Bə¬LƏ¬DİY¬YƏ¬LƏ¬Rİn sta¬TU¬su haq¬qin¬DA
Yüklə 98,03 Kb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qanunun analizinə yanaşma
- Qanunda müşahidə edilən boşluqlar və sənədin təkmilləşdirilməsi üçün təklif olunan mexanizmlər
- Vətəndaşların yığıncaqları
- Bu cür qeyri-müəyyənliyin aradan qaldırılması üçün qüvvədə olan aşağıdakı dəyişikliklərin edilməsinə ehtiyac var
- Bələdiyyə şuralarının fəaliyyət formaları.
|
«Bələdiyyələrin statusu haqqında» qanunun təhlili «Bələdiyyələrin statusu haqqında» Qanun Azərbaycanda yerli özünüidarənin formalaşdırılmasının hüquqi əsaslarını təmin edən əsas qanun hesab olunur. Reallıqda bu qanun bələdiyyələrin formalaşdırılmasını və normal fəaliyyətini təmin edəcək bütün mexanizmlərlə bağlı səhih prinsip və meyarları müəyyənləşdirilməlidir. Lakin sənədin tətbiq olunduğu 11 il ərzində ölkədə «Yerli özünüidarəetmə haqqında Avropa Xartiyası»nın tələblərinə, habelə Azərbaycanla birlikdə Avropa Şurasına üzv dövlətlərdə mövcud olan yerli özünüidarə sisteminə uyğun bələdiyyə institutu yaratmaq mümkün olmayıb. Avropa Şurası ekspertlərinin 2003-cü ilin mayında Azərybaycan hökumətə ünvanladığı tövsiyyələri nəzərdən keçirdikdə aydın olur ki, yaranmış vəziyyətin başlıca səbəblərindən biri «Bələdiyyələrin statusu haqqında» Qanunun qeyri-təkmil olmasıdır. Belə ki, həmin tövsiyyələrə görə, qüvvədə olan qanunda bələdiyyələrin statusu, onların səlahiyyət dairəsi, maliyyə resurslarının dayanıqlılığna verilən hüquqi mexanizm və təminatlar bələdiyyələrin Xartiyanın tələblərinə uyğun real hakimiyyət təsisatı kimi formalaşdırılmasına imkan vermir. Qanunun analizinə yanaşma Analiz zamanı aşağıdakı 2 yanaşmadan istifadə olunub:
Qanunda müşahidə edilən boşluqlar və sənədin təkmilləşdirilməsi üçün təklif olunan mexanizmlər 1) «Bələdiyyələrin statusu haqqında» Qanunun preambula hissəsində qanunun təyinatı belə müəyyən olunur: «Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasına uyğun olaraq bu Qanun yerli özünüidarəni həyata keçirən bələdiyyələrin yaradılması prinsiplərini, rolunu, yerli özünüidarənin hüquqi, iqtisadi və maliyyə əsaslarını, onun həyata keçirilməsi üçün dövlət təminatlarını müəyyənləşdirir». Bundan ardınca dərhal qanunun 1-ci maddəsi «yerli özünüidarə anlayışı»nın izahını verir. Halbuki hər bir qanunda onun təyinatı ilə yanaşı məqsədi də təqdim olunmalıdır. Məqsədin dəqiq ifadə olunması cəmiyyətdə həmin qanunun mahiyyət və əhəmiyyətinin düzgün anlaşılması baxımından son dərəcə vacibdir. Bu baxımdan «Bələdiyyələrin statusu haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununun 1-ci maddəsinin «Qanun məqsədi» adlandırılması və aşağıdakı kimi izah olunması məqsədəuyğundur: «Bu qanunun məqsədi demokratik dövlətin inkişafının əsası kimi yerli özünüidarənin inkişafının təmin olunması, eləcə də yerli hakimiyyət orqanı kimi bələdiyyələrin statusunun əsaslarının tənzimlənməsidir”. Nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 7-ci maddəsi ölkəmizi «demokratik, hüquqi və dünyəvi respublika» kimi təsbit edir. Əgər «Bələdiyyələrin statusu haqqında» Qanunun məqsədi yuxarıda təklif olunan formada qəbul