Belediyeler İçin

U – Ü

UKOME : Ulaşım Koordinasyon Merkezi. Raylı raysız her türlü kara ve deniz taşımacılığı hizmetlerini etkili bir koordinasyon içinde ve süratle verimli sonuca ulaştırmak amacıyla; Metropoliten alan nazım plan çerçevesinde, arazi kullanım ve ulaşım planlama çalışmalarıyla, Büyükşehir Belediyesi'nce hazırlanan veya hazırlatılan etüd ve planları da inceleyerek, Büyükşehir ulaşım planını yapar, yaptırır, uygular ve uygulatır.

Umran : Bayındır.

Umuma Açık Yer : Açılmasına ve faaliyette bulunmasına kolluğun soruşturması üzerine mahallin en büyük mülki amiri tarafından izin verilen ve belli şartlara uymak kaydı ile herkesin girebileceği istirahat ve eğlence yeri.

Umuma Mahsus Yer : Hiç bir kayıt ve şarta bağlı olmaksızın herkesin faydalanmasına açık parklar, meydanlar, piknik alanları ve yollar gibi yerler.

Umumi Bina : Kamu hizmeti için kullanılan resmi binalarla ibadet yerleri, özel eğitim, özel sağlık tesisleri, sinema, tiyatro, opera, müze, kütüphane, konferans salonu gibi kültürel binalar ile gazino, düğün salonu gibi eğlence yapıları, otel, özel yurt, işhanı, büro, pasaj, çarşı gibi ticari yapılar, spor tesisleri, genel otopark ve buna benzer umuma ait binalar.

Umumi Hizmet Alanları : Meydan, park, yeşil alan, çocuk bahçesi, yol, otopark, pazaryeri, açık oyun ve spor alanları gibi kullanımlar için ayrılan kamunun ve toplumun ortak kullanımına yönelik tescile tabi olmayan alanlar.

Umumi Hizmetlere Ayrılan Miktar : Bir düzenleme sahasında yol, meydan, park, genel otopark, yeşil saha gibi umumi hizmetlere ayrılan ve tescile tâbi olmayan alanlar ile cami, karakol yerleri ve ilgili tesisler için ayrılan alanların tümü.

Uyarma Cezası : Görevinde ve davranışlarında daha dikkatli olması gerektiğinin memura yazılı olarak bildirilmesi.

Uydu Kent : Ana kente bağlantılı olarak kurulan ve onun yükünü azaltmak amacıyla çevresinde oluşturulan yerleşim yeri.

Uygulama İmar Planı : Tasdikli halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olarak nazım imar planı esaslarına göre çizilen ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, bunların yoğunluk ve düzenini, yolları ve uygulama için gerekli imar uygulama programlarına esas olacak uygulama etaplarını ve diğer bilgileri ayrıntıları ile gösteren plan.

Uygulama Krokisi : Ada veya parsellerin zeminde belirtilmesi amacıyla, paftası üzerinden alınan ölçüleri yazılarak düzenlenen kroki.

Uygulama Sınırı : Parselasyon haritasında düzenlenecek imar adalarını çevreleyen yol, meydan, otopark, yeşil alan vb. kamu hizmetlerine ayrılan alanların eksenlerinden geçen kapalı sınıra; uygulama sınırı, bu sınırın çevrelediği alana da uygulama alanı denir.

Uygunluk Denetimi : Kamu idarelerinin gelir, gider, mal ile diğer hesap ve işlemlerinin kanunlara ve diğer hukuki düzenlemelere uygunluğunun incelenmesini içeren denetimi.

Ücret : Görülen bir hizmet karşılığı verilen bedel.

Ücret Dışı Ödemeler (Yan – Ek Ödemeler) : Ücret haddinin üzerinde yapılan ve ücret gelirini artıran ek ödemeler.

Ücrete Tabi İşler : Belediye Gelirleri Kanununa göre; belediyelerin söz konusu Kanunda, harç veya katılma payı konusu yapılmayan ve ilgililerin isteğine bağlı olarak ifa edecekleri her türlü hizmet için, belediye meclislerince düzenlenecek tarifelere göre aldıkları ücret.

