Bankacılık Sektöründe Entelektüel Sermayenin Ölçülmesi, Değerlendirilmesi ve Muhasebeleştirilmesi Doktora Tezi

5.1. Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’nin Tanıtımı ve Bilgileri
Türkiye Garanti Bankası A. Ş., 1946 yılında Ankara’da kurulmuştur ve Türkiye’nin en büyük ikinci özel bankası olarak hizmet vermektedir. Kurumsal bankacılık, özel bankacılık, ticari bankacılık, KOBİ bankacılığı, bireysel bankacılık ve yatırım bankacılığı konularında faaliyette bulunmaktadır. Türkiye Garanti Bankası A. Ş., Türkiye’de sahip olduğu şubelerin yanında Lüksemburg, Malta ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde (KKTC) de şubelere sahiptir. Ayrıca Şangay, Londra, Moskova ve Düsseldorf’ta temsilcilikleri ve finansal hizmet iştirakleri bulunmaktadır. Belirtilenler dahilinde Türkiye Garanti Bankası A. Ş., entegre bir finansal hizmetler grubu yapısındadır.⁶⁹⁷
1946 yılında Ankara’da kuruluşunun ardından, banka için önemli atılımlardan biri 1983’te finans, sanayi ve hizmet sektörlerinde faaliyette bulunan Doğuş Grubu’na katılması olmuştur. 1990 yılında ise Türkiye Garanti Bankası A. Ş. ilk halka arzını (initial public offering - IPO) gerçekleştirmiş, böylece firmanın hisseleri İMKB’de işlem görmeye başlamıştır. Bankanın hisse senetleri, İMKB’de “Garan” sembolüyle işleme tabidir.⁶⁹⁸ 2001 yılına gelindiğinde ise banka bir başka önemli adım atmış, Doğuş Grubu’nun diğer bankacılık iştiraki olan Osmanlı Bankası ile birleşmiştir. 2006’da da General Electric (GE) firması Doğuş Grubu ile yaptığı anlaşma sonrasında Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’ye eşit stratejik ortak olmuştur.⁶⁹⁹

0. 
   Türkiye Garanti Bankası A. Ş., “Garanti’yi Tanıyın: Sorumluluk ve Başarılarıyla Topluma Örnek Bir Banka”, Türkiye Garanti Bankası A. Ş. Websitesi, 2005, http://www.garanti.com.tr/ana_sayfa/garantiyi_taniyin/garanti_bankasi_tanitim.html, (6 Haziran 2009).
   

0. 
   Türkiye Garanti Bankası A. Ş., “Kotasyon Bilgileri”, Türkiye Garanti Bankası A. Ş. Websitesi, 2005, http://www.garanti.com.tr/yatirimci_iliskileri/kotasyon_bilgileri.html, (7 Haziran 2009).
   
1. 
   Türkiye Garanti Bankası A. Ş., “Garanti Bankası 2008 Yıllık Rapor”, Türkiye Garanti Bankası A. Ş. Websitesi, Mart 2009, s. 4, http://download.garanti.com.tr/raporlar/2008.pdf, (7 Haziran 2009).
   

253

Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’nin ortaklık yapısını belirtmek gerekirse Doğuş Grubu’nun toplamda % 30,52, GE’nin % 20,85 ve diğer ortakların da % 48,63’lük hisse oranına sahip olduğu söylenebilir. Aşağıdaki tabloda Türkiye Garanti Bankası

0. 
   Ş’nin ortaklık yapısı hisse oranları, hisse adetleri ve nominal tutarlarla detaylı bir şekilde gösterilmektedir:⁷⁰⁰
   

Tablo 5.1
Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’nin Ortaklık Yapısı



Kaynak: Türkiye Garanti Bankası A. Ş., “Garanti Bankası 2008 Yıllık Rapor”, Türkiye Garanti Bankası A. Ş. Websitesi, Mart 2009, s. 5, http://download.garanti.com.tr/raporlar/2008.pdf, (7 Haziran 2009).
Ülkemizin önemli şirketlerinden biri olan Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’nin misyonu; etkinliği, çevikliği ve örgütsel verimliliğiyle müşterilerine, hissedarlarına, çalışanlarına, topluma ve çevreye kattığı değeri sürekli ve belirgin bir şekilde arttırmaktır. Bankanın misyonu esnek örgütsel yapıya önem verdiğine, paydaşlarını gözettiğine ve daimi gelişim felsefesini benimsediğine işarettir. Bankanın vizyonu ise Avrupa’da en iyi banka olmaktadır. Dolayısıyla Türkiye Garanti Bankası A. Ş., gelecekte Avrupa’nın bankacılık sektörüne yön veren temel firmalardan biri olmayı hedeflemekte, kendisine bu şekilde bir

