Bankların aktiv,passiv və vasitəçilik əməliyyatları və onların təhlili

Operativlik funksiyası: Kommersiya bankları daim gözlənilmədən baş verə biləcək olan halları nəzərə alaraq maliyyə ehtiyatı yaradırlar. Həmin maliyyə ehtiyatları isə ilkin kapitalın hesabına yaradılır. Zərərlərin qarşılanması və bir sıra digər hallar üçün banklar xüsusi kapitallarında istifadə edirlər.
Tənzim etmə funksiyası: Kommersiya bankları xüsusi vəsaitlərindən istifadə edərək müştərilərin maraqlarını qoruyur həmdə tənzimləyici funksiyasını yerinə yetirir. Banklar daim banka cəlb edilən vəsaitləri tənzimləyirlər və həmin vəsaitlərdən uğurla istifadə etməyə çalışırlar. Yəni banklara daxil olan qısamüddətli əmanətlərdən qısamüddətli aktiv əməliyyatlar və ya qısamüddətli investisiyalar həyata keçirirlər. Banklara əgər uzunmüddətli əmanətlər daxil olursa bu zaman isə bank həmin pul vəsaitlərindən uzunmüddətli aktiv əməliyyatlar (uzunmüddətli kreditlər) , dövlət qiymətli kağızlarının alınması üçün istifadə edirlər. Banklar bunu edərək banklara daxil olan və xaric olan pul vəsaitlərini tənzimləyir və müştərilərinə əmanətlərini vaxtı vaxtında geri qaytarırlar. Kommersiya bankları pul vəsaitlərinin banka cəlb edilməsi üçün səhm emissiyasındanda istifadə edirlər. Səhmlər emissiyaya 2 formada a) sadə səhmlər və imtiyazlı səhmlər olaraq buraxılırlar. İmtiyazlı səhmlər sadə səhmlərə nisbətən daha az riskli səhmlərdir və imtiyazlı səhmlərin sayı sadə səhmlərə nisbətən azdır. İmtiyazlı səhmlər daha az riskli olmasına baxmayaraq sadə səhmlərdən daha az divident ödənilir. İnvestorlar bankların idarə edilməsində iştirak etmək üçün imtiyazlı səhmlərdən uzaq dururlar. Banklar isə imtiyazlı səhmlərə tələbat yaratmaq üçün konversiyalı imtiyazlı səhmlər buraxırlar və bu səhmlərlə investorlar bankların idarə edilməsində iştirak edə bilirlər.
Vasitəçilik əməliyyatları: Kommersiya bankları gəlir əldə etmək üçün hüquqi və fiziki şəxslərə kreditlərin verilməsi və investisiya əməliyyatları etməklə yanaşı vasitəçilik əməliyyatları da yerinə yetirirlər. Bu əməliyyatlar vasitəsilə banklar daha çox gəlir əldə edir və bu da bankların pul vəsaitlərinin artmasına gətirib çıxarır. Bankların müştəriləri vasitəçilik əməliyyatlarından istifədə etməyi üstün tuturlar çünki vasitəçilik əməliyyatları müştərilərin ehtiyaclarını digər əməliyyatlara nisbətən daha tez ödəməyə malikdir.