Üçüncü Sınıf Gayri Sıhhi Müesseseler : Meskenlerin ve insanların ikametine mahsus diğer yerlerin yakınında kurulabilmekle beraber, sıhhi denetim altında tutulması gereken tesisleri.

Ülke Mekansal Politika Planı : Kalkınma planlarıyla uyumlu olarak, gerekli genel ve kısa, orta ve uzun vadeli ulusal politikaları ve bölgesel gelişme politikalarını, hedefleri, ilkeleri, stratejileri ve uygulama araçlarını belirleyen; uygulama programlarına sahip, kapsamlı rapor ve eklerinden oluşan plandır.

Üniter Devlet : Siyasal yönden merkeziyetçiliği benimseyen, tek yasama ve tek yargı sistemi olan, yürütmeye ilişkin yetkilerini de yerel yönetimlerle paylaşan devlet.

Üst Hakkı : Medeni Kanunun 653. maddesinde İrtifak Hakkı, 751. maddesinde de Üst Hakkı olarak düzenlenmiştir. Buna göre malik, üçüncü kişiye gayrimenkulün altında veya üstünde yapı yapmak veya mevcut bir yapıyı muhafaza etmek yetkisini veren haktır.

Üst Yapı : Siyasal ideolojiler, dinsel inançlar, çeşitli değer yargıları ile birlikte siyasal, toplumsal, kültürel ve hukuksal kurumların bulunduğu yapı.

Üst Yönetici : 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi Ve Kontrol Kanunu’nun 11. Maddesine Göre Üst Yöneticiler; İl Özel İdarelerinde Vali, Belediyelerde Belediye Başkanı, Bağlı Kuruluşlarda (İETT, ASKİ, EGO gibi) Genel Müdür, Birliklerde ise Birlik Başkanları.
V

Vakfiye : Mazbut ve Mülhak Vakıflar ile Cemaat ve Esnaf Vakıflarının malvarlığını, vakıf şartlarını ve vakfedenin isteklerini içeren belgeler.

Vakıf Senedi : Türk Kanunu Medenisi ile Türk Medeni Kanununa göre kurulan vakıfların, malvarlığını ve vakıf şartlarını içeren belge.

Vakıflar Meclisi : Vakıflar Kurumunun en üst karar organı.

Vali : Bir ilde devleti temsil eden en yetkili yönetim görevlisidir. Atama ile iş başına getirilir. İl Özel İdaresi Kanunu ve diğer kanunlarla İl Özel İdaresine verilen görevleri, İl Genel Meclisinin kararı gereğince ve Özel İdare Müdürlüğü teşkilatı ile yürütür. Merkezi idareye ait il kuruluşlarını da özel idare hizmetlerinde kullanabilir.

Varaka : Belge; yazılı kağıt.

Vatandaşlık : Gerçek kişileri devlete bağlayan siyasal ve hukuksal bağ.

Vatandaş Odaklılık : Belediye hizmetlerinin planlanması, uygulanması ve sunumunda halkın beklenti ve taleplerinin dikkate alınması demektir.

Vazıyed Etme : Bir şeye veya bir işe el koyma.

Vaziyet Planı : Yapılacak yapının parsel içindeki durumunu gösteren bir plandır. Yapının parsel sınırlarına olan mesafeleri ile arazi üzerindeki dış ebatlarını ve yapının yüksekliğini rakamlarla belirleyen, binanın kot aldığı röperli ve bu röpere göre bina köşelerine ait katları, yine rakamlarla gösteren imar planında yerinin tespitine yarayacak olan imar ve kadastro, pafta, ada ve parsel numaraları ihtiva eden, ölçekleri 1/200, 1/500, 1/1.000 olabilen planlar.

Vergi : Kaynağı milli gelir olup, devletin, kamu harcamalarını karşılamak üzere kişilerden hükümranlık gücüne dayanarak ve ödeme güçlerine göre tek taraflı, nihaî ve mecburî olarak aldığı para.

Verimlilik : Genel olarak verimlilik, elde edilen çıktının (mal, hizmet) üretime giren girdi veya girdilere (emek, sermaye, materyal, enerji, teknoloji gibi üretken güçlere) matematiksel oranıdır. Bir başka ifade ile Verimlilik, esas itibarıyla, yapılan faaliyetin girdi ve çıktılarının sayısal olarak ölçülebildiği bir kavramdır. Bir faaliyetin verimli sayılabilmesi için; 1) Aynı girdi ile daha fazla çıktı sağlanması. 2) Aynı çıktının daha az girdi ile elde edilmesi. 3) Çıktının, girdi artışından daha yüksek düzeyde artırılmasını gerektirir.

