Bankacılık Sektöründe Entelektüel Sermayenin Ölçülmesi, Değerlendirilmesi ve Muhasebeleştirilmesi Doktora Tezi
Yüklə 5,16 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.3 Entelektüel Sermayenin Tarihsel Gelişimi
1.2 Entelektüel Sermayenin Önemi Entelektüel sermaye günümüz bilgi çağının işletmeleri için son derece önemli bir konu haline gelmiştir. Asıl dikkat çekmesi gereken husus ise entelektüel sermayenin öneminin gün geçtikçe organizasyonlar için daha da fazla önem arz ettiğidir. Esasen işletmelerde teknik bilgi ve tecrübenin edindiği rol düşünüldüğünde bahse konu olan durum da son derece doğaldır. Firmalar açısından entelektüel sermayenin bu denli ön plana çıkmasının ise çeşitli nedenleri mevcuttur. Öncelikle entelektüel sermaye, üzerinde önemle durulması gereken bir değer yaratma, piyasada var olma ve rekabetçi üstünlük sağlama unsurudur. Dolayısıyla entelektüel sermaye işletmelerin gelir elde etmesi, yüksek performans göstermesi ve başarılı olması için kritik bir faktördür. Örnek vermek gerekirse, Avustralya merkezli Morgan & Banks sahip olduğu entelektüel sermayenin finansal başarılarındaki rolünü kamu ile paylaşmış, hissedarlarına şirket raporları vasıtasıyla ilgili bilgileri sunmuştur. Morgan & Banks, 1998 yılı değerleme raporunda da müşteri sermayesi, insan sermayesi ve yapısal sermayelerinin şirket başarısı konusundaki önemini belirtmiştir.58 Ayrıca işletmelerin entelektüel sermayeleri özgün bir yapı teşkil eder. Diğer bir ifadeyle belirli bir organizasyonu diğerlerinden ayıran temel unsurların başında entelektüel sermaye gelir. Böylece entelektüel sermaye bakımından zengin ve entelektüel sermayelerini iyi yöneten işletmeler kolay taklit edilebilir olmaktan kurtulurlar. 
17
Örnek olarak Merck firmasının genel müdürü Vageleous’un konuyla ilgili bir sözüne bu noktada yer vermek anlamlı olacaktır: “Düşük değerli bir ürün, herkes tarafından her yerde yapılabilir. Başka hiç kimsenin ulaşamadığı bir bilgiye sahip olduğumuzda ise, işte bu dinamittir. Biz araştırmalarımızı finansal varlıklarımızdan bile daha titizlikle koruruz.”59 Ayrıca, entelektüel sermaye bakımından zengin işletmelerin yeniliklere ve değişimlere de daha kolay ayak uydurabildikleri bilinen bir gerçektir. Diğer taraftan entelektüel sermaye açısından fakir işletmeler ise bahse konu olan dinamikten yoksun olduklarından yenilik ve değişimlere karşı bir direnç söz konusudur. Microsoft, IBM, Unix, General Eletric, Motorola, Nokia, Coca-Cola, Intel, Sony, Canon, BP, Shell, Pierre Cardin ve General Motors gibi dünyaca ünlü global işletmelerin entelektüel insan sermayesi konusunda birbiriyle yarışmalarının nedenlerinden biri de budur. İşletmeye daha fazla müşteri çekmek ve müşteri bağımlılığını sağlamak hususlarında da yine entelektüel sermaye, özellikle de insan sermayesi önem arz etmektedir.60 Yeterli düzeyde entelektüel sermayeye sahip olmayan işletmeler ise hem müşteri temin etme hem de müşteri sadakatı konularında zorluk çekerler. Firmaların büyüyüp gelişmesi ve hissedar değeri yaratmaları hususlarında entelektüel sermayenin stratejik bir unsur olduğunun hatırlanması da bu noktada önemlidir. Zira günümüzde işletmeler yalnızca finansal varlıkları, maddi duran varlıkları ve fiziksel sermayeleri kapsamında değerlendirilmemektedir. Entelektüel sermaye firma değerini yansıtan önemli noktalardan biri haline gelmiştir. İşletmenin sahip olduğu entelektüel varlıkların değeri, işletme tarafından ortaya konduğunda yada işletmeye ortak olacaklar tarafından araştırılıp algılandığında, işletmenin hisse senetlerine defter değerinin üzerinde
18