olunarsa, bu həmin qanunun bilavasitə ölkə konstitusiyasının məqsədlərinə, ələlxüsus ölkənin konstitusion əsaslarının möhkəmlənməsinə xidmət etdiyinin hüquqi təsbiti olar. Həmçinin, yerli özünüidarənin konstitusion əsas kimi təsbiti cəmiyyətdə bələdiyyələrin stautusuna yeni yanaşmanı formalaşdırar. Halbuki indi ictimai rəy bələdiyyələri icra hakimiyyəti orqanlarının əlavəsi kimi yaradılan, heç bir real funksiyalara malik olmayan strukturlar kimi qəbul edir. «Yerli özünüidarəetmə haqqında Avropa Xartiyası»nın preambula hissəsində də «yerli özünüidarə orqanlarının istənilən demokratik quruluş əsaslarından birini təşkil etməsi» xüsusi vurğulanır. 2) «Bələdiyyələrin statusu haqqında» Qanunun 1-ci maddəsində əksini tapan «yerli özünüidarə» anlayışı Azərbaycanda bələdiyyələrin nə beynəlxalq təcrübəyə, nə də «Yerli özünüidarəetmə haqqında Avropa Xartiyası»nın tələblərinə uyğun real hüquq və səlahiyyətlərə malik yerli hakimiyyət təsisatlarına çevrilməsinə imkan vermir. Belə ki, həmin izahda «yerli özünüidarənin vətəndaşların fəaliyyətinin təşkili formalarından biri» olduğu vurğulanır. Doğrudur, elə hissədə vətəndaşların ümumi maraqlar naminə yerli əşəmiyyətli məsələləri həll etmək üçün dövlət işlərinin bir hissəsini həyata keçirmək hüququna malik olması da qeyd olunur. Amma burada önəmli olan yanaşma bələdiyyələrin yerli hakimiyyət statusuna malik olması, yaxud rəsmi idarəetmə sisteminin tərkib hissəsi olması mütləq göstərilməlidir. Əks halda indi olduğu kimi, yerli özünüidarə ictimai rəydə rəsmi status qazanmayan, daha çox ictimai əsaslarla fəaliyyət göstərən qurumlar kimi qəbul ediləcək. Bu çatışmazlıqları aradan qaldırmaq üçün qanunun qüvvədə olan variantında «yerli özünüidarə» anlayışının interpretasiyasına münasibətdə aşağıdakı yanaşmalar mütləq tətbiq olunmalıdır:
Avorpa Şurası Yerli və Regilonal Hakimiyyətlər Konqresinin 2003-cu ilin may ayında Azərbaycan hökumətinə ynvanladığı «Azərbaycanda yerli və regional demokratiyaya dair» 126 saylı Tövsiyyə sənədində də qeyd olunur ki, status haqda qanunda «bələdiyylərin rəsmi idarəetmənin tərkib hissəsi deyil» kimi ifadələrdən qaçmaq lazımdır. 3) Qanunda yerli özünüidarə hüququnun reallaşdırılma forması kimi bələdiyyələrə alternativ olaraq vətəndaş yığıncaqlarının yaradılmasının mümkünlüyü qeyd olunur. Belə ki, 1-ci maddənin 2-ci hissəsində göstərilir: «Yerli özünüidarə hüququnu qanunla müəyyən edilmiş qaydada ümumi, bərabər, birbaşa seçki hüquqları əsasında sərbəst, şəxsi və gizli səsvermə yolu ilə seçilmiş bələdiyyə üzvlərindən ibarət nümayəndəli kollegial orqanlar (bələdiyyələr) və ya vətəndaşların yığıncaqları həyata keçirirlər». «Vətəndaşların yığıncaqları» adlanan 28-ci maddədə qeyd olunur ki, əhalisi 500 nəfərdən az olan bələdiyyələrdə yerli əhəmiyyətli məsələlərə münasibət bildirmək, təkliflər irəli sürmək, kollektiv rəy söyləmək, qərarlar qəbul etmək məqsədi ilə həmin bələdiyyə ərazilərində vətəndaşlar öz yığıncaqlarını keçirə bilərlər. Halbuki vətəndaş yığıncaqlarının yaradılmasının zəruriliyi, onun qərarlarının əhatə dairəsi, niyə məhz 500 nəfərdən az əhalisi olan bələdiyyə ərazilərində