Vesayet : Osmanlıca bir kelime olup, küçüklerin ve haciz altındakilerin korunması ve himayesidir.

Vesayet Denetimi : Yerel yönetimlerin kendileri dışında yer alan başka idari kuruluşlar tarafından denetlenmesi.

Vilayet Hususi İdareleri : İl Özel İdareleri.

Vizite : Gelir, Kazanç, İrat, Kazanım.

Vizyon : Var olan gerçekler ile gelecekte beklenen koşulları birleştirerek, işletme için arzu edilen geleceğin yazılı ifadesi.

Volkanik Deprem : Volkanların faaliyete geçmesi sonucu oluşan depremlerdir. Yerin derinliklerinde ergimiş maddenin yeryüzüne çıkışı sırasındaki fiziksel ve kimyasal olaylar sonucunda oluşan gazların yapmış oldukları patlamalarla meydana gelir. Bu tür depremler, yanardağlarla ilgili olduklarından yereldir ve çok büyük kayıplara neden olmaz. Japonya ve İtalya'da oluşan depremlerin bir kısmı bu gruba girmektedir. Türkiye'de aktif yanardağ olmadığı için bu tip depremler olmamaktadır.
W

Web Sayfası : Web sitesi içinde yer alan ekranların her birine verilen addır.

Web Sitesi : Herhangi bir organizasyon ya da birey tarafından yaratılan internet üzerindeki sayfaların hepsine verilen addır.

www : Bir ağ ortamında bilgilerin depolanması, biçimlendirilmesi, gösterilmesi ve geri çağırılması için evrensel olarak kabul edilmiş standartlardan oluşmuş bir sistem.
Y

Yaklaşık Maliyet : Mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilmesi.

Yangın Sigorta Vergisi : Belediye Gelirleri Kanunu’na göre Belediye sınırları ve mücavir alanlar içindeki menkul ve gayrimenkul mallar için yapılan yangın sigortaları dolayısıyla alınan primlerden alınan vergi.

Yap – İşlet – Devret : Yatırım modelidir. Yatırım özel şirketin bulduğu kaynaklarla yapılır, özel şirket masraflarını çıkarmak için tesisi bir süre işletir ve sürenin sonunda kamuya devreder.

Yapı : Karada ve suda, daimi veya muvakkat, resmi ve hususi yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave, değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik tesisler.

Yapı Denetim Defteri : İlgili belediyesi ve ilgili meslek odaları tarafından onaylanan ve denetlenebilen, fenni mesuller tarafından yapı denetimlerindeki tespitlerin yazıldığı, şantiyede bulundurulması zorunlu defter.

Yapı Denetim Kuruluşu : Bakanlıktan aldığı izin belgesi ile münhasıran yapı denetimi görevini yapan, ortaklarının tamamı mimar ve mühendislerden oluşan tüzel kişiliğe sahip kuruluşlar.

Yapı İnşaat Alanı : Işıklıklar hariç, bodrum kat, asma kat, çatı arasında yer alan mekanlar ve ortak alanlar dahil yapının inşa edilen tüm katlarının toplam alanı.

Yapı Kullanma İzni Harcı : Yapı kullanma izni karşılığı alınan harç.

Yapı Malikinin Sorumluluğu : Bir binanın veya diğer yapı eseri malikinin, bunların çürük yapılmasından veya korunmasındaki kusurundan dolayı sorumlu tutulması.

Yapı Yaklaşma Sınırı : Planda ve yönetmelikte belirtilmiş olan yapının komşu parsellere en fazla yaklaşabileceği sınır.

Yargıtay : Adliye mahkemelerinden verilen karar ve hükümlerin son inceleme makamı olup, kanun ile belirlenen bazı davalara da ilk ve son derece mahkemesi olarak bakan bir yüksek yargı organı.

Yasa : Kanunname, Mevzuat.

