4.3 Bankacılık Sektöründe Entelektüel Sermayenin Muhasebeleştirilmesi
Bankalarda entelektüel sermayenin muhasebeleştirilmesi hususunda bilinmesi gereken en önemli hususlardan biri, banka bilançolarının olağan işletme bilançolarından farklı oluşudur. Örneğin banka bilançoları, genellikle diğer firma bilançolarından daha az maddi varlık içermektedir.659
Bankacılık sektöründe entelektüel sermayenin muhasebeleştirilmesi amacıyla öncelikle entelektüel sermaye göstergeleri belirlendikten sonra, bunların entelektüel sermaye tablosuna aktarımı gerçekleştirilir. Klasik işletme bilançosu, geleceğe yönelik öngörü sağlama konusunda yetersiz kaldığından ve yoğun olarak maddi varlıkları içerdiğinden bankalar, girişimciler ve yatırımcılar açısından yeteri kadar faydalı olmamaktadır. Yapılması gereken yatırımlar ve karar alma sürecinde entelektüel sermaye tablosu ise, bankalar ve diğer gruplar açısından oldukça yararlıdır. Dolayısıyla, entelektüel sermaye tablosu maddi olmayan varlıkları içerdiğinden, günümüzde bankalar açısından klasik işletme bilançosunu tamamlayıcı bir görev üstlenmektedir.660 Bunun yanında, günümüzde Basel II kriterleri oldukça önem arz etmektedir ve entelektüel sermaye tablosunu kullanan şirketler daha iyi bir retinge sahip olma şansını yakalamaktadır. Böylece entellektüel sermayenin muhaseleştirilmesi ve ölçümünde bir adım öne geçmektedirler.661
Alman bankası VR Bank’ın bir yöneticisi, entelektüel sermaye tablosunun yararlarını şu şekilde açıklamaktadır: “Entelektüel sermaye tablosunun sonuçları, bankamızın şu an içinde bulunduğu durumu siyah ve beyaz arasındaki fark kadar net bir şekilde sunmaktadır. Bu da karar verme aşamasında bizim için güçlü bir temel oluşturmakdadır. Entelektüel sermaye tablosu sayesinde, artık durumumuz konusundaki
-
Rudendal ve Wallin, s. 7.
-
Alman Ekonomi ve İstihdam Bakanlığı, s. 8-9.
-
Kaya, H, “Bilginin Ölçülmesi”, Ali İhsan Bayır Danışmanlık ve Eğitim Hizmetleri Websitesi, 2006, http://www.aliihsanbayir.com/DiscView.asp?mid=96&forum_id=6&s_text=&, (9 Mayıs 2009).
tartışmalarımızı tamamlayabiliyor, hedeflediğimiz gelişmeler için gerekli önemleri alabiliyoruz”.662
Ayrıca, Danimarka’daki Danske Bank Group’a bağlı olarak faaliyet gösteren Danske Yatırım’da (Danske Invest) yönetici olarak çalışan Carsten Koch’a göre, entelektüel sermaye tablosu gelecekteki finansal skandalları önlemede faydalıdır. Bunun sebebi, entelektüel sermaye tabloları tarafından sunulan bilgilerin muhasebe hilelerinin gerçekleşmesini zorlaştırmasıdır. Koch’a göre yazılarla rakamların bir karmasından oluşan entelektüel sermaye tablosu, çözülmesi gereken problemleri de ortaya koymaktadır. Hatta, entelektüel sermaye tabloları bankalar ve dışsal paydaşları arasında bir haberleşme aracı vazifesini görmektedir.663
Bunun yanında, entelektüel sermaye tablosu sayesinde banka ve diğer işletmelerin gelecekte yapmayı planladığı yenileme ve geliştirme çalışmaları hakkında fikir sahibi olma şansı doğmaktadır. Hangi maddi olmayan varlıklara sahip olunduğu ve bunların nasıl yönetildiği de entelektüel sermaye tablosu aracılığıyla görülmektedir.664
Bankalarda entelektüel sermayenin muhasebeleştirilmesi kapsamında, entelektüel sermaye tablolarının zayıflığı ise henüz belli bir standarta sahip olmayışlarıdır. Bu durum, sunduğu birçok avantaja rağmen entelektüel sermaye tablolarının işlevselliğini azaltmaktadır. Ayrıca, entelektüel sermaye tablolarının standart bir yapıya sahip olmaması nedeniyle, karşılaştırmalarda bulunmak zorlaşmaktadır.665
İsmi açıklanmamış olan bir İspanyol bankasının, entelektüel sermaye göstergelerini belirledikten sonra entelektüel sermaye tablosu aracılığıyla entelektüel sermayeyi muhasebeleştirmesi ise aşağıda gösterilmektedir:666
-
Alman Ekonomi ve İstihdam Bakanlığı, s. 42.
-
Bengtsson, Paulin, Svensson, s. 50.