bir değer ödemeye hazır yatırımcılar ortaya çıkmaktadır. Böylece hisse senedinin defter değerinden farklı bir şekilde alım ve satıma konu olması ile piyasa fiyatı oluşmaktadır.61 Yapılan araştırmalar ayrıca entelektüel sermaye varlıkları açısından önemli bir faktör olan ve yeni ürün, hizmet ve fikirlerin geliştirildiği Araştırma-Geliştirme merkezlerinin dahi işletmelerin hisse senedi fiyatlarını etkilediğine işaret etmektedir. Elde edilen bulgular ışığında günümüz işletmelerinin Ar-Ge departmanlarına ayırdıkları kaynaklar ve Ar-Ge departmanları tarafından geliştirilen yeni buluş ve patentler hisse senedi fiyatları açısından önemli bir faktördür. Bu konuda en güzel örneklerden birisi ise 1999 yılında Zhen Deng, Baruch Lev ve Francis Narin tarafından yapılan çalışmadır. Bahse konu olan üç bilim adamı, yaptıkları çalışma ile patent sayısı, patent almak amacıyla yapılan başvuruların yoğunluğu, patent başvurularında kullanılan bilimsel referansların adedi ve teknoloji devir hızı gibi değişkenlerin işletmelerin hisse fiyatlarındaki değişkenliği açıklamada %80 oranında başarılı olduğunu göstermiştir. Aynı çalışma, işletmelerin sahip oldukları Ar-Ge departmanları sayısı ve bu departmanlara ayrılan bütçe ile işletmelerin hisse getirileri arasında pozitif bir korelasyon bulunduğunu da ortaya koymuştur.62 Doğal olarak işletmelerin hisse getirileri arttıkça değerleri de artmaktadır. Örneğin son yıllarda Samsung firması Ar-Ge ve tasarım departmanlarına yapmış olduğu yatırımlarla firma değerini arttırmıştır.63 Entelektüel sermayenin bir diğer önemi ise işletmelerin kredi temini safhasında ortaya çıkar. Gerçekten de güçlü entelektüel sermayeye sahip işletmeler, bahse konu olan avantajlarını kredi alırken iyi bir şekilde sunduklarında rakiplerine göre daha kolay kredi elde etmektedirler. Dolayısıyla entelektüel sermaye bakımından zengin olan işletmelerin fon bulma olanakları daha fazladır ve bu işletmeler daha likittir.
İMKB 100 İşletmelerinde Görgül Bir Çalışma”, 3. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Eskişehir, 25-26 Kasım 2004, s. 582.
19
İşletme birleşmeleri ve satın alımları gibi kritik dönemlerde de entelektüel sermaye önemini açıkca gösterir. Zira ölçülmüş ve raporlanmış entelektüel sermaye satıcı işletme için pazarlık avantajı doğurur ve satış fiyatının daha yüksek belirlenmesi hususunda etkilidir. Örnek vermek gerekirse Lotus şirketi sahip olduğu entelektüel sermaye ile çok kullanışlı bir program olan Lotus-123 yazılımını geliştirmiştir. Ancak firmanın bahse konu olan program sayesinde astronomik gelirler elde etmesi ünlü Microsoft firmasının piyasaya rakip bir yazılım olarak Excel programını sürmesine neden olmuştur. Bu durum karşısında en belirgin kanılardan biri Lotus şirketinin ömrünün çok uzun olmadığı ve yakın bir gelecekte piyasadan silineceği idi. Ancak beklentilerin tam tersine Lotus şirketi yine dünyaca ünlü bir diğer firma olan IBM tarafından 1995 yılında 3,5 milyar dolara satın alınmıştır.64 Bu satın alma sırasında Lotus şirketinin fiziki varlıklarının değerinin yalnızca
Entelektüel sermaye ayrıca işletmeler açısından personel istihdamı ve işe alınan personelin uzun vadeli firmada tutulması konularında da önem arz etmektedir.65 Günümüzde işletmeler yüksek potansiyelli beyinleri transfer etme yarışı içerisindedirler. Ancak geçmiş yıllarla karşılaştırıldığında çalışanların organizasyondan beklentileri de bir hayli artmış durumdadır. Artık yalnızca finansal açıdan cazip bir işletme değil, aynı zamanda iyi bir şirket reputasyonuna sahip olmak, yükselme ve kariyer olanakları sunmak, etkili bir şirket kültürü ve çalışma atmosferi ile anılmak ve zengin entelektüel sermaye vasıtasıyla ün yapmak da yüksek potansitelli beyinleri çekmek için şart olmuştur.