Yaşlı Hizmetleri : Sosyal hizmetler kapsamında, yaşlı insanların saadeti ve huzuru için, gerek kurumsal, gerek eve yönelik olarak yapılan sistemli ve örgütlü çalışmaların bütünü.

Yatay İletişim : Farklı bölümlerde ancak aynı örgütsel düzeylerdeki kişiler ve birimler arasında, işle ya da kişisel konularla ilgili olarak kurulan iletişim.

Yaylak : Çiftçilerin hayvanları ile birlikte yaz mevsimini geçirmeleri, hayvanlarını otlatmaları ve otundan yararlanmaları için tahsis edilen veya kadimden beri bu amaçla kullanılan yer.

Yedek Ödenek : Bütçe kanunlarında (kararnamelerinde) belirtilecek hizmet ve amaçlar için genel ve katma bütçelere gerektiğinde aktarma yapılmak üzere Maliye Bakanlığı bütçesinin ilgili tertiplerinde bulunan ödenek.

Yeni Arazi Teşekkülü : Kimsenin mülkiyetinde olmayan yerlerde birikme, dolma, kayma ya da kamunun malı olan akarsuların yatak veya seviyelerinin değişmesi gibi olaylarla oluşan toprak parçası.

Yeniden Değerleme : 1) Vergi matrahının hesaplanmasıyla ilgili ekonomik kıymetlerin takdir ve tespiti; paranın değer kaybı göz önüne alınarak, bilançolardaki stoklar, sabit varlıklar gibi kalemlerde düzeltmeler yapılması. 2) Paranın satın alma gücünün düşmesi nedeniyle maddi duran varlıkların cari para birimi veya buna yakın bir değerle değerlenerek bugünkü değerine yakın bir değerle gösterilmesi.

Yeniden Yapılanma : Re-Organizasyon. Kurumun, yönetim anlayışının, mevcut örgüt düzeninin, çalışma usullerinin, iletişim ağının, kurum amaçları doğrultusunda yeniden düzenlenmesidir.

Yenilenebilir Doğal Kaynak : Kendini doğal biçimde yenileyen ya da insan müdahalesiyle yenilenebilen, ağaç, hava, su gibi doğal kaynaklar.

Yenilenebilir Enerji Kaynakları : Enerjisi, rüzgar enerjisi, jeotermal enerji, su enerjisi, biokitle enerjisi, gelgit enerjisi ve üretici nükleer enerji reaktörleri gibi kendiliğinden yenilenebilir, kullanmakla eksilmeyen enerji kaynakları.

Yer Altı Su Düzeyi : Taban yatağında biriken yer altı suyunun düzeyi.

Yer Altı Suyu : Yerüstü (yüzey) su kaynaklarından sızıntı ya da yağmur yoluyla yenilenen, yer yüzeyinin altındaki su oluşumları.

Yer Altı Suyu Kirliliği : Yer altı suyu kirliliğinin başlıca kaynakları lağım suyu tesisatı, lağım çukurları vb. ile kıyı bölgelerinde tuzlu su sızıntılarıdır.

Yer Altı Suyu Zenginleşmesi : Yağış suyu veya yüzey sularının sızma yoluyla yer altı sularını çoğaltması.

Yer Seçimi ve Tesis Kurma İzni : Tesis yeri ile projeleri ve diğer belgelerin uygun görülmesi durumunda tesis yerinin ve kurulmasının uygun olduğuna dair yetkili makamın yazılı izni.

Yerel Gündem 21 : 1992 yılında Rio de Janerio’da yapılan ve “Dünya Zirvesi” olarak adlandırılan ve Birleşmiş Milletler Çevre ve Kalkınma Konferansının bir ürünü olan “Gündem 21”; yönetişim anlayışının yerele taşınmasında önemli bir gelişme olarak ortaya çıkmıştır. Yönetişim modelinin temel taşlarını uluslar arası düzlemde yerleştiren Gündem 21, esas olarak “Sürdürülebilir Kalkınma” kavramının yaşama geçirilmesine yönelik bir eylem planı olarak tasarlanmıştır. Esas olarak Gündem 21, sürdürülebilir kalkınma hedefini gösterirken, bu hedefe ulaşmanın tek yolu olarak “Küresel Ortaklık” kavramını gündeme getirmektedir. Bu kavram ile birlikte tüm dünyada, merkezi ve hiyerarşik yönetim anlayışının yerini yönetişim almaktadır. Bu yeni yaklaşım kapsamında, yerel yönetimler, sivil toplum kuruluşları ve diğer yerel aktörler, uluslar arası topluluk ve merkezi yönetimler tarafından “ortaklar” olarak görülmeye başlanmıştır. Birleşmiş Milletler tarafından, Sürdürülebilir Kalkınma Çerçevesinde uygulama programı olarak ortaya konan Gündem 21 konseptinin kapsamında, “Yerel Gündem 21” programı geliştirilmiştir.

