ÇATALCA İLÇESİ
478
479
ÇATLADIKAPI
Tarım dışı üretim faaliyetlerinde çalışanlar ve ulaşım makineleri kullananlar
|
1.517
|
201
|
1.718
|
Hizmet işlerinde çalışanlar
|
441
|
61
|
502
|
İlmi ve teknik elemanlar, serbest meslek sahipleri ve bunlarla ilgili diğer meslekler
|
291
|
136
|
427
|
idari personel ve benzeri çalışanlar
|
233
|
184
|
417
|
Ticaret ve satış personeli
|
366
|
34
|
400
|
Tarım, hayvancılık, ormancılık, balıkçılık ve avcılık işlerinde çalışanlar
|
315
|
33
|
348
|
Müteşebbisler, direktörler, üst kademe yöneticileri
|
101
|
9
|
110
|
işsiz olup iş arayanlar ve bilinmeyenler
|
340
|
43
|
383
|
Çatalçeşme Mescidi
Tarkan Okçuoglu, 1993
desteklenmiş, petek kısmı, demirden kıvrımlı bir korkulukla çevrelenmiştir. Armudi taş külahı aplike akantus yapraklarının içine alınmış olup ay-yıldız motifiyle süslüdür.
Bibi. Ayvansarayî, Hadîka, I, 78; Ayverdi, Fatih III, 459; İSTA, VII, 3780; Eminönü Camileri, 139-140.
TARKAN OKÇUOGLU
ÇATLADIKAPI
Marmara Denizi kıyısında, Topkapı Sara-yı'nın bulunduğu birinci tepenin güney yamaçlarında kurulu, bugünkü Cankurtaran ile Kumkapı arasındaki, Kadırga'ya komşu semt. Küçük Ayasofya Mahallesi muhtarlığı sınırları içindedir.
Çatladıkapı, Bizans döneminde yapılan ve şehrin Marmara kıyısını çeviren deniz surlarının batıdan doğuya doğru
Tablo H Çatalca İlçesi'nde Çalışanların Faaliyet Kollarına Göre Dağılımı
Kaynak: 1990 Genel Nüfus Sayımı, "Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri", İli 34-İstanbul, DİE, Ankara, Temmuz 1993.
eğitim kurumu bulunmamasıdır. O zamana kadar öğretim, cami ve kiliselerin yönetimi altında, dinsel nitelikli olarak sürmüştür. II. Abdülhamid döneminde, 1895' te İdadi Mektebi, İnas (kız) Rüştiyesi ve Mekteb-i İptidai açılmıştır. Bunların yam-sıra 19- yy'm ikinci yarısında açılmış olan bir Rum okulu ile bir kız okulu bulunmaktaydı.
1907'de tamamlanan bir Rum okulu binası, Balkan Savaşı sırasında tahrip olmuş, daha sonra tekrar onarılarak Vali Konağı haline getirilmiştir.
1912-1913 Balkan Savaşı'nda Bulgarlara karşı yapılan Çatalca savunması ile şehir, askeri bakımdan önem taşıyan bir konuma gelmiştir.
Çatalca, tarihi süreç içinde gerek etnik dağılım gerekse nüfus büyüklüğü olarak önemli değişimler göstermiştir. 1873'te Rum kilisesinin Metris (Çatalca) başkâtibi tutanaklarına göre; kiliseye bağlı 13 köy bulunmaktadır. Bu bölgede Rum nüfusu 7.000 kişidir. 600 Bulgar asıllı nüfus yaşamakta; toplam 13 okulda 800 öğrenci bulunmaktadır. 1895 verilerine göre Rum nüfus 35.848, Bulgar asıllı nüfus ise 5.586 kişidir. Ayrıca aynı yıl yerleşmede, 15.127 Müslüman Türk, 899 Ermeni, 966 Musevi ve 441 Kıpti yaşadığı tespit edilmiştir.
1924'teki mübadele sonucunda Çatalca ve çevresinde yerleşik durumda olan Rumlar Yunanistan'a gönderilmiş, onların yerine hemen hemen aynı sayıda Nase-liç, Drama, Serez, Demirhisar ve Langa-za'dan gelen Müslüman Türk asıllı göçmenler yerleştirilmiştir.
1950'de 3.734 olan şehrin nüfusu 1960'ta 5.674'e, 1970'te 6.884'e, 1980'de 7.988'e yükselmiş, 1990 sayımında ise 11.641 olarak tespit edilmiştir.