20
Örneğin Boeing firması bugün dünyada en zengin entelektüel sermayeye sahip şirketlerden biri olarak gösterilmektedir. Boeing, 2000 yılı raporunda sahip olduğu entelektüel sermayesinin fiziksel ve finansal varlıklarından çok daha değerli olduğunu açıklamıştır. Aynı raporda şirketin dünya çapında 6.300’den fazla patentinin zengin entelektüel varlıklar portföyüne dahil olduğu, personel odaklı işletme içi eğitim programlarına büyük yatırımlar yapıldığı ve yalnızca “Birlikte Öğrenme Programı”na (Boeing Learning Together Program) harcanan miktarın 2000 yılında 110 milyon dolar olduğu, St. Louis’de Boeing Liderlik Merkezi’nin ne denli önemli olduğu yer almaktadır.66 Bahse konu olan tüm etkenler ve entelektüel sermayeye verilen önem, Boeing firmasını bugün çalışanlar açısından en çok tercih edilen işletmelerden biri haline getirmiştir. Ayrıca, entelektüel sermaye işletmelerin kendilerini yenilemeleri gereken koşullar altında esneklikleri ve hızlı tepki vermeleri, toplam kalite yönetimi, kültürel trendlere adaptasyon, multi-kültürel ve farklı paydaşlarla ilişkiler, işbirliklerinin sağlanması ve yüksek standartta işletme etiği konularında da oldukça önemlidir.67 Yapılan araştırmalar, entelektüel sermaye bakımından zengin işletmelerin bahse konu olan noktalarda entelektüel sermaye bakımından sınırlı işletmelere nazaran rekabetçi avantaj sağladıklarını tespit etmiştir. Entelektüel Sermaye Yönetimi Topluluğu’na (Intellectual Capital Management Gathering) üye şirket yöneticileri ise bir toplantıda entelektüel sermayenin kendileri için özellikle pazar payı ve satışların arttırımı, maliyetlerin minimize edilmesi, işletme içinde standartların oturtulması, verimliliğin yükseltilmesi ve şirket imajının geliştirilmesi konularında büyük önem taşıdığını belirtmişlerdir.68
21
Şüphesiz, entelektüel sermaye yeni fikir ve önerilerin elde edilmesi konusunda da oldukça önemlidir. Örneğin entelektüel sermayesi ile ün salmış IBM firması 2005 yılında “Yenilikler İçin Beyin Fırtınası Seanslarını”nı düzenlemiş ve bahse konu olan seansların organizasyonuna işletmenin genel müdürü Samuel J. Palmisano bizzat liderlik etmiştir. IBM, 2005 yılında gerçekleştirdiği seanslarda müşterilerini, danışmanlarını, çalışanlarını ve çalışanlarının aile üyelerini çevrimiçi ortamda bir araya getirerek fikirlerine başvurmuştur. Firma en esaslı fikirlere ise yaklaşık 100 milyon dolarlık bir fon ayırmıştır.69 Böylece IBM müşterilerinin, danışmanlarının, çalışanlarının ve çalışanlarının ailelerinin oluşturduğu entelektüel sermaye sinerjisinden maksimum derecede yararlanma şansını elde etmiştir. Aynı zamanda, entelektüel sermaye bakımından zengin işletmeler kısa vadeli finansal kazançlardan çok uzun vadeli plan ve stratejik hedeflere odaklanmışlardır. Özellikle bu noktada entelektüel sermayenin önemi belirginleşmektedir. Ancak, entelektüel sermayenin bahse konu olan mikro öneminden çok makro önemine de değinmek gerekir. Çünkü uzun vadeli plan ve stratejik hedeflere odaklanan entelektüel sermaye bakımından zengin işletmeler ait oldukları ülkelerin ekonomik gücüne, üretimine ve zenginliğine de katkıda bulunurlar. Örneğin