Yerel Kalkınma : Yerel toplulukların ekonomik, sosyal, kültürel ve siyasal alanda gelişim için kendi güçlerini birleştirmeleri ve merkezi ve yerel kamu idarelerinin de bu harekete destek olmasıdır. Yerel Kalkınma, Fiziksel Kalkınma, Sosyal Kalkınma, Kültürel Kalkınma, Ekonomik Kalkınma, ve Siyasal Kalkınma olmak üzere beş temel alanda söz konusudur.

Yerel Özerklik : Yerel yönetim ve topluluğuna devletin müdahalesi olmadan, yerel topluluğun, kendi özgür iradeleri ile seçtikleri bağımsız organlarca, yasalarca belirlenmiş bazı yerel görev ve yetkiler bakımından kendi kendilerini idare etmeleridir. Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartının 3. maddesi, özerk yerel yönetim kavramını ‘yerel otoriteye kanunlarla belirlenen sınırlar çerçevesinde, kamu işlerinin önemli bir bölümünü kendi sorumlulukları altında ve mahalli nüfusun çıkarları doğrultusunda düzenleme ve yönetme hakkı ve imkanı tanınması’ biçiminde tanımlamaktadır.

Yerel Yönetim : Mahalli Yönetim olarak da adlandırılan yerel yönetimler kavramı, yerinden yönetim ilkesine göre kurulan ve işleyen yönetsel kuruluşları ve yönetim birimlerini anlatmak için kullanılmaktadır. Yerel yönetimler, yöre halkının ihtiyaçlarını etkin bir şekilde karşılamak üzere, yerel topluluğa kamu hizmeti sağlayan ve yerel halkın kendi seçtiği organlarca yönetilen, yönetsel, siyasal ve toplumsal bir kurumdur. Bir başka ifade ile Adem-i Merkeziyet olarak da bilinen yerel yönetimler, “Devlet sınırları içinde yerleşmiş irili ufaklı insan topluluklarının (köy, kasaba, kent, vb) ortak ve yerel nitelikli ihtiyaçlarını karşılamak maksadıyla belli bir hukuk düzeni içinde oluşturulmuş anayasal kurumlardır.”

Yerindelik Denetimi : Yerindelik denetimi, kamu hizmetinin, kamu yararı gözetilerek etkili ve verimli sunulması hakkında denetim.

Yerinden Yönetim : Sözcük anlamı; bir hizmetin yürütüldüğü ya da işin yapıldığı yerde yönetilmesini ifade eden yerinden yönetim terimi, aynı zamanda merkezi yönetimin sakıncalarını gideren ve onu tamamlayıcı bir yönetim biçimini ifade eder. Yerinden yönetim, kamu hizmetlerinin yönetiminin, merkezden yönetimden ayrı özerk kamu hukuku tüzel kişilerine verilmesidir. Yerinden yönetim, siyasi ve idari olmak üzere iki ayrı türde uygulanmaktadır.

Yerindenlik : Bkz: Hizmette Vatandaşa Yakınlık.

Yerleşik Alan : Belediye ve mücavir alan sınırları içindeki imar plânı bulunmayan mevcut yerleşmelerin (mahalle, köy ve mezralar) müstakbel gelişme alanlarını içine alan ve sınırları Belediye Meclislerince karara bağlanan alanlar.

Yerleşme Alanı : İmar Plan sınırları içindeki yerleşik ve gelişme alanlarının tümüdür. Diğer bir değimle, imar planlarının kapladığı alandır.

Yerleşme Alanı Dışı Alan : Her ölçekteki imar planı sınırı, yerleşik alan sınırı, belediye ve mücavir alan sınırları dışında kalan köy ve mezraların, yerleşik alanı ve civarlarının dışında kalan alanlardır.

