Bakirköy ruh ve siNİr hastaliklari hastanesi

1960'lara Doğru

1950'li yılların ortalarına doğru liberal rejimin Türk ekonomisine getirdiği yükler ve açmazlar belirmeye başladı. İthalatın kısıtlandığı ve inşaat malzemesi fiyatlarının hızla yükseldiği görüldü. 1956' da hem ekonomiye canlılık getireceği hem de politik gündemi değiştirebileceği umuduyla İstanbul'da odaklanan bir imar operasyonu başlatıldı. Dönemin başbakanı Adnan Menderes'in kişisel ilgi ve direktifleriyle yönetilen ve "yıldırım yıkma harekâtı" olarak adlandırılan çalışmalar, Arkitekt'in başyazılarında eleştirilen "inisiyatifin şehirciden idareciye geçtiği, istimlak ve yıkımların bir projeye istinat etmeksizin mahallinde ayaküstü yapılan sathi incelemelere göre gerçekleştirildiği bir operasyon oldu". "İstanbul'un tarihi ve doğal zenginlikleri düşüncesizce harcandı." Arkitekt'in satırla-rıyla "Sirkeci ile Florya arasında şehirlerarası sürat yolu karakterinde bir yol açıldı. Deniz şehri İstanbul'un denizle ilgisi kesildi. En güzel tabiata en büyük saygısızlıkla kıyıldı." "İnsanın tahayyül edebileceği en çirkin cadde Yıldız'da, dünyanın en güzel Boğaz'ında yapıldı." "Boğaziçi sırtlarında tarihin bize miras bıraktığı korular, birkaç kudretlinin menfaati için insafsızca parsellendi."

Yıldırım yıkma harekâtı, mimar ve şe-hircileri dışlayan bir operasyon olarak topluluğun bilinçlenmesine, politik karar merkezleriyle mesleği arasındaki çelişkiyi fark etmesine ve giderek toplumsal muhalefet saflarına kaymasına yol

1960'lardan iki

önemli örnek:

Zeyrek Sosyal

Sigortalar

Kurumu

binası/S. H.

Eldem, 1964

(üstte);

Hukukçular

Sitesi/

Haluk Baysal-Melih

Birsel,1960,

Mecidiyeköy

(yanda).

Fotoğraflar Nazını

Timuroğlu, 1994

açtı. 1960'lara doğru Cumhuriyet döneminde ilk kez mimarlar siyasal iktidarın ideolojisinden uzak düşüyor ve bir karşı ideoloji için mesleki sorumluluklarını ö-ne sürüyorlardı.

Bibi. Cumhuriyet Devrinde istanbul, ist., 1949; Ü. Alsaç, Türkiye'deki Mimarlık Düşüncesinin Cumhuriyet Dönemindeki Evrimi, Trabzon, 1946; İ. Aslanoğlu, Erken Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı, Ankara, 1980; A. Batur, "To Be Modern: Search for a Republi-can Architecture", Modern Turkish Architec-ture, Pennsilvania, 1984, s. 68-93; ay, "Cumhuriyet Döneminde Türk Mimarlığı", Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, V, s. 1380-1420; A. Batur, "Historicism, Modernisin and Turkish Architecture", Concepts and Architecture, Moskova, 1992, s. 145-149; E. Kortan, Türkiye'de Mimarlık Hareketleri ve Eleştirisi 1950-1960, Ankara, 1971; D. Kuban, "Emin Onat ve Cumhuriyet Devri Mimarisi", Mimarlık ve Sanat, S.^4-5 (1962), 142-153; B. Özer, Rejyonalizm, Üniversalizm ve Çağdaş Mimarimiz Üzerine Bir Deneme, İst., 1970; M. Sözen, Cumhuriyet Dönemi Türk Mimarlığı, Ankara, 1984; 1. Tekeli, "İcabında Plan", İstanbul, S. 4 (1993), s. 26-37; Yavuz, Mimar Kemalettin.

AFİFE BATUR