modern üretim birçok açıdan bahse konu olan işletmelerdeki mühendislerin, muhasebecilerin, tasarımcıların, insan kaynakları uzmanlarının ve satış ile pazarlama eksperlerinin girdilerine bağımlı olan entelektüel aktivite olarak bilinir. Entelektüel sermayenin yalnızca mikro bazda işletmeler açısından değil, aynı zamanda makro bazda da ülkeler açısından ne denli önemli olduğu artık iyice kavranmıştır. İsveç ve Danimarka özellikle bu konuda başı çekmektedir. OECD (Organization for Economic Cooperation and Development), AB (Avrupa Birliği) ve Dünya Bankası da entelektüel sermayenin önemi üzerine yoğunlaşan uluslararası örgütlerdir. Örneğin AB, Avrupa’nın entelektüel ihtiyaçlarının gerektiğinde dünyanın farklı kesimlerinden beyin transferleriyle giderilmesi gerektiğini belirtmiştir. Dünya Bankası da
22
entelektüel sermayenin artan önemi nedeniyle Türkiye’de entelektüel sermayenin ölçümünü hedefleyen bir proje yürütmüştür.70 Son olarak, özellikle günümüzün gelişmiş ülkeleri ve ekonomileri için hizmet sektörünün Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYH) %75’ine katkıda bulunduğunu da belirtmek faydalı olacaktır. Bahse konu olan yüzde çok ciddi bir orandır ve gelişmiş ülke firmalarının artık imalat ve endüstriyel aktivitelerden hizmet ve bilgi yoğun aktivitelere ne derece kaydığını net bir şekilde ispat etmektedir. Hizmet sektöründeki ve pazarlarındaki fırsatlar ise birçok otoritenin belirttiği gibi ancak doğru kaynaklar vasıtasısı ile karşılanabilmektedir.71 Entelektüel sermaye bu nedenle yine çok önemli bir konumda yer almaktadır. 1.3 Entelektüel Sermayenin Tarihsel Gelişimi Entelektüel sermaye bilgi çağı ile kabul gören bir kavram olduğundan tarihi çok eskilere dayanmamaktadır. 1765’te James Watt’ın buhar makinesini icadı ve ardından 1789’da Fransız devrimiyle oluşan sanayi toplumu ile ekonominin genel karakteristiği olan somut varlıklara (toprak, hammadde, bina, makina, teçhizat, donanım, vb.) yönelik verilen önem, bilgi toplumu ve ekonomisine geçiş ile birlikte bilgi, beceri, tecrübe ve iletişim gibi beşeri özellikler ve potansiyel enerji ile kollektif beyin gücü gibi maddi olmayan varlıklara yönelmiştir. Bilgi, entelektüel bir birikim haline gelmiş, sermayenin önemli bir parçası olarak kabul edilmeye başlanmıştır. Bilgi çağına geçiş ile artık entelektüel sermayeye sahip olma, entelektüel sermayeyi kullanma ve yönetme gibi hususlar hızlıca ön plana çıkmıştır. Entelektüel sermayenin tarihsel gelişimi incelendiğinde, kavramın sahneye çıkmasındaki gecikmenin nedeni konusunda ise farklı görüşler olduğu gözlemlenmektedir. Örneğin, geçmiş yıllardaki çalışan-işyeri-müşteri ilişkilerinin günümüze oranla daha katı prensiplerle yürütülmesi ve bahse konu olan katılığın yeni düşünce ve buluşlara dayalı yeni iş
23