Yerüstü Suyu : Okyanuslarda dahil, yeryüzündeki bütün suları tanımlamakta kullanılan geniş kapsamlı terim. Dar anlamıyla ise akarsu yataklarında bulunan suyu ifade eder.

Yeşil Alanlar : Toplumun yararlanması için ayrılan oyun bahçesi, çocuk bahçesi, dinlenme, gezinti, piknik, eğlence ve kıyı alanları toplamıdır. Metropol ölçekteki fuar, botanik ve hayvan bahçeleri ile bölgesel parklar bu alanlar kapsamındadır.

Yeşil Kart : Hiçbir sosyal güvenlik kurumunun güvencesi altında olmayan, Türkiye'de ikamet eden ve fakir durumunda olan Türk vatandaşlarına, talep üzerine valilik veya kaymakamlık tarafından verilen bir sağlık karnesi.

Yetki : 1) Başkalarını amaçlara doğru yönlendirmek ve onlara iş yaptırabilmek için yöneticinin sahip olduğu hak. 2) Tanımlanmış bir alan içinde karar verme, harekete geçirme ve zorunlu tutma hakkı.

Yetki Devri : 1) Bir makam veya organın sahip olduğu yetkileri başka bir makam veya organa devretmesi. 2) Örgütteki kişilerin kendilerine verilen özel görevleri başarmaları için yetkiyle desteklenmeleri süreci.

Yetki Genişliği : Tevsi-i mezuniyet. Tamamen genel idare ile sınırlı olan, yerel yönetim alanına hiçbir şekilde girmeyen ve ilde yalnızca valilere tanınmış yetki. Yani vali kimi durumlarda merkeze sormadan yetki kullanabilir, karar alabilir.

Yıkıntı Atıkları : Konut, bina, köprü, yol ve benzeri alt ve üst yapıların tamiratı, tadilatı, yenilenmesi, yıkımı veya doğal bir afet sonucunda ortaya çıkan atıklar.

Yıkma Ruhsatı : Bir yapıyı yıkmak için ilgili belediyeden özel olarak alınan izin; yıkma izni.

Yıllık izin : Bir yıllık çalışma döneminde personelin, hak kazandığı, ücretli dinlenme süresi.

Yoksulluk Sınırı : En düşük düzeyde ancak biyolojik ihtiyaçları karşılayabilecek gelir sınırı.

Yol Harcamalarına Katılma Payı : Belediye Gelirleri Kanununa göre, belediyelerce veya belediyelere bağlı müesseselerce, kanunda belirtilen şekilde inşa, tamir ve genişletilmeye tabi tutulan yolların iki tarafında bulunan veya alınan bedel.

Yol İstikamet Planı : Sadece bir veya birkaç ana yolu ve bu yolların iki tarafı için mevzi olarak hazırlanmış imar planı.

Yolcu İndirme – Bindirme Yerleri (Durak) : Kamu hizmeti yapan yolcu taşıtlarının yolcu veya hizmetlilerini indirip bindirmeleri için durakladıkları yerler.

Yoldan İhdas : İmar planı uygulaması sırasında yolun kapanması nedeni ile oluşan taşınmaz malın, düzenlenecek haritaya göre yoldan ayrılarak bir parsel numarası altında ilgisine göre belediye, köy, Karayolları Genel Müdürlüğü veya Hazine adına tapuya tescili işlemi.

Yolluk (Harcırah) : Devlet memurlarının yurtiçinde ya da yurtdışında bir göreve atanmaları, yer değiştirmeleri, geçici bir göreve gönderilmeleri durumunda, yeni ya da geçici görev yerlerine gidebilmeleri ve geçici görevi yürütebilmeleri için ödenen para.

Yosun Patlaması : Su kaynaklarının çeşitli atıklar ve akıntılar yoluyla besleyiciler, özellikle nitratlar ve fosfatlar yönünden zenginleşmesi sonucu içlerindeki su yosunlarının hızla serpilip gelişmesi.

Yönetişim : İyi yönetişim, good governance. Açık ve öngörülebilir bir karar alma sürecinin; profesyonel bir bürokratik yönetimin; eylem ve işlemlerinden sorumlu bir hükümetin; ve kamusal sürece aktif bir şekilde katılımda bulunan sivil toplum ve hukukun üstünlüğünün geçerli olduğu bir düzen.