0. 
   Türkiye Garanti Bankası A. Ş., a.g.e, s. 5.
   

254

rota çizmektedir. Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’nin özellikle üzerinde durduğu değerler de işletme misyonu ve vizyonu gibi resmi websitesinde yayınlanmaktadır ve şu şekilde listelenebilir: Müşterilerin ihtiyaç ve beklentilerini beklediklerinden daha kaliteli hizmet ile karşılamak, kanunlara ve yasal düzenlemelere titizlikle uymak ve taviz vermemek, etik değerlere önem vermek, topluma, doğal çevreye ve insanlığa faydalı olmak amacıyla azami çaba göstermek, en büyük önemi insan beynine vermek ve sürekli insana yatırım yapmak, etkin ekip çalışmasına inanmak, her düzeyde ve her boyutta açık iletişime inanmak, çalışmaların yaratıcı ve üretken olmasını sağlayan istek enerjisine inanmak ve bunu sağlamak, bankada çalışan bütün bireylerin kendi işinin lideri olduğuna inanmak ve bankanın ortaya koyduğu mükemmel örneğin Türkiye ekonomisi genelinde örnek alınacağına ve büyük katkılar sağlayacağına inanmak. Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’nin değerlerinden anlaşılacağı üzere, işletme entelektüel sermayeye oldukça önem vermektedir. Özellikle insan sermayesi ve ilişki sermayesi unsurları, bankanın belirtilen değerlerinde ön plana çıkmaktadır.⁷⁰¹

Etkin stratejik yönetim, Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’nin misyonu, vizyonu, değerleri ve entelektüel sermayesi gibi bügüne kadar başarısında önemli rol oynamıştır ve bu nedenle vurgulanması gerekmektedir. Bankanın stratejisi genel anlamda sürekli değer yaratarak uzun vadeli sürdürülebilir büyüme kaydetmektir. Türkiye Garanti Bankası A. Ş’nin genel stratejisini meydana getiren temel yapıtaşları ise müşteriye odaklılık, teknolojik yeniliğin sürekliliğine odaklılık, yetkin insan kaynağına odaklılık, displinli büyümeye odaklılık, sürdürülebilir gelir kaynaklarına ve karlılığa odaklılık, operasyonel etkinliğe odaklılık, güçlü dağıtım kanallarına odaklılık, risk yönetimi ve denetimine odaklılık ve kurumsal yönetim ile sosyal sorumluluğa odaklılık şeklinde özetlenebilir.⁷⁰²

0. 
   Türkiye Garanti Bankası A. Ş., “Vizyonumuz ve Misyonumuz”, Türkiye Garanti Bankası A. Ş. Websitesi, 2005, http://www.garanti.com.tr/ana_sayfa/garantiyi_taniyin/vizyonumuz_misyonumuz.html, (7 Haziran 2009).
   

0. 
   Türkiye Garanti Bankası A. Ş., “Strateji: Stratejinin Temel Yapıtaşları”, Türkiye Garanti Bankası A. Ş. Websitesi, 2005, http://www.garanti.com.tr/yatirimci_iliskileri/strateji.html, (7 Haziran 2009).
   

255

Banka, Türkiye’de bankacılık sektöründe ilk kez uygulanan birçok ürün ve hizmetin müşterilere sunulmasında öncülük etmiştir. Örnek vermek gerekirse, 1995 yılında öğlen açık banka uygulamasını başlatmıştır. Aynı yıl, ülkemizin ilk nakit yönetimi hesabı E.L.M.A.’yı sunmuştur. 1996 yılında Cumartesi açık banka uygulamasını başlatmıştır. 1997’de Türkiye’nin gerçek zamanlı online hizmet sunan ilk çok şubeli özel bankası ünvanını almıştır. Aynı yıl, internet ve telefon bankacılığını aynı anda sunan ilk Türk bankası olmuştur.⁷⁰³ 1999 yılında, Türkiye’nin ilk e-ticaret sitesini (eticaret.garanti.com.tr) kurmuştur. Türkiye’nin ilk çipli kredi kartı Bonus, Türkiye Garanti Bankası A. Ş. tarafından 2000 yılında geliştirilmiştir. 2001 yılında, ülkemizde yaşayan yabancı uyruklu müşterilerinin bankacılık işlemlerini gerçekleştirebilmeleri için bütün dağıtım kanallarından İngilizce bankacılık hizmeti sunmaya başlamıştır. 2003 yılında kredi kartları için 3D secure güvenlik altyapısını kendi bünyesinde geliştirmiştir. 2005 yılında cep telefonuyla müşterilerinin havale işlemi gerçekleştirebilmesini sağlamıştır. 2006 yılında ise, müşterilerin kendilerine özgü bir biçimde tasarlayabilecekleri Flexi kredi kartı banka tarafından sunulmuştur. Bir yıl sonra da Türkiye Garanti Bankası A. Ş. anahtarlık, etiket ve kol saati şeklindeki kredi kartlarının yapımını tamamlamıştır.⁷⁰⁴