sahalarının gelişmesini sınırlaması, entelektüel sermaye kavramının sahneye çıkısındaki en belirgin gecikme nedenlerinden biri olarak kabul edilmektedir.72 Muhasebe teorisinde çalışanların entelektüel değerlere olan ilgisi 1960’lı yılların ortalarında Hermanson sayesinde başladığı ve finansal muhasebe odaklı olduğu belirtilmektedir.73 Hermanson, çalışanların yalnızca kas gücü olarak algılanmasının yanlış olduğunu açıklamıştır. Zira Hermanson’a göre çalışanlar başlı başına bir değerdir ve onları yalnızca kas gücü olarak görmek işlevlerini çok basite indirgemek ile küçümsemekten başka bir anlam ifade etmemektedir. Böylece, 1964 yılında Hermanson çalışanlara ilişkin değerleri finansal tablolara yanıstmaya çalışmıştır ve çabaları günümüzde “İnsan Varlıkları Muhasebesi” (Human Assets Accounting) kavramıyla anılmaktadır.74 Chicago Üniversitesi öğretim üyesi ve Nobel ödüllü iktisatçı Gary Becker de yine 1964 yılında “Human Capital” isimli eserini kaleme almıştır. Becker’in kitabı, entelektüel sermayenin insan sermayesi unsuruna dikkat çekmesi bakımından tarihsel açıdan önemli bir yere sahiptir.75 Entelektüel sermaye konusundaki ilk çalışmalar ise John Kenneth Galbraith’e aittir. Galbraith ünlü bir iktisat uzmanıdır ve 1969 yılında Polonyalı iktisatçı Michael Kalecki’ye yazmış olduğu mektupla entelektüel sermaye kavramının köklerini atmıştır. Bahse konu olan mektupta John Kenneth Galbraith, entelektüel sermayenin varlığı ile önemine değinmiş ve sahip oldukları birçok şeyi entelektüel sermayeye borçlu olduklarını açıklamıştır. Bundan tam altı yıl sonra, yani 1975 yılında ise Michael Kalecki yazmış olduğu bir makalede “Acaba kaçımız son on yılda elde ettiğimiz entelektüel
24
sermayenin farkındayız?” şeklinde bir sorgulamada bulunmuştur.76 1980’li yıllardan itibaren ise OECD entelektüel sermaye ile ilgili çalışmalara başlamıştır. Japon bir bilimadamı olan Hiroyuki Itami de 1980 yılında sanal varlıkların Japon şirketleri üzerindeki etkisi ve bunların yönetimi ile ilgili bir araştırma yapmıştır.77 Itami’nin Japonya’da görünmeyen varlıklara odaklanan kitabı önceleri gereken ilgi ve dikkati çekmemiş olsa da özellikle 1987’de “Mobilizing Invisible Assets” adıyla İngilizceye çevirisi sonucunda büyük takdir toplamış ve popülaritesini arttırmıştır. Bu yıldan sonra entelektüel sermayeyle ilgili yapılan çalışmalarda sıkça kullanılmaya ve referans olarak gösterilmeye başlanmıştır. 1985 yılında ise Flamholtz, yönetimsel bilgi sunmak amacıyla “İnsan Kaynakları Muhasebesi” terimini kullanmıştır. Flamholtz’a göre insan kaynakları, muhasebe biliminden çok yönetim bilimini ilgilendirmekteydi.78 Flamholtz’un “İnsan Kaynakları Muhasebesi” terimini kullanmasıyla maddi olmayan varlıklar konusundaki araştırmalar artarak, işletmenin rekabet avantajı sağlaması konusunda çalışanların bilgi ve kabiliyetlerinin büyük önemi üzerinde daha da fazla durulmaya başlanmıştır. Karl Erik Sveiby ise 1989 yılında entelektüel sermayeyle ilgili yaptığı tüm çalışmaları “Görünmeyen Bilanço” (The Invisible Balance Sheet) ismini verdiği kitabında toplamıştır. Bahse konu olan kitap, entelektüel sermayenin tarihi açısından oldukça önemlidir. Zira, Karl Erik Sveiby kitabında insan sermayesinin değerlendirilmesi ve fiziksel olmayan varlıklara uygun muhasebe yöntemleri geliştirilmesi gerekliliğini savunmuştur. Daha da önemlisi, bilgi sermayesinin ölçülmesi için bir teori sunmuştur. Bahse konu olan teori, başta İsveç olmak üzere birçok ülkenin işletmeleri tarafından benimsenmiştir.
