Benim çocuklugumda, uzak ve egzotik diyarlardan dönenler böyle baslik atarlardi. Uçaktan baslayalim

Erivan’dan geliyorum…

Baskin Oran

Benim çocuklugumda, uzak ve egzotik diyarlardan dönenler böyle baslik atarlardi. Uçaktan baslayalim.

Erivan’a, konferansa gidiyoruz. Armenair bankosunun önü anababa günü. Bagajlarin en küçügü, çeyiz sandigi gibi. Bizim bir zamanlarki Almanya dönüsleri sanki. Yaklasamiyoruz. En arkadayiz. O sirada bir adam geldi, “Hocam siz hemen buyurun!” dedi, bankoya aldi; Ari Günter’i Allah iki cihanda aziz etsin.

Uçaga girdik; sanirsin bir mahalle bir uçak kiralamis, maça gidiyor. Kalktik; pilot anons ediyor, millet alkisliyor. Meger, iki milli boksör altin madalya almis. Hemen arkamizda bir hanim var, kahkahasi ölüyü güldürür. Hava bosluklari hariç, gayet hos bir yolculuk oldu.

***

Ben Konferans’ta özetle sunlari söyledim:

Bizde sorarlar, burada da sordular nasil buldunuz diye. Kendi memleketimde gibiyim. Nasil olmayayim ki? Ülkelerimiz sanki tek yumurta ikizi:

Kutsal yerleri önemli: Anitkabir’i/Jenosit Aniti’ni ziyaret sarttir.

Bebeklerine taparlar: Tüm dünyanin yok saydigi ve kendilerinin de çapraz olarak nefret ettigi KKTC/D.Karabag Cumhuriyeti çok kiymetli.

Batili dostlari ortak: Ermeni’ye gelir, “Oy ver, Ermeni Tasarisi geçireyim” derler; Türk’e gider, “Ihale ver, tasariyi geçirmeyeyim” derler.

Ikisinin de “Seçilmis Travma”lari var: 1920 Sevr Paranoyasi/1915 Tehciri.

Yerevan’a, sizlerin hosuna gidecek seyler söylemeye gelmedim. Görevim, onlari Ankara’da söylemektir. Dört sey diyecegim:

1) Ermeni davasini savunmaya kalkan üçüncü taraflarin, ikili iliskileri kiskirtmalarina izin vermeyiniz. Çünkü bunlar önce sizi umutlandirip, sonra 1915’te tahribinize seyirci kaldilar ve çünkü bunlar Türkiye’deki inkârci kanadi ayakta tutuyorlar.

2) Üçüncü taraflarin, Türkiye’ye bir “Mükemmel Baris” empoze etmesine güvenmeyiniz. Mükemmel Baris çok zararlidir. Fransizlar için Versay, Almanlari bitirmisti. Ermeniler için Sevr, Türkleri bitirmisti. Türkler için Lozan, Ermenileri bitirmisti; bir de simdi sonuçlari düsünün. Siz, sadece Türkiye’deki sivil topluma güvenmelisiniz.

3) Kaç tane Taner Akçaminiz veya Halil Berktayiniz var? Kendinden kusku duyuyor olmak, en büyük avantajdir. Bu avantaji saglayacak adaminiz yok. Bu konuda Türkiye sizden daha iyi bir yerde.

4) “Jenosit” teriminin size “aci bir teselli” verdigini biliyorum. Ama amaciniz tatmin degil de netice ise, bu terimin, Nazi baglantisi yüzünden, Türkiye’deki inkârcilari güçlendiren ve kararsizlari ögrenmekten alikoyan en önemli sey oldugunu bilmelisiniz. Bazi insanlara, “Bu jenosit isi olmasaydi, Ermeniler ne yapardi!” dedirtmeyin. Bir tek kelimeye bu denli saplanmak, size, aynen jenosit terimini duyunca çildiran Türkler gibi, efsane insa ettiriyor. Üstelik, kendinizi “ne oldugunuzla” degil, “neye karsi oldugunuzla” tanimlamaniza sebep oluyor.

***

Bunlari söyleyince; önce bir mezar sessizligi oldu, sonra mirildanma, sonra homurdanma. Birisi, Türkçe, “Olmadi, olmadi!” dedi ki, söyleyeni ben görmedim, dinleyenler benim hiç tahmin etmedigim birinin söyledigini sonradan söylediler.

Bir de, hiç beklemedigim, Taner söz aldi, “Herkes istedigi terimi kullanir, engel olunamaz” dedi. Papa’dan daha papist bir çikisti ama, Taner benim canimdir ve bu çikisiyla benim yukaridaki üçüncü noktami kanitlamistir…

***

Bu konferans, tabii ki, 90. Yil’da iman tazelemek için yapilmisti; aynen Türkiye’de yapilan ters benzerleri gibi. Ama çok önemli gelismelere sahne oldu:

Prof. L.B. Zekiyan çikti, “Ermenistan Sevr’i reddettigini söylemelidir” dedi. V. Dadrian çikti, “Türkiye’deki sivil toplum gelismeleri çok önemli” dedi. R. Hovanissian çikti, “Jenosit’le ne kastettigimizi bilmiyoruz. Efsane üretmeye yariyor” dedi. V. Oskanyan çikti, “1921 Kars Antlasmasini reddettigimizi yayiyorlar, kesinlikle yanlistir” dedi.

Son yemekte, önemli bir Tasnak yetkilisi masamiza geldi, “Beni yetistiren teyzemle enistemi iki Türk kadini iki yil evinde sakladi ve kocasiz olduklarini ileri sürerek askerleri sokmadi. Siyasi açidan söylemek istemiyordum ama, arkadaslarim git söyle dediler” dedi.

Konusmam bitince bir genç geldi, bir yayinlarini verdi, “Sizinle mektuplasmak isteriz” dedi. Ilk defa bu konuda Ermenistan’da bir muhalif grup. Demek, baslamis.

Çok sükür, iki ülke ve iki millet bir “Mükemmel Olmayan Baris” yapmaya dogru hizla ilerliyorlar…