-
Güçlü, H, “Entelektüel Sermayenin Temel Finansal Tablolar Aracılığıyla Sunulması”, Hakan Güçlü’nün Websitesi, 2006, http://www.hakanguclu.com/calismalar/Entelektuel_sermaye.pdf, (9 Mayıs 2009).
-
Bengtsson, Paulin, Svensson, s. 61.
-
Spatafora, s. 23-30.
Tablo 4.3
İspanyol Bankası - Entelektüel Sermaye Tablosu
İnsan Sermayesi
-
Personelin Ortalama Yaşı
|
38,75
|
|
|
Erkek Personel Oranı
|
% 59,27
|
|
|
Bayan Personel Oranı
|
% 40,73
|
|
|
Üniversite Mezunu Personel Oranı
|
% 39,91
|
|
|
Kıdemli Personelin Ortalama
|
13,18
|
Olarak Bankada Çalıştığı Yıl Sayısı
|
|
|
|
Esnek Ücretlendirmeye Tabi
|
% 73,88
|
Personel Oranı
|
|
|
|
Terfi Eden Personel Oranı
|
% 12,51
|
|
|
Uzaktan Eğitim Faaliyetlerine
|
% 47,68
|
Katılan Personel Oranı
|
|
|
|
Genel Olarak Eğitim Aktivitelerine
|
% 87,14
|
İştirak Eden Personel Oranı
|
|
|
|
Personel Başına Eğitim Süresi
|
39, 11
|
(Saat)
|
|
|
|
Yapısal Sermaye
-
Personel Başına Düşen Bilgisayar
|
1,07
|
Sayısı
|
|
|
|
Sunulan Ürün ve Hizmetlerin Sayısı
|
4.199
|
|
|
Sunulan Yeni Ürünlerin Sayısı
|
325
|
|
|
Bankanın Websitesine Yapılan
|
56.880.675
|
Ziyaret Sayısı (Aylık)
|
|
|
|
Bankanın Intranet Sayfalarına
|
21.798.777
|
Yapılan Ziyaret Sayısı (Aylık)
|
|
|
|
Internet Portallarının Sayısı
|
108
|
|
|
Intranet Forumlarının Sayısı
|
47
|
|
|
İlişki Sermayesi
|
|
|
|
Müşteriler Tarafından İletilen
|
18.064
|
Şikayet Sayısı
|
|
|
|
Telefon Bankacılığından Memnun
|
% 62,11
|
Kalan Müşteri Oranı
|
|
|
|
Telefon Aracılığıyla
|
42.279.098
|
Gerçekleştirilen Bankacılık
|
|
İşlemlerinin Sayısı
|
|
|
|
Internet Bankacılığı Müşterilerinin
|
2.174.102
|
Sayısı
|
|
|
|
232
-
Müşterilerle Yürütülen İlişkinin
|
5,79
|
Ortalama Süresi (Yıl)
|
|
|
|
Kaynak: Spatafora, M, “The Value of Human Capital and Intangible Assets”, Knowledge Economy Conference, Sofya, Bulgaristan, Sunum, 19-20 Mayıs 2004, s. 23-30 dikkate alınarak tarafımızdan düzenlenmiştir.
4.4 Bankacılık Sektöründe Entelektüel Sermayenin Raporlanması
Günümüzde daha da fazla yoğunlaşmış olan entelektüel sermayenin raporlanması fikri, Dünya Bankası uzmanları ile Avrupa Birliği tarafından masaya yatırılmış olup, araştırılmakta ve incelenmektedir.667
Entelektüel sermayenin raporlanması hususuna bankacılık sektörü perspektifinden baktığımızda, İsveç’in Sparbanken Sverige adlı bankasına değinmek isabetli olacaktır. Sparbanken Sverige, maddi olmayan varlıklarını firma dışı paydaşlara raporlayan işletmelerden biri olarak literatürdeki yerini almıştır.668 Aynı şekilde, Kanada’nın The Bank of Montreal isimli bankası da entelektüel sermayenin raporlanması uygulamalarında bulunmaktadır.669 Ayrıca, İspanya’dan Bank Inter ve Avusturya’dan Oesterreichische Nationalbank da (OENB - Avusturya Merkez Bankası) entelektüel sermayeyi raporlayan bankalardandır.670
Oesterreichische Nationalbank, geleneksel bilançonun bir bankanın know-how ve ilişkisel ağları gibi entelektüel sermayesine dahil faktörleri göstermekten uzak olduğu için entelektüel sermayeyi raporladıklarını belirtmektedir. Ayrıca, entelektüel
-
Kayakutlu, s. 6.
-
Johanson, U, Eklöv, G, Holmgren, M, Martensson, M, s. 39.
-
Johanson, U, Eklöv, G, Holmgren, M, Martensson, M, s. 40.