Banka, esnek yapısıyla hızlı bir şekilde sunduğu birçok ürün ve hizmet sayesinde bugüne kadar çeşitli ödüllere de layık görülmüştür. Örnek vermek gerekirse, dünyanın tanınmış ekonomi dergilerinden World Finance, 2009 yılında Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’yi en iyi banka grubu seçmiştir. Bankacılık ve sermaye piyasaları hususunda önemli bir otorite olan Euromoney ise, Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’yi 2009’da en iyi yerel özel banka olarak seçmiştir. Banka, Financial Times’n yayınladığı ve bankacılık sektörü açısından dikkat çeken dergilerden biri olan The Banker’dan da 2008’de yılın bankası (The Bank of the Year 2008) ödülünü almıştır. Aynı yıl, prestijli finans dergisi Global Finance, Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’ye dünyanın en iyi bankaları kategorisinde

0. 
   Türkiye Garanti Bankası A. Ş., “Garanti Bankası 2008 Yıllık Rapor”, s. 4.
   
1. 
   Türkiye Garanti Bankası A. Ş., “İlklerimiz: Garanti’nin İlklerinden Bazıları”, Türkiye Garanti Bankası A. Ş. Websitesi, 2005, http://www.garanti.com.tr/ana_sayfa/garantiyi_taniyin/odullerimiz/odullerimiz_ilklerimiz.html, (7 Haziran 2009).
   

256

iki ödül vermiştir. Ayrıca 2008 yılında bankanın resmi websitesi olan garanti.com.tr, Türkiye’nin en saygın web ödüllerinden biri olarak gösterilen Altın Örümcek Web Ödülleri’nde 3.000 siteyi geçerek en iyi web sitesi seçilmiştir. Türkiye Garanti Bankası

0. 
   Ş.’ye bağlı Garanti Emeklilik de, Capital Dergisi tarafından 2006 yılının en beğenilen bireysel emeklilik şirketi olarak gösterilmiştir. Aynı yıl bankanın şikayet yönetim sistemlerinden haklı müşteri hattı, British Standards Institution (BSI)’dan ISO 10002 belgesi almıştır. Ayrıca 2006’da Deutsche Bank, JP Morgan Chase Bank ve Citibank, Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’ye kalite ödülü (Quality Recognition Award) vermiştir.⁷⁰⁵
   

Verilen örnekler, bankanın yenilikçi ve müşteri odaklı bir işletme olduğunu göstermektedir. Müşteri hizmetleri ve ilişkileri konularına odaklanan Türkiye Garanti Bankası A. Ş., bu yönüyle de ilişki sermayesine oldukça önem vermektedir. Örneğin, Türk Havayolları (THY) firması ile yürütülen ortak çalışma ve işbirliği neticesinde 2000 yılında Shop and Miles kredi kartının banka tarafından piyasa sürülmesi de ilişki sermayesinin gücüne işaret etmektedir. İlişki sermayesi konusunda 2002 yılından itibaren Türkiye’deki KOBİ yöneticileri ile uzmanlarını bir araya getiren Garanti Anadolu Sohbetleri isimli toplantıların düzenlenmesi, 2005 yılından itibaren KOBİ’lere yönelik Baset II sermaye uzlaşısı danışmanlıklarının verilmesi ve organizasyonlarının düzenlenmesi, 2006 yılında American Express ile gerçekleştirilen anlaşma çerçevesinde American Express Centurion Line ve Business kartlarının verilme yetkisinin elde edilmesi, sosyal sorumluluk projeleri kapsamında Platform Garanti Güncel Sanat Merkezi, Garanti Galeri (GG) ve Osmanlı Bankası Müzesi gibi oluşumlarla kültür, sanat ve eğitime destek verilmesi de örnek olarak verilebilir.⁷⁰⁶