yaradılmasının mümkünlüyü tamamilə qeyri-müəyyən olaraq qalır. Əgər vətəndaş yıcıncaqları sakinlərin yerli özünüidarədə iştirakının bir forması kimi nəzərdə tutulubsa, o halda qanunda ayrıca olaraq «Əhalinin yerli özünüidarədə iştirakı» adlı ayrıca bölmə daxil edilməli, burada əhalinin sayına məhdudiyyət qoyulmadan vətəndaş yığıncaqlarının bütün bələdiyyələrin ərazisində keçirilməsinin mümkünlüyü qeyd olunmalı, eyni zamanda vətəndaş iştirakçılığının başqa formaları (məsələn, ictimai dinləmələrin təşkli) da qanunvericilikdə əks etdirilməli, bu cür iştirakçılığın yerli özünüidarənin qərarlarına real təsir imkanları dəqiq reqlamaentləşdirilmədir. 4) Bələdiyyə orqanlarının formalaşdırılmasına munasibətdə qanun icbari hüquqi normaların yaradılmasını nəzərdə tutmur. Belə ki, adıçəkilən qanunun 1-ci maddəsinin 3-cü hissəsində qeyd olunur ki, bələdiyyələr öz vəzifələrini yerinə yetirmək məqsədi ilə onların qarşısında məsuliyyət daşıyan, daimi fəaliyyət göstərən icra strukturları yarada bilərlər. Qanunun 17-ci maddəsinin 1-ci hissəsində isə göstərilir ki, bələdiyyə öz səlahiyyətinə aid məsələlərin qabaqcadan nəzərdən keçirilməsi və hazırlanması üçün, habelə bələdiyyənin qərarlarının həyata keçirilməsinə yardım göstərilməsi, bələdiyyənin tabeliyində olan müəssisə, idarə və təşkilatların fəaliyyətinə nəzarət üçün daimi və başqa komissiyalar yarada bilər. Göründüyü kimi, qanunun bələdiyyənin həm icra strukturlarının, həm də daimi komissiyalarının yaradılmasına yanaşması belədir: bu strukturlar yaradıla da bilər, yaradılmaya da. Halbuki həmin orqanların yanaşmasına münasibətdə qanun minimum tələblər müəyyən etməli, hansı strukturların öncəliklə yaradılması qanunda mütləq formada ifadə olunmalıdır. 5) Qüvvədə olan qanunda yerli özünüidarənin prinsipləri müəyyən edilməyib. Halbuki həmin prinsiplərin qanunla müəyyən olunması yalnız qanunvericilik texnikası baxımından zəruri deyil. Yerli özünüidarə üçün qanunla müəyyənləşdirilmiş prinsiplər həm də bələdiyyələrin fəaliyyətinin xarakteristikasını müəyyənləşdirən meyarlar sistemidir. Hazırda qüvvədə olan qanuna «yerli özünüidarənin prinsipləri» adlı ayrıca maddə daxil edilməli və aşağıdakı prinsiplər hüquqi norma kimi bələdiyyələrin fəaliyyətində rəhbər tutmalı olduqları prinsiplər kimi həmin qanunda əksini tapmalıdır:
6) Qanunda «bələdiyyələrin səlahiyyətləri» adlanan ayrıca maddə və ya bölmə olmasa da, sənədin 4, 5 və 6-cı maddələri əslində bələdiyyələrin funksiya və səlahiyyətləri ilə bağlı məsələləri əhatə edir. Lakin həmin maddələrin hazırkı readaksiyası aşağıdakı səbəblərdən qüsurludur:
7) Qanunda bələdiyyələrin yerli əhəmiyyətli məsələlərin həllinə məsul qurumlar olduğu qeyd olunsa da, yerli əhəmiyyətli məsələlərin əhatə dairəsini müəyyənləşdirən adlı ayrıca maddə və ya bölmə yoxdur. Öz növbəsində, iqtisadiyyatın müxtəlif sektorları (mənzil-kommunal, nəqliyyat və yol təsərrüfatı, təhsil, səhiyyə, sosial müdafiə, rabitə və s.) üzrə bələdiyyələrin səlahiyyətlərinə aid edilən spesifik yerli əhəmiyyətli məsələlərin siyahısının müəyyən olunması daha məqsədəuyğundur. 8) «Bələdiyyələrə dövlət himayəsi» adlandırılan 9-cu maddəsinin adı qüsurlu ifadə olunub, eyni zamanda ümumi xarakter daşıyır. Bu maddədəki çatışmazlıqların təkmilləşdirilməsi üçün aşağıdakı hüquqi yanaşmanı təklif etmək olar:
