Bankların aktiv,passiv və vasitəçilik əməliyyatları və onların təhlili

4. Məqsədindən asılı olaraq verilən ssudalar.
Məqsədindən asılı olaraq ssudalar 2 növə ayrılır a) məqsədli ssudalar b) məqsədsiz ssudalar. Məqsədli ssudalara əsasən hər hansısa istehsal prosesinə verilən kreditlər, hər hansısa bina, ev və s. tikinti işlərinin edilməsi ilə əlaqəli kreditlər, şirkətlərə yeni dəzgah və avadanlıqların alınması üçün verilən kreditlər daxildir. Məqsədsiz ssudalara isə insanların gündəlik ehtiyaclarının ödənilməsi üçün verilən kreditləri misal göstərə bilərik.
İnvestisiya əməliyyatları: Kommersiya bankları təşkilatlara, müəssisələrə, fiziki və hüquqi şəxslərə yəni əhaliyə xidmət göstərərək gəlir əldə edirlər. Bankın investisiya edib gəlir əldə etməsi isə onun müştərilərindən asılı deyil və bankın öz fəaliyyətidir. Investisiya əməliyyatlarının 2 növü var
I Real investisiya ( Bankın pul vəsaitlərindən istifadə edir)
II Maliyyə investisiyası (Qiymətli kağızlara investisiyalar)
Banklar investisiya əməliyyatları etdikdə həm real həmdə maliyyə investisiyaları edə bilərlər. Banklar investisiya edərkən ancaq maddi vəsaitlərinin bir hissəsini investisiya edə bilərlər ki, bu məbləğdə onların maddi vəsaitlərinin yalnız 25% i miqdarında ola bilər. Kommersiya bankları qiymətli kağızlara investisiyalar etdikdə bu investisiyalar aşağı riskli investisiyalar hesab edilir və banklar müəyyən gəlir əldə edirlər. Kommersiya banklarının investisiya əməliyyatları bankların gəlirlərinin artmasına xidmət edir.
Kassa əməliyyatları: Banklar müəssisələrdən, təşkilatlardan, hüquqi və fiziki şəxslərdən pul vəsaitlərinin cəlb edir və həmin vəsaitlərin sahiblərinə qaytarır bu əməliyyatlar kassa əməliyyatları hesab edilir. Kassa əməliyyatları nağd pul vəsaitlərinin banka daxil edilməsi və həmin pul vəsaitlərinin qaytarılmasıdır.
Passiv əməliyyatlar: Kommersiya banklarının əsas məqsədi banka vəsaitlərin cəlb edilməsidir. Banklar pul vəsaitlərini passiv əməliyyatlar vasitəsilə cəlb edirlər. Passiv əməliyyat bankların fəaliyyət göstərməsi üçün ən vacib əməliyyatlardan biridir çünki banklar passiv əməliyyatlar vasitəsilə cəlb edilən vəsaitlərdən və öz vəsaitlərindən istifadə edərək müəssisələrə, təşkilatlara və fiziki və hüquqi şəxslərə kreditlər verir və gəlir əldə edirlər. Kommersiya bankları passiv əməliyyatlar həyata keçirmək üçün resursları 2 mənbədən toplayırlar. Passiv əməliyyatlara daxildir.
- Hüquqi və fiziki şəxslərin hesablarına vəsaitlərin cəlb edilməsi.
- Şirkətlərə, firmalara, vətəndaşlara hesabların açılması.
- Qiymətli kağızların emissiyaya buraxılması.
- İstiqrazların əldə edilməsi.