Sponsorluk anlaşmaları, Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’nin tanıtım ve reklam araçları olarak hizmet ederken, ilişki sermayesinin de önemli bileşenleri olarak dikkat çekmektedirler. Örnek vermek gerekirse, İstanbul Modern Müzesinin eğitim

0. 
   Türkiye Garanti Bankası A. Ş., “Başarılar ve Ödüller”, Türkiye Garanti Bankası A. Ş. Websitesi, 2005, http://www.garanti.com.tr/ana_sayfa/garantiyi_taniyin/garantiden_haberler/basarilar_ve_oduller/guncel.html, (7 Haziran 2009).
   

0. 
   Türkiye Garanti Bankası A. Ş., “Garanti’yi Tanıyın: Sorumluluk ve Başarılarıyla Topluma Örnek Bir Banka”.
   

257

sponsorluğunu banka üstlenmiş durumdadır.⁷⁰⁷ Benzer şekilde, Türkiye A Milli Futbol Takımı ve Türkiye A Milli Basketbol Takımı’nın sponsorlarından biri de Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’dir.⁷⁰⁸ Belirtilenler haricinde bankanın birçok sponsorluk anlaşması daha vardır ve ilişki sermayesinin güçlendirilmesinde etkili rol oynamaktadırlar.

Bankanın ilişki sermayesinin yanında yapısal sermaye üzerinde durduğu da gözlemlenmektedir. Zira, Türkiye Garanti Bankası A. Ş., 6,5 milyon kredi kartına hizmet sunan güçlü bir ödeme sistemleri altyapısına da sahiptir ve bu noktada birçok bankaya örnek teşkil etmektedir. Ayrıca, banka Türkiye’nin en büyük çağrı merkezlerinden biri olan Alo Garanti’yi kurmanın yanında internet bankacılığı hususunda da sektör liderleri arasında yer almaktadır. Türkiye Garanti Bankası A. Ş., internet şubesini 1997 yılında hizmete açmıştır ve günümüzde bankanın müşterileri birçok işlemi internet şubesi üzerinden gerçekleştirebilmektedir. Internet şubesinin kurulmasından on yıl sonra, diğer bir ifadeyle 2007 yılında ise bankanın cep şubesi hizmete girmiştir. Böylece artık WAP ve internet erişimine sahip cep telefonlarıyla Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’nin müşterilerinin bankacılık işlemlerini gerçekleştirmeleri mümkün olmuştur.⁷⁰⁹ Ayrıca banka, internette mağaza açma ihtiyacı içinde olan firmalar için de garantialisveris.com sitesi vasıtasıyla e-ticaret platformu sunmaktadır. Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’nin ATM’leri ise teknolojik açıdan üstün olup, geniş bir ağa sahiptir.⁷¹⁰

0. 
   Türkiye Garanti Bankası A. Ş., “Kültür ve Sanata Destek Projeleri”, Türkiye Garanti Bankası A. Ş. Websitesi, 2005, http://www.garanti.com.tr/ana_sayfa/garantiyi_taniyin/toplumsal_sorumluluk_projeleri/kultur_sanata_destek_ projeleri/, (7 Haziran 2009).
   

0. 
   Türkiye Garanti Bankası A. Ş., “Spora Destek Projeleri”, Türkiye Garanti Bankası A. Ş. Websitesi, 2005, http://www.garanti.com.tr/ana_sayfa/garantiyi_taniyin/toplumsal_sorumluluk_projeleri/spora_destek_projeler i.html, (7 Haziran 2009).
   

0. 
   Türkiye Garanti Bankası A. Ş., “Garanti’yi Tanıyın: Sorumluluk ve Başarılarıyla Topluma Örnek Bir Banka”.
   
1. 
   Türkiye Garanti Bankası A. Ş., “Garanti’yi Tanıyın II: Garanti, Müşterilerine Sürekli Olarak Yeni ve Yaratıcı Ürünler Sunuyor”, Garanti Bankası Websitesi, 2005, http://www.garanti.com.tr/ana_sayfa/garantiyi_taniyin/garanti_bankasi_tanitim2.html#1, (7 Haziran 2009).
   