9) Qanunun «Bələdiyyələrin ittifaqları» adlanan 10-cu maddəsi «Yerli özünüidarəetmə haqqında Avropa Xartiyası»nın tələblərinə uyğun real təsir rıçaqlarına malik bələdiyyə assosiasiyalarının formalaşdırılmasına təminat vermir. Belə ki, sözügedən maddədə qeyd olunur ki, bələdiyyələr öz fəaliyyətini əlaqələndirmək, hüquq və mənafelərini daha səmərəli həyata keçirmək məqsədilə ittifaqlar yarada bilərlər və bu ittifaqlar hüquqi şəxs kimi fəaliyyət göstərməlidir. Bu cür redaksiya bələdiyyə birliklərinin statusunu, hökumətin yerli özünüidarə məsələlərini bilavasitə onların maraqlarını təmsil edən qurumlarla müzakirəsinin zəruriliyini özündə ehtiva etmir. Avropa Şurasının 2005-ci ildə qəbul etdiyi «Yerli hakimiyyət orqanları ilə məsləhətləşmələr» adlı 171 saylı Tövsiyyə sənədində də qeyd olunur ki, hökumətin yerli hakimiyyət orqanları ilə məsləhətləşmələri siyasi qərarların tərkib hissəsi olmalıdır. Tövsiyyəyə görə, bu cür məsləhətləşmələrin aparılması üçün ən ideal dialoq mexanizmi yerli özünüidarə birlikləri ilə təşkil olunan müzakirələr hesab oluna bilər. «Bələdiyyələrin statusu haqqında» Qanununun 10-cu maddəsinin təkmilləşdirmək üçün aşağıdakılar təklif olunur:
Bunlardan savayı, «Yerli özünüidarəetmə haqqında Avropa Xartiyası»nın 10-cu maddəsinin 2 və 3-cü bəndləri milli assosiasiyaların beynəlxalq birliklərinə daxil olmaq hüququnun, həmçinin başqa dövlətlərin anoldoji orqanları ilə əməkdaşlıq etmək imkanının tanınmasını vacib saysa da, Azərbaycan qanunvericiliyində bu yanaşma tamamilə diqqətdən kənarda qalıb. Halbuki milli assosiasiyaların beynəlxalq təcrübə imkanı əldə etməsi həm olnların özlərinin bilik və bacarıqlarının artırılmasına, həm də ölkədə yerli özünüidarənin inkişafı üçün beynəlxalq birliyin resusrlarından istifadə olunmasına əlverişli şərait yaradar. 10) Qanunun 15-ci və 20-ci maddələri bələdiyyə üzvlərinin» statusunu müəyyənləşdirir. Lakin bu maddələrin qüvvədə olan redaksiyası ümumxalq səsverməsi vasitəsilə mandat almış seçkili şəxslərin yüksək statuslu rəsmi şəxslər kimi cəmiyyətdə reputasiya qazanmasına, onların öz bilik və bacarıqlarını səmərəli formada yerli özünüidarənin təşkilinə yönəltməsinə imkan vermir. Burada əsas çatışmazlıqlar kimi aşağıdakı məqamları qeyd etmək olar:
Bu cür qeyri-müəyyənliyin aradan qaldırılması üçün qüvvədə olan aşağıdakı dəyişikliklərin edilməsinə ehtiyac var: a) seçkili vəzifələr üzrə daimi iş yerlərinin siyahısı, yaxud bələdiyyələr üçün ştat cədvəllərinin tipik forması qanunvericilik qaydasında müəyyən olunmalıdır. Məsələn, daimi komissiyaların sədrlərinin daimi iş yerlərinin bələdiyyədə olması vacibdir. Bu vəzifəni daşıyan şəxslərə bələdiyyədən kənar yalnız elmi-pedoqoji fəaliyyətə icazə verilə bilər; b) Bələdiyyə üzvlərinin əməyinin ödənilməsi adlı maddə əlavə olunmasına və onların əmək haqqının təşkili prinsiplərinin müəyyənləşdirilməsinə ehtiyac var; c) Bələdiyyə üzvünün öhdəlik və hüquqları qanunvericilikdə dəqiq müəyyən olunmalı, onlar üçün maddi və sosial təminatların növləri bu bölmədə aydınlaşdırılmalıdır. 