Semtin en eski mahallesi Kaleiçi'dir. Tarihi özellikleri nedeniyle sit alanı ilan edilen bu mahalle koruma altına alınmıştır. Kaleiçi, 1-2 katlı, ahşap ya da yığma yapılardan oluşan organik bir dokuya sahiptir. Ferhat Paşa'da ise Kaleiçi ve merkez kesimden farklı tipte yeni yapılanmalar görülmektedir. Tarih boyunca Osmanlı İmparatorluğu'nun Müslüman kesiminin yaşadığı Ferhat Paşa Mahallesi'nde yer yer bahçeli, ayrık düzen dokusu egemendi. Günümüzde bu özellik yavaş yavaş kaybolmaktadır. Bugün, merkezde, ticari faaliyetlerin yoğun olduğu alanlarda, binalar bitişik düzende, 4-5 katlı yapılardan oluşmaktadır. Söz konusu binaların altı ticarethane, üstü ikametgâh olarak kullanılmaktadır.
Yerleşmenin sırtını dayadığı güney ve güneybatı bölümündeki çok eğimli tepelerde ise genellikle göçmen ve Çingenelerin yaşadığı, "Bayır" kesimi olarak bilinen, gecekondu alanları yer almaktadır. Çatalca'mn doğusunda, ikinci konut görünümünde, ancak sürekli oturulan bir yerleşim bölgesi daha bulunmaktadır.
Çatalca'da ticaretin yoğun olduğu a-lanlar Cumhuriyet Meydanı ve yakın çevresidir. Söz konusu meydanda yer alan binalarda, ticaret esas olarak zemin kat-
larda gelişmiştir. Üst katlar ise resmi kurumlar tarafından yoğun olarak kullanılmaktadır. Ayrıca Seyfi Demirsoy Caddesi, Tefvik Erdönmez Caddesi ve Cevdet Barın Bulvarı'nda da ticaretin geliştiği gözlenmektedir.
Yakın dönemlere kadar varlığını tarıma dayalı bir yerleşme olarak sürdüren Çatalca, tarım dışı fonksiyonların giderek gelişmesi, Kınalı-Sakarya Otoyolu'nun İstanbul'a mesafeyi azaltması ve ulaşımı kolaylaştırması gibi nedenlerle, hızlı bir kimlik değiştirme sürecine girmiştir.
Bibi. Çatalca Belediyesi, Dün, Bugün, Yarın, İst., 1988; N. Tekin, "Çatalca'da Şehirleşme ve Şehirsel Fonksiyonlar", (İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü basılmamış yüksek lisans tezi), İst., 1990; N. Köknar, "Çatalca Mo-nografyası", (İstanbul Üniversitesi, Coğrafya Enstitüsü basılmamış mezuniyet tezi), ist., 1990.
M. TURGAY GÖKÇEN
ÇATALCA İLÇESİ
İlin batı yarısında, Trakya kesiminde Çatalca Yarımadası'nda yer alır. 1924'te kurulmuş olan Çatalca Vilayeti'nin 26.6.1926' da kaldırılmasından sonra İstanbul İli'ne bağlı bir ilçe durumuna getirilmiştir. Çatalca İlçesi'nin kuzeyinde Karadeniz, doğusunda Güngören, güneyinde Büyük-çekmece, batısında Silivri ilçeleri ve Tekirdağ İli vardır. Bu alan içindeki yüzölçümü 1.502 km2'dir. İstanbul'un alan bakımından en büyük ilçesidir. Çatalca İlçesi Merkez Bucağı'nın 27, Hadımköy Bucağı'nın biri bucak merkezi olmak ü-zere 12 ve Karacaköy Bucağı'nın biri bucak merkezi olmak üzere 9 köyü vardır. Çatalca İlçesi'nin Merkez Bucağı'na bağlı köyler, Akalan, Aydınlar, Bahşayış, Bin-kılıç, Çakılköy, Çanakça, Dağyenice, El-basan, Gökçeli, Gümüşpınar, Hallaçlı, İnsaniye, İnceğiz, İzzettin, Kabakça, Kalfa, Kestanelik, Kızılcaali, Muratbey, Nakkaş, Oklalı, Ovayenice, Örçünlü, Örencik, Subaşı, Yaylacık, Yazlık; Hadımköy Bucağı'na bağlı köyler, Hadımköy, Baklalı, Balabanburun, Boyalık, Deliklikaya, Dur-sunköy, Durusu, Karaburun, Ömerli, Saz-lıbosna, Yassıören, Yeşilbayır; Karacaköy
Dostları ilə paylaş: |