25
Modern anlamda entelektüel sermaye tanımına yer veren ve kavramı günümüzdeki şekliyle ilk ele alan ise Thomas Stewart’tır. 1991 yılında Thomas Stewart, yazdığı “Beyin Gücü” (Brain Power) isimli makalesi ile dikkatleri entelektüel sermaye kavramı üzerine çekmeyi başarmıştır.79 Bahse konu olan makale, entelektüel sermaye konusunda bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir. Yine 1991 yılında, İskandinavya’nın en büyük sigorta ve finansal hizmetler şirketi olan Skandia firması, finans ve pazarlama gibi işletmenin aynı zamanda bir de entelektüel sermaye fonksiyonu olması gerektiğini düşünmüş ve kabul etmiştir. Bu nedenle Skandia’da “Entelektüel Sermaye Departmanı” kurularak, Leif Edvinsson yönetici olarak atanmıştır.80 Takip eden yıllarda da entelektüel sermayenin tarihsel gelişimi anlamında şüphesiz önemli adımlar atılmıştır. 1993 yılında Dow Chemical şirketi, işletme içierisinde “Entelektüel Varlıklar Yönetim Direktörü” (Director of Intellectual Assets Management) adı altında yeni bir pozisyon yaratıp başkanlığına Gordon Petrash’ı atayarak, değerli fakat henüz hayata geçirilememiş patentlerinden gelir sağlamaya başlamıştır.81 1993 yılında, Leif Edvinsson, Skandia şirketi için ilk entelektüel sermaye bilançosunu hazırlamıştır. Hemen ardından Skandia’nın entelektüel sermaye politikasını yazdığı bir makale ile paylaşmış, çağımızda oluşan dengeyi gösteren bir bilanço örneğini de sunmuştur.82 Aynı yıl, entelektüel sermaye Peter Drucker tarafından da post-kapitalist toplum bağlamında ele alınmıştır.83 1994 yılında dünyaca ünlü Fortune dergisi, Amerika ve İskandinavya’da süregelen çalışma ve çabalardan etkilenerek entelektüel sermaye ve beyin gücü ile ilgili birçok makale yayınlamıştır. Bahse konu olan makaleler, Dünya’da entelektüel sermaye
26
farkındalılığının arttırılması hususunda önemli bir rol oynamıştır. Aynı yılın Mayıs ayında Skandia firması da ilk entelektüel sermaye yıllık raporunu sunmuştur. Skandia firması, bahse konu olan entelektüel sermaye yıllık raporunu ise “Skandia Navigator” adını verdiği kendine has bir raporlama modeliyle sunmuştur. “Skandia Navigator” modeli zaman içerisinde farklı firmalarca da uyarlanmış ve her işletme kendine has raporlama modeli ile entelektüel sermaye yaklaşımını yerleştirme yoluna gitmiştir. Hughes Aircraft, The Canadian Imperial Bank of Commerce, Ernst & Young ve Arthur Andersen bu konuda isabetli örneklerdir.84 Celemi şirketinin Tango simulasyon modeli de 1994 yılında piyasaya sürülmüştür. Tango simulasyon modeli, entelektüel sermayenin tarihsel gelişimi açısından maddi olmayan varlıkların önemi konusunda yöneticilerin eğitimine odaklanan ve o güne dek geliştirilen en iyi ürün olması nedeniyle kayda değerdir.85 1994 yılında aynı zamanda Nobel ödüllü iktisatçı James Tobin, entelektüel sermayenin ölçümü konusunda bir çığır açan “Tobin’in Q Rasyosu”nu bilim dünyası ile paylaşmıştır.86 Bir yıl sonra da (1995) Ikujiro Nonaka ve Hirotaka Takeuchi, literatürde çok önemli bir yere sahip olan “The Knowledge Creating Company: How Japanese Companies Create the Dynamics of Innovation” isimli eserlerini yayınlamışlardır. Bahse konu olan eserin yalnızca bilgiye odaklandığı ve bu nedenle çok önemli olmadığı düşünülebilir. Ancak tam aksine, Nonaka ve Takeuchi’nin eseri bilgi ile entelektüel sermayenin ayrımını çok net bir şekilde ortaya koymasıyla entelektüel sermayenin tarihsel gelişimi açısından çok önemli bir yer edinmiştir. Aynı zamanda 1995 yılında Hubert Saint Onge, Canadian International Bank of Commerce’de uyguladığı projelerle entelektüel sermayenin müşteri sermayesi unsuru hususunda önemli katkılar sağlamıştır.
