Baxış Leyla Habil qızı
Yüklə 1,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Təhlükələr
Faydalar istənilən çatışmazlıqdan çox olsa da, insanlar əvvəlki kimi konfidensiallaıqdan, güvəndən, təhlükəsizlikdən narahatdırlar. Həmçinin müəllif hüquqları, cavabdehlik, iştirak, orijinallıq, məsuliyyət, nəzarət haqqında da narahatlıqları var. Verilənlər üzərində idarə, sistemdə etibarlılıq, informasiya manipulyasiyası, yalan təbliğat, plagiat və bir sıra problemlərin həlli mütləq həll olunmalıdır. Kompüter şəbəkələri informasiya çatdırılmasının və əyləncələrinin, sosial həyatı və davranışları təsvir edir, hətta siyasi institutları və vətəndaşların oradakı rolunu dəyişdirir. Bir sıra sosial/siyasi dəyişikliklər azad olunacaq, bəziləri çox da böyük olmayan sosial effekt əldə edəcək, digərləri isə ziərərli ola bilər və ya sosial və siyasi cəhətdən təhlükəli ola biləcək. İnsanlar bütün kompüter şəbəkələrini artan faydalarında və nəticələrində diqqətli olmalıdırlar. İnformasiya sistemlərinin üstünlüklərinə baxmayaraq gizli təhlükələri də var. Kompüter şəbəkələri informasiya bazaları üçün daima icazəsiz şəxslər tərəfindən cinayət niyyəti ilə daxil olmaqla, dövlətə, insanlara və təşkilatlara ziyan verə biləcək önəmli verilənləri ələ keçirmə imkanı verir. 45 Sadə bir missal; istənilən insan e-mail vasitəsilə göndərilən məlumatları deşifrə ədə bilə, həmçinin saxta imzalar qoya bilər. Əlbəttə ki, qorunmağa ehtiyacı olan sadəcə yazışmalar və məlumatlar deyil. Bir çox vacib informasiyalar da qəsdən və ya təsadüfi müdaxilələrdən qorunmalıdır. Buraya, satınalma ilə deyil, qeyri-qanuni yolla aktivləşən tətbiqlərin istifadəsi ilə əlaqədar olan informasiya və proqram məhsulları daxildir. Buraya həmçinin informasiya sistemlərində işləməsi üçün icazəli girişləri də aid etmək olar. Məsələn, hücumcu inzibati hüqulara malik şəxsin parolunu hesablaya və ya əldə edərək gizli verilənləri əldə edə bilər, verilənlər bazasını məhv ədərək sistemi sıradan çıxara bilər. Elektron kommersiya sistemlərinin fəaliyyət göstərməsi informasiya mühafizəsi olmadan qeyri-mümkündür. Hər hansı bir şəxsin hesabındaki pullar əməliyyat bitdikdən sonra hücumcunun elektron formalardakı məlumatların istifadəsi ilə büdcəyə müdaxilə etməməsi üçün tam etibarli şəkildə qorunmalıdır. Yüklə 1,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|