-
Hofmann, s. 4.
sermaye raporuyla paydaşlara bilgi sunma amaçlanmaktadır. Entelektüel sermaye raporu, bankanın yıllık raporunu tamamlayıcı bir rol üstlenmektedir.671
Aşağıda, Oesterreichische Nationalbank’ın 2003 yılı entelektüel sermaye raporu yer almaktadır:672
Tablo 4.4.1
Oesterreichische Nationalbank’ın 2003 Yılı Entelektüel Sermaye Raporu
-
|
İnsan Sermayesi
|
2003
|
Hedef
|
|
|
|
|
|
|
Personel Sayısı
|
951
|
Azaltılmalı
|
|
|
|
|
|
|
Bayan Personel Oranı
|
% 39,5
|
Arttırılmalı
|
|
|
|
|
|
|
Uzman Pozisyonundaki Bayan
|
% 27,0
|
Arttırılmalı
|
|
Personel Oranı
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yönetici Pozisyonundaki Bayan
|
% 14,8
|
Arttırılmalı
|
|
Personel Oranı
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yarı Zamanlı Personel Oranı
|
% 5,6
|
Arttırılmalı
|
|
|
|
|
|
|
Personel Başına Toplam Eğitim
|
5
|
Devam
|
|
Günlerinin Sayısı (Yıllık Ortalama)
|
|
Ettirilmeli
|
|
|
|
|
|
|
Eğitim Faaliyetlerine Katılan
|
% 70,0
|
Devam
|
|
Personel Oranı
|
|
Ettirilmeli
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
-
Oesterreichische Nationalbank (OENB), “Intellectual Capital Report 2003”, Oesterreichische Nationalbank (OENB) Websitesi, 2004, s. 5, 7, http://oenb.at/en/img/intellectual_capital_report_2003_tcm16-23250.pdf, (12 Mayıs 2009).
-
Oesterreichische Nationalbank, s. 12-21.
-
Personel Başına Eğitim Maliyeti
|
2.246 €
|
Devam
|
(Euro - €)
|
|
Ettirilmeli
|
|
|
|
Banka Dahilindeki İş
|
29
|
Arttırılmalı
|
Rotasyonlarının Sayısı
|
|
|
|
|
|
Ulusal ve Uluslararası
|
12
|
Arttırılmalı
|
Organizasyonlara Yapılan
|
|
|
Ziyaretler
|
|
|
|
|
|
Üniversite Mezunlarının Oranı
|
% 32,6
|
Arttırılmalı
|
|
|
|
Yapısal Sermaye
|
2003
|
Hedef
|
|
|
|
Yönetici Başına Düşen Personel
|
8
|
Devam
|
Sayısı
|
|
Ettirilmeli
|
|
|
|
Ürün Yöneticilerinin Sayısı
|
68
|
Devam
|
|
|
Ettirilmeli
|
|
|
|
Personel Başına Bilgi Teknolojileri
|
2.111 €
|
Devam
|
Maliyeti (Euro - €)
|
|
Ettirilmeli
|
|
|
|
Bilgi Teknolojileri Uygulamalarının
|
150
|
-
|
Sayısı
|
|
|
|
|
|
Hatasız Ödeme İşlemlerinin Oranı
|
% 99,99
|
Devam
|
|
|
Ettirilmeli
|
|
|
|
Kalite Denetçilerinin Sayısı
|
19
|
Devam
|
|
|
Ettirilmeli
|
|
|
|
-
İlişki Sermayesi
|
2003
|
Hedef
|
|
|
|
Bankanın Ev Sahipliği Yaptığı
|
43
|
Arttırılmalı
|
Uluslararası Toplantıların Sayısı
|
|
|
|
|
|
Banka Temsilcilerinin Yer Aldığı
|
81
|
-
|
Ulusal Kurullar
|
|
|
|
|
|
|
Banka Temsilcilerinin Yer Aldığı
|
172
|
-
|
Uluslarararası Kurullar
|
|
|
|
|
|
|
Teknik Destek Projlerinin Sayısı
|
23
|
-
|
|
|
|
|
|
Banka
|
Personeli
|
Tarafından
|
744
|
Devam
|
Yapılan Sunumlar
|
|
|
Ettirilmeli
|
|
|
|
Banka Yayınlarının Sayısı
|
58
|
Arttırılmalı
|
|
|
|
Banka Personeli Tarafından Yazılan
|
115
|
Arttırılmalı
|
ve Sektörel Dergilerde Yayınlanan
|
|
|
Makalelerin Sayısı
|
|
|
|
|
|
|
Banka Personeli Tarafından Yazılan
|
25
|
Arttırılmalı
|
ve Bilimsel Dergilerde Yayınlanan
|
|
|
Makalelerin Sayısı
|
|
|
|
|
|
|
Basın Bültenlerinin Sayısı
|
162
|
Arttırılmalı
|
|
|
|
Basın Konferanslarının Sayısı
|
26
|
Arttırılmalı
|
|
|
|
Bankanın Websitesinden Erişilern
|
167.100
|
Arttırılmalı
|
Dosyaların
|
Sayısı
|
(Günlük
|
|
|
Ortalama)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Dostları ilə paylaş: |