27
1996 yılında ise SEC (U.S. Securities and Exchange Commission), entelektüel sermaye ile ilgili önemli bir sempozyuma imza atmıştır. Bahse konu olan sempozyumda SEC üyesi Steven M. H. Wallman, entelektüel sermayenin bir gün modern şirket yıllık raporlarının kalbi olacağını belirtmiştir.87 Aynı yıl, entelektüel sermaye yönetimi konusunda ilk kez Ph.D. ünvanı doktora çalışmalarını tamamlayan Nick Bontis’e verilmiştir.88 1996 yılında Bankinter de, İspanya’da bir entelektüel sermaye yönetim sistemini uygulayan ilk şirketlerden biri olarak tarihe geçmiştir.89 1997 yılında ise Thomas Stewart bu kez de entelektüel sermaye konusunda bir hayli önemli bir kitap olan “Entelektüel Sermaye: Örgütlerin Yeni Zenginliği” (Intellectual Capital: The New Wealth of Organizations) isimli eserini kaleme almıştır. 1999 yılında III. Uluslararası Entelektüel Sermaye Yönetimi Konferansı Kanada’da (Hamilton) gerçekleştirilmiştir. Aynı yıl 9-11 Haziran tarihleri arasında OECD de Hollanda’nın Amsterdam kentinde entelektüel sermaye ile ilgili bir uluslararası konferansa destek sağlamıştır.90 Ayıca İsveç, Danimarka ve İsrail 1999 yılında entelektüel sermaye ulusal endekslerini hesaplamışlardır. Avustralya, Yeni Zelanda ve Avrupa Birliği de bahse konu olan ülkeleri ulusal entelektüel sermaye endekslerinin hesaplanması konusunda takip etmiştir. Yine 1999 yılında, Danimarka’nın Systematic şirketi entelektüel sermaye raporu hazırlamıştır.91 2000 yılında da entelektüel sermaye konusunda özgün bir dergi olan “Journal of Intellectual Capital” yayın hayatına başlamıştır. 2004 yılında ise bu kez “International Journal of Learning and Intellectual Capital” bilim dünyasına adımını atmıştır.92
28
Entelektüel sermayenin tarihsel gelişimi açısından hiç kuşku yok ki 2006 yılı da önemlidir. Avrupalı finansal analistler, 2006 yılında Entelektüel Sermaye Komisyonu’nu bağlı bulundukları EFFAS (European Federation of Financial Analysts Societies) organizasyonu şemsiyesi altında kurmuşlardır.93 2007 yılında ise Avusturya’daki tüm üniversiteler için entelektüel sermaye raporlaması zorunlu hale getirilmiştir. Avusturya’daki üniversiteler, 2007 yılından itibaren aktivitelerini, sosyal amaçlarını, stratejilerini, insan, yapısal ve ilişki sermayelerini sundukları entelektüel sermaye raporu ile belirtmektedirler. Avusturya hükümeti böylece, yükseköğretim kurumları ve entelektüel sermayenin tarihsel gelişimi açısından önemli bir rol oynamıştır. Son olarak Bernard Marr’ın “Perspectives on Intellectual Capital” isimli kitabında da entelletüel sermayenin tarihi gelişimine büyük önem verilmiş, süreç konusunda ayrıntılı bir tablo ile şu şekilde bilgi verilmiştir:94 Yüklə 5,16 Mb. Dostları ilə paylaş:
|