Basel Bankacılık Gözetim ve Denetim Komitesi Etkin Bankacılık Denetimi İçin Temel Prensipler Bank For International Settlements Eylül 2012

Prensip 27: Finansal raporlama ve dış denetim:

Kamu denetleme otoritesi, bankaların ve bankacılık gruplarının yeterli ve güvenilir kayıtlar tutup tutmadıklarını; mali tablolarını uluslararası düzeyde yaygın kabul gören muhasebe politikaları ve uygulamalarına uygun olarak hazırlayıp hazırlamadıklarını ve mali durumları ve performanslarını adil bir şekilde yansıtan ve bir bağımsız dış denetçi mütalaası içeren bilgilerini yıllık olarak yayımlayıp yayımlamadıklarını belirler. Kamu denetleme otoritesi, ayrıca, bankaların ve bankacılık grupları ana şirketlerinin dış denetim fonksiyonu üzerinde yeterli gözetim ve denetim uygulayıp uygulamadıklarını da belirler.

(Referans dokümanlar: Bankanın finansal enstrümanlar adil değer pratiklerini değerlendirmek için denetleme otoritesi kılavuzu, Nisan 2009; Dış denetimin kalitesi ve bankacılık denetimi, Aralık 2008 ve Bankacılık denetleme otoriteleri ile bankaların dış denetçileri arasındaki ilişki, Ocak 2002.)
Temel Kriterler:

1. 
   Kamu denetleme otoritesi⁸³, bankanın Yönetim Kurulu ve yönetimini, mali tabloların uluslararası düzeyde genel kabul gören muhasebe politikaları ve uygulamalarına uygun olarak hazırlanmasını ve bunların yeterli ve güvenilir veriler üretebilmek için kayıt tutma sistemleriyle desteklenmesini sağlamaktan sorumlu tutar.
   

2. 
   Kamu denetleme otoritesi, bankanın Yönetim Kurulu ve yönetimini, her yıl kamuya açıklanan mali tabloların, uluslararası düzeyde kabul gören denetim uygulamaları ve standartlarına uygun olarak yapılmış bir denetim sonucunda bir bağımsız dış denetçinin mütalaasıyla desteklenmesini sağlamaktan da sorumlu tutar.
   

3. 
   Kamu denetleme otoritesi, bankaların uluslararası düzeyde kabul gören muhasebe standartlarına uygun değerleme uygulamaları kullanıp kullanmadıklarını tespit eder. Kamu denetleme otoritesi, ayrıca, adil değer tayini için kullanılan çerçeve, yapı ve proseslerin bağımsız kontrole ve doğrulamaya tâbi tutulup tutulmadığını ve bankaların finansal raporlama amaçlarıyla ve düzenleyici amaçlarla kullanılan değerlemeler arasındaki önemli farkları yazılı hale getirip getirmediklerini de tespit eder.
   

4. 
   Cari kanun ve yönetmelikler, bankaların dış denetimlerinin kapsamını ve bu denetimlerde uygulanacak standartları belirlerler veya kamu denetleme otoritesi bunları tespit etme yetkisine sahiptir. Bunlar, dış denetimin planlama ve uygulamasında risk ve önemlilik temeline dayanan bir yaklaşımın kullanılmasını gerektirirler.
   

5. 
   Denetleme kılavuzları veya yerel denetim standartları, denetimlerin kredi portföyü, kredi kayıp ve zarar karşılıkları, sorunlu ve takipteki varlıklar, varlık değerlemeleri, alım satım ve diğer menkul kıymet faaliyetleri, türev enstrümanlar, varlık seküritizasyonları, bilanço dışı araçların konsolidasyonu ve bilanço dışı araçlarla işlemler ve finansal raporlama üzerindeki iç kontrollerin yeterliliği gibi alanları kapsayıp kapsamadıklarını belirlerler.
   

6. 
   Kamu denetleme otoritesi, yeterli uzmanlığa veya bağımsızlığa sahip olmadığı düşünülen ya da belirlenmiş mesleki standartlara tâbi olmayan veya bu mesleki standartlara uymayan bir dış denetçinin tayinini reddetme ve iptal etme yetkilerine sahiptir.
   

7. 
   Kamu denetleme otoritesi, bankaların dış denetçilerini (firmalar ya da firma içinde bireyler) zaman zaman dönüşümlü kullanıp kullanmadıklarını tespit eder.
   

8. 
   Kamu denetleme otoritesi, banka operasyonları konusunda ortak ilgi alanını oluşturan konuları tartışmak amacıyla dış denetim firmalarıyla periyodik olarak bir araya gelir.
   