Yönetmelik : Devlet örgütü içinde bulunan çeşitli kurum ve kuruluşların daha çok kendi iç bünyelerini, kendi alanlarını ilgilendiren ve kendi çalışma yöntemlerini düzenleyen kurallar bütünü.

Yöntem : Nasıl sorusuna cevap veren ve bir amaca göre hazırlanmış araştırma planı.

Yüce Divan : Anayasa Mahkemesi.

Yüksek Hakem Kurulu : Grevin yasak olduğu işyeri ve işletmelerdeki toplu sözleşme görüşmelerinden belirli bir zaman içinde anlaşma sağlanmaması üzerine, toplu sözleşmenin imzalanmasına mutlak anlamda yetkili kuruldur.

Yüksek Katlı Bina : 10 kat veya daha yüksek katlı bina.
Z

Zabıt : Tutanak.

Zabıt Defteri : Eski hukukta, tapu sicili gibi kullanılan defter.

Zabıta : Kolluk. Kolluk terimi; kollamak kelimesinden türetilmiştir. Zabıta, zaptiye, inzibat hep aynı kökten türetilmiş birer isimdir. Kolluk, kollama görevini yapan kuruluşa, bazen de o kuruluş adına hareket eden kişiye ad olmaktadır. Genel olarak, kamu düzenini koruma, kollama, suç ve suçluları tespit etme, yakalama ve bu amaçla ilgili kurum ve kuruluşlara yardımcı olma görevlerine kolluk (zabıta) görevleri denilmektedir. Bu genel tanım esas alındığında Kolluk (zabıta) kavramı, yukarıda sayılan görevleri yapan teşkilat veya bu teşkilatta çalışan bu amaçla görevlendirilmiş görevliler için kullanılmaktadır. Kolluk, bir yandan kamu düzenini sağlayan, koruyan yada bozulduğunda eski durumuna getiren yönetsel etkinlikler, diğer yandan da bu tür etkinlikleri yürüten görevliler anlamında kullanılır. Kolluğa zabıta veya polis denir. Genel kolluk gücü olarak polis ve jandarma, özel kolluk gücü olarak da zabıta kavramı kullanılır.

Zabıtname : Tutanak.

Zamanaşımı : Kanunda öngörülen ve belirli koşullar altında geçmekle, bir hakkın kazanılmasını, kaybedilmesini veya bir yükümlülükten kurtulmayı sağlayan süre.

Zarar : Gelir ile gider arasındaki olumsuz fark.

Zemin Etüd Raporu : Her parsel için ayrı ayrı hazırlanan yerel zemin yapısı , yapı özellikleri, depremsellik ve yapıma ilişkin tüm sorunları göz önüne alarak inceleyen, projelendirmeye esas teşkil eden verileri içeren rapor.

Zemin Kat : İmar planı ve yönetmelikte öngörülen kat adedine göre alttaki kattır.

Zeyilname : Daha önce yayınlanmış sözleşme belgeleri üzerinde ekleme, düzeltme ve açıklama yapmak amacıyla, fiyat teklifi almadan önce çıkarılan ihale belgesi eki.

Zilyetlik : Bir şey üzerinde fiili hakimiyet veya bir eşyayı fiili hakimiyet ve kudret alanı içinde bulundurma.

Zimmet Suçu : Kamu görevlisinin görevi nedeniyle zilyedliği kendisine devredilmiş olan veya koruma ve gözetimiyle yükümlü olduğu malı kendisinin veya başkasının zimmetine geçirmesidir. (TCK, m:24)

Zorunlu Sebeplerle Fazla Çalışma : Gerek bir arıza sırasında, gerek bir arızanın mümkün görülmesi halinde yahut makineler veya araç ve gereç için hemen yapılması gerekli acele işlerde, yahut zorlayıcı sebeplerin ortaya çıkmasında, işyerinin normal çalışmasını sağlayacak dereceyi aşmamak kaydıyla işçilerin hepsi veya bir kısmına yaptırılan çalışma.
(Belediye sözlüğü için İstanbul Milletvekili Hulusi ŞENTÜRK’e teşekkürler.)