11) Hazırkı qanun bələdiyyələrin ali idarəetmə orqanının adı, statusu, funksiya və öhdəlikləri qeyri-müəyyəndir. Doğrudur, bir çox hallarda bələdiyyə iclasının bələdiyyənin ali orqanı olduğu qeyd olunur. Lakin qanunun «Bələdiyyənin iclası» adlanan 16-cı maddəsinin ifadə tərzindən aydın göürünür ki, iclas orqan yox, bələdiyyələrin toplantılarıdır. Orada qeyd olunur: «Bələdiyyənin ijlasları ayda bir dəfədən az olmayaraq bələdiyyənin sədri tərəfindən çağırılır. Bələdiyyənin ijlası bələdiyyə üzvlərinin yarıdan çoxu iştirak etdikdə səlahiyyətlidir». Bu baxımdan bir çox ölkələrin təcrübəsində olduğu kimi, qüvvədə olan qanuna aşağıdakı məzmunda yeni müddəalərın əlavə edilməsi təklif olunur:
Bu müddəalardan savayı, eyni zamanada qanuna bələdiyyə şuralarının səlahiyyətlərinə dair hüquqi normalar daxil edilməlidir. 12) Qanunun «Bələdiyyənin daimi və başqa komissiyaları» adlı maddəsində dəqiqləşdirməyə ehtiyac var. Qanun yaradılması vacib olan daimi komissiyaların siyahısı müəyyənləşdirməli, hər bir komissiyanın bələdiyyə şuralarının qərarı ilə təsdiqlənən və inzibati nəzarət orqanında qeydiyyata alınan əsasnamələr vasitəsilə fəaliyyət göstərməsinin vacibliyi əks etdirməlidir. 13) Qanun «Bələdiyyənin icra orqanı» adlı maddəsi seçkili vəzifə tutan şəxsin paralel olaraq icra orqanına rəhbərlik etməsini nəzərdə tutur. Belə ki, həmin maddəyə əsasən, yerli özünüidarə qurumunun icra orqanı olan icra aparatına bələdiyyənin sədri rəhbərlik edir. Halbuki bələdiyyəni icra aparatı bəldəiyyənin ali idarəetmə orqanının qərarlarını icra edir, seçkili orqan isə onun fəaliyyətinə nəzarət edir. Belə çıxır ki, bələdiyyə sədri onun rəhbərliyi ilə bəldəiyyə iclasında verilən qərarların icrasına rəhbərliyi özü həyata keçirir. Təbii ki, bələdiyyələrin daxilindəki bu cür anormal hakimiyyət bölcüsü idarəetmənin keyfiyyətini aşağı salır, xüsusilə də sədr bələdiyyə qərarlarının icrasındakı problemlərin seçkili orqanda diqqətə alınmasına maraq göstərmir. Odur ki, qanunun qeyd olunan maddəsinə dəyişiklik edilməklə bələdiyyələrdə «icra aparatının rəhbəri» vəzifəsinin yaradılması nəzərdə tutulmalı, həmin vəzifəni tutan şəxs icra aparatının digər vəzifəli şəxsləri kimi bələdiyyə qulluqçusu statusu ilə işə qəbul olunmalıdır. Eyni zamanda, bu hissədə yaradılması vacib olan icra strukturlarının siyahısının müəyyən edilməsi məqsədə uyğundur. 14) «Bələdiyyənin sədri və sədr müavini» adlı 19-cu maddəyə görə, bələdiyyə sədri bələdiyyənin birinsi islasında bələdiyyə üzvləri sırasından açıq və ya gizli səsvermə yolu ilə seçilir. Bələdiyyənin sədri bələdiyyə üzvlərinin yarısından çoxunun səsini topladıqda seçilmiş hesab olunur. Dünyada mövcud olan seçki təcrübələri göstərir ki, bələdiyyə sədrinin birbaşa əhali tərəfindən daha ədalətli yanaşmadır. Əvvəla, sədr postu uğrunda rəqatətli seçki mühitinin formalaşması seçki kampaniyasının elə başlanğıcından etibarən ərazinin gələcəyinə münasibətdə strateji ideyaların ictimai müzakirələrə çıxmasına səbəb olur. Digər tərəfdən, birbaşa seçki indiki seçki modelənidən fərqli olaraq ən az səs qazanmış bələdiyyə üzvlərinin sədr vəzifəsi qazanmasının qarşısını alır. Odur ki, qanunun bələdiyyə sədrinin seçilməsi ilə bağlı qüvvədə olan müddəası bu şəkildə dəyişdirilməlidir: ya bələdiyyə sədrinin ayrıca seçilməsi, ya da ən çox səs qazanmış şəxsin avtomatik olarq sədr postu tutması qanunda nəzərdə tutula bilər. 