9. 
   Kamu denetleme otoritesi, dış denetçiden, önemli konuları, örneğin ruhsatlandırma kriterlerine uymama durumlarını ya da bankacılık kanunları veya diğer kanunların ihlâllerini, bankanın finansal raporlama prosesindeki önemli eksiklikleri ve kontrol zayıflıklarını veya kamu denetleme otoritesinin fonksiyonları açısından önemli olduğuna inandığı diğer konuları kamu denetleme otoritesine doğrudan doğruya ya da banka aracılığıyla rapor etmesini ister. Cari kanun ve yönetmelikler, iyi niyetle bu tip bilgiler veren denetçilerin gizlilik yükümlülüğünü ihlâlden sorumlu tutulamayacaklarını öngören hükümler içermektedirler.
   

Ek Kriter:

1. 
   Kamu denetleme otoritesi, gerektiğinde, dış denetçilerin çalışma kağıtlarına erişim yetkisine sahiptir.
   

Prensip 28: İfşa ve saydamlık:

Kamu denetleme otoritesi, bankaların ve bankacılık gruplarının konsolide ve duruma göre solo bazda mali durumlarını, performanslarını, risk maruziyetlerini, risk yönetim stratejilerini ve kurumsal yönetim politikaları ve proseslerini adil bir biçimde yansıtan ve kolaylıkla erişilebilir olan bilgileri düzenli olarak yayımlayıp yayımlamadıklarını da belirler.

(Referans dokümanlar: Yapısal Temel Blok 3: Ücretler için ifşa koşulları, Temmuz 2011; Basel II çerçevesinde geliştirme çalışmaları, Temmuz 2009; Basel II: Uluslararası sermaye ölçümleri ve sermaye standartları, Haziran 2006 ve Banka saydamlığını artırmak, Eylül 1998.)
Temel Kriterler:

1. 
   Cari kanun ve yönetmelikler veya kamu denetleme otoritesi, bankaların gerçek mali durumlarını ve performanslarını yeterince yansıtan bilgileri konsolide bazda ve uygunsa solo bazda periyodik olarak kamuya açıklamalarını⁸⁴ ve açıklanan bilgilerin karşılaştırılabilirliği, bağıntılılığı, güvenilirliği ve zamanına olmasını sağlamayı amaçlayan standartlara uymalarını gerektirirler.
   

2. 
   Kamu denetleme otoritesi, gereken ifşa ve açıklamaların bir bankanın finansal performansı, mali durumu, risk yönetim stratejileri ve uygulamaları, risk maruziyetleri, ilişkili taraflara yönelik toplam maruziyetler, ilişkili taraflarla yapılan işlemler, muhasebe politikaları ve temel işleri, yönetimi, yönetişimi ve ücretlendirme sistemi hakkında hem kantitatif hem de kalitatif bilgiler içerip içermediğini tespit eder. Verilen bilgilerin kapsamı ve içeriği ve ayrıştırma ve detay seviyesi, bankanın risk profiline ve sistemik önemine uyumlu olmalıdır.
   

3. 
   Cari kanun ve yönetmelikler veya kamu denetleme otoritesi, bankaların grup yapısı içerisindeki tüm önemli tüzel kişileri ifşa etmelerini gerektirir.
   

4. 
   Kamu denetleme otoritesi veya başka bir resmi kurum, ifşa standartlarına uyumu etkin bir şekilde gözden geçirir ve bu uyumu sağlar.
   

5. 
   Kamu denetleme otoritesi veya başka ilgili kurumlar, bankacılık sisteminin iyi anlaşılmasını ve piyasa disiplini uygulanmasını sağlamak ve kolaylaştırmak amacıyla bankacılık sistemi hakkında toplam olarak ve düzenli olarak bilgiler yayımlarlar. Bu bilgiler, banka operasyonlarının temel özelliklerini (bilançonun yapısı, sermaye rasyoları, gelir üretme kapasitesi ve risk profilleri) yansıtan istatistiksel parametreler ve bilanço göstergeleri hakkında toplam veriler içerirler.
   

Ek Kriter:

1. 
   Konulan ifşa koşulları, bir finansal raporlama dönemi içerisinde bir bankanın risk maruziyetlerinin anlaşılmasında yardımcı olacak bilgilerin, örneğin raporlama dönemi içindeki ortalama maruziyetler veya ciro hakkında bilgilerin ifşasını öngörürler.