258

5.2. Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’de Entelektüel Sermayenin Raporlanması
Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’de entelektüel sermayenin raporlanması, son yıllarda ilgili literatürde ön plana çıkan insan sermayesi, yapısal sermaye ve ilişki sermayesi ayrımı dikkate alınarak gerçekleştirilecektir. Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’nin resmi websitesinde yer alan mali tablolar ve yıllık raporlar ile TBB’nin veri tabanı ve istatistiki raporlarında bankanın entelektüel sermayesiyle ilgili çeşitli bilgiler mevcuttur. Ancak belirtilen bilgiler, hiçbir zaman entelektüel sermayenin incelenmesi ve yıllar itibariyle karşılaştırılması amacıyla birleştirilmemiştir. Dolayısıyla, uygulamanın Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’de entelektüel sermayenin raporlanmasını kapsayan kısmı bütünleştirici bir yaklaşım taşımaktadır. Ayrıca, ham veriye (raw data) işlevsellik katma amacı güdülmektedir.
Bankanın entelektüel sermayesinin raporlanması amacıyla ilk adımda şirketle ilgili mali tablolardan, yıllık raporlardan, verilerdan ve istatistiki raporlardan faydalanılacaktır. Bir sonraki adımda ise, bunların entegrasyonu neticesinde entelektüel sermaye raporu oluşturulacaktır. Böylece, bankanın bilanço ve gelir tablosuna ek olarak değerlendirmeye alınacak yeni bir kaynak yaratılacaktır. Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’nin vurgulanan entelektüel sermaye raporu sayesinde daha etkin bir entelektüel sermaye yönetimi gerçekleştirmesi mümkün olacaktır. Yatırımcıların ise karar verme süreci iyileştirilecek ve daha isabetli neticeler elde edilmesi sağlanacaktır. Sonuçta, Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’nin entelektüel sermaye raporu sayesinde çok çeşitli paydaşlar ve çevreler avantajlı konuma geçecektir.
Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’de entelektüel sermayenin raporlanması amacıyla, uygulamada ilk etapta bankanın şube ve personel sayıları beş yıllık bir periyot dahilinde mercek altına alınacaktır. Diğer bir ifadeyle, Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’nin şube ve personel göstergeleri 2004 ile 2008 yılları arasında incelenecektir. Böylece, yıllar itibariyle entelektüel sermayenin karşılaştırılması mümkün olacaktır. Bankanın entelektüel

259

sermaye çerçevesinde sahip olduğu trend net bir şekilde görülecek, çok daha anlamlı yorumlar yapma imkanı doğacaktır.

İlgili literatür çerçevesinde, banka personel sayısı entelektüel sermayenin insan sermayesi kapsamına, şube sayısı ise yapısal sermaye kapsamına girmektedir. Dolayısıyla, Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’nin entelektüel sermaye raporu oluşturulduğunda, personel sayısı insan sermayesi bileşeninin altında, şube sayısı ise yapısal sermaye bileşeninin altında değerlendirilecektir.

260

Aşağıda, 31 Aralık 2008 itibariyle Türkiye Garanti Bankası A. Ş.’nin de dahil olduğu özel sermayeli bankaların şube ve personel sayıları gösterilmektedir:⁷¹¹

Tablo 5.2.1
Türkiye Garanti Bankası A. Ş. ve Diğer Özel Sermayeli Bankaların
31 Aralık 2008 Tarihi İtibariyle Şube ve Personel Sayıları

						Banka	Şube	Personel
						Sayısı	Sayısı	Sayısı
		Özel Sermayeli Bankalar				11	4.290	82.158
		Adabank A.Ş.					1	47
		Akbank T.A.Ş.					868	15.127
		Alternatif Bank A.Ş.					46	1.006
		Anadolubank A.Ş.					77	1.718
		Şekerbank T.A.Ş.					250	4.089
		Tekstil Bankası A.Ş.					60	1.410
		Turkish Bank A.Ş.					26	292
		Türk Ekonomi Bankası A.Ş.					336	6.400
		Türkiye Garanti Bankası A.Ş.					726	16.350
		Türkiye İş Bankası A.Ş.					1.039	20.924
		Yapı ve Kredi Bankası A.Ş.					861	14.795
		Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği (TBB), “Banka, Şube ve Personel Bilgileri - Aralık
2008”,	Türkiye		Bankalar	Birliği	(TBB)		Websitesi,	Aralık		2008,