15) Qanunun 26-cı maddəsi «Yerli rəy sorğusu» adlanır. Həmin maddəyə əsasən yerli əhəmiyyətli məsələlərə dair yerli rəy sorğusu təyin edilə bilər. Yerli rəy sorğusunun keçirilməsi haqqında qərarı bələdiyyə nizamnaməsinə uyğun olaraq bələdiyyə öz təşəbbüsü ilə və ya əhalinin tələbi əsasında qəbul edir. Bələdiyyə ərazisində yaşayan və seçki hüququ olan bütün vətəndaşların yerli rəy sorğusunda iştirak etmək hüququ vardır. Yerli rəy sorğusunun təyin edilməsi və keçirilməsi qaydası Azərbaycan Respublikasının qanunlarına uyğun olaraq tənzimlənir. Bu müddəalar analiz edildikdə yerli rəy sorğusunun keçirilməsi ilə əlaqədar aşağıdakı çatışmazlıqlar diqqəti cəlb edir:
Bütün qeyd olunanlarla yanaşı, yerli rəy sorğuusu ilə bağlı təşviqat kampaniyasının hansı müddətdi aparılmasının mümkünlüyü, seçki hüququ olan sakinlərin ən azı hansı hissəsinin sorğuda iştirak etdiyi halda yerli rəy sorğusunun nəticələrinin etibarlı olması, sorğunun nəticələrinin müəyyənləşdirilməsi və elan olunması, sorğunun xərclərinin hansı mənbədən ödənilməli olduğu kimi məsələlər qanunda dəqiq müəyyən edilməlidir. 16) Qanunun «Yerli büdcələrin təmin edilməsi» adlı 41-ci maddəsi «Yerli özünüidarəetmə haqqında Avropa Xartiyası»nın 9-cu maddəsinə uyğun olaraq bələdiyyələrin öz səlahiyyətlərini tam yerinə yetirməsi üçün zəruri həcmdə maliyyə resurslarına malik olmasına huquqi zəmanətlər müəyyənləşdirməyib. Həmin zəmanətlərə daxildir:
17) Qanunun 42-ci maddəsi «Ayrı-ayrı dövlət səlahiyyətlərinin həyata keçirilməsinin maliyyələşdirilməsi və bələdiyyə orqanlarının əlavə xərclərinin kompensasiyası» adlanır. Həmin maddəyə görə, qanunvericilik və icra hakimiyyəti orqanları bələdiyyələrə əlavə səlahiyyətlər həvalə etdikdə onları bu səlahiyyətlərin həyata keçirilməsi üçün zəruri maliyyə vəsaiti ilə təmin etməlidirlər. Eyni zamanda, icra hakimiyyəti orqanlarının qəbul etdikləri qərarlar nəticəsində bələdiyyənin məxarici artıb mədaxili azalarsa, qərar qəbul etmiş orqanlar kompensasiya ödəməlidirlər. Lakin bu müddəlar işlək deyil və onların fəal tətbiqi qanunvericilikdə aşağıdakı mexanizmlərin əks etdirilməsini zəruri edir:
«Bələdiyyələrin statusu haqqında» Qanunun təsdiqinə dair prezident fərmanında bu hər üç qaydanın işlənməsinə məsul olan ali dövlət qurumu və onların işlənməsi üçün konkret zaman müddəti əks etdirilməlidir. 18) «Bələdiyyələrin statusu haqqında» Qanun yerli özünüidarə qurumlarının daxili audit orqanı yaratmasını nəzərdə tutmur. Halbuki beynəlxalq təcrübədə yerli büdcə vəsaitlərinin səmərəli və şəffaf xərclənməsinə müntəzəm və operativ nəzarətin təmin etmək məqsədilə bələdiyyələrin nəzində daxili audit orqanı yaradılır. Bu qurum bələdiyyə sədrinə tabe olmur, yalnız bələdiyyə şurasına hesabat verir. Qanunvericiliyə edilən dəyişikliklə daxili audit orqanının yaradılması ilə bağlı aşacıdakı müddəalar nəzərdə tutula bilər:
19) Texniki baxımdan qanunun strukturunun təkmilləşdirilməsinə ehtiyac var. Məsələn, yerli özünüidarə institutunun fəaliyyətini tənzimləyən ayrı-ayrı qanunların tənzimləmə obyekti olan hüquqi normaları «Bələdiyyələrin statusu haqqında» Qanunundan çıxarmaq və sənədlərdəki təkrarçılığı aradan qaldırmaq hesabına bu qanun xeyli sadələşdirmək mümkündür. Məsələn, statusla bağlı qanunun 8-ci maddəsi «Bələdiyyələrin nizamnaməsi», 11-ci maddəsi isə «Bələdiyyələrin möhürü, ştampı və bank hesabı» adlanır. Bu 2 maddə ümumilikdə 5 bənddən, 10 yarımbənddən iabərətdir. Hazırda bələdiyyələrin nümunəvi nizamnaməsi ayrıca qanunla tənzimlənir və statusa dair qanunda bələdiyyə nizamnaməsinə aid ətraflı müddəaların salınması əlaqədar qanunvericilikdə lazımsız təkrarçılığa səbəb olur. Odur ki, hazırda qüvvədə olan qanunun «Əsas anlayışlar» adlanan 2-ci maddəsinin «bələdiyyə orqanları adlanan» 2-ci yarımbəndinə belə bir əlavə etmək mümkündür: «Bələdiyylər hüquqi şəxsdir, onlar müstəqil bank şesablarına malik olurlar. Bələdiyyə orqanlarının gündəlik fəaliyyəti onların qanunvericilik qaydasında təsdiqlənən nizamnaməsinə əsaslanır. Nizamnamədə bələdiyyələrin möhürü və ştampının nümunəvi forması da əks etdirilməlidir». Anoloji dəyişikliyi qanunun «Bələdiyyə üzvü» adlanan 15-ci və «Bələdiyyənin daimi və başqa komissiyaları» adlanan maddələrinə münasibətdə də həyata keçirmək mümkündür. Ümumilikdə satatusa dair hazırkı qanunda yuxarıda qeyd olunan 2 məsələnin tənzimlənməsinə dair 11 maddə, 4 yarımmaddə mövcuddur. Nəzərə alaq ki, həm bələdiyyələrin daimi və başqa komissiyalarının fəaliyyəti, həm də bələdiyyə üzvünün statusu ayrıca qanunla tənzimlənir. «Bələdiyyələrin statusu haqqında» Qanununun hazırkı variantında bələdiyyələrin daimi və başqa komissiyalarının statusunu, yaradılması məcburi olan komissiyaların adlarını göstərmək, bələdiyyə üzvünün statusunu müəyyən etmək kifayətdir. Yerdə qalan məsələləri (məsələn, komissiyaların səlahiyyətlərinə daxil olan məsələlər, bu qurmlarla bələdiyyələrin icra orqanları arasında münasibətlər, bələdiyyə üzvünə qarşı qoyulan tələblər, onların hesabatlılığı və s.) isə müvafiq qanunların tənzimələməsi daha doğru olardı. Göründüyü kimi, redaktə xarakterli kiçik əlavələr hesabına qanunun mahiyyətinə toxunmadan onun həcmini xeyli ixtisar etmək və sadəlşdirmək mümkündür.
Anoloci fikri qanunun «Bələdiyyələrin büdcədənkənar fondları» adlanan 45-ci maddəsilə də bağlı qeyd etmək olar. Həmin maddəyə əsasən, bələdiyyələr ölkə qanunvericiliyi ilə müəyyənləşdirilmiş qaydada və şərtlərlə məqsədli büdcədənkənar fondlar yarada bilərlər. Yenə də qaranlıq qalır - məqsədli büdcədənkənar fondların məqsəd və əsas təiynatı əsasən hansı məsələlər ola bilər, həmin vəsaitlərin xərclənməsinin qayda və prinsipləri nədən ibarətdir? Beləliklə, ya hər iki maddə işlək olmayan müddəalar kimi qanundan çıxarılmalı, ya da onların işlək mexanizmlərə çevrilməsi üçün hər iki maddə təkmilləşdirilməlidir. Yüklə 98,03 Kb. Dostları ilə paylaş:
|