Betonarme imalatlar tekniK Şartnamesi BÖLÜM 1 genel özet

No.	Yapı Elemanı
Minimum Pas Payı
2	Temel	50 mm
3	Temel	50 mm (Zeminle doğrudan ilişkide olan yüzeylerde)
4	Bodrum kat perde duvarları	40 mm (iç yüz)
5	Bodrum kat perde duvarları	50 mm (Zeminle doğrudan ilişkide olan yüzeylerde)
6	Kolon	40 mm
7	Kolon	60 mm (Zeminle doğrudan ilişkide olan yüzeylerde)
8	Perdeler	40 mm
9	Kirişler	40 mm (iç yüz)
10	Kirişler	40 mm (dış yüz)
11	Döşemeler	25 mm (d<250 mm)
12	Döşemeler	30 mm (d≥250 mm)

4. 
   Beton Dökümü:
   

.

Dmax, beton örtü tabakası ve donatı çubukları arasındaki mesafe dikkate alınarak uygun beton dökümünü sağlayacak şekilde Proje Müellifi tarafından belirlenir.

5. 
   Beton Döküm Planı:
   

A. YÜKLENİCİ beton dökmeye başlamadan önce bu Şartnamede ve Uygulama Çizimleri’nde belirtilen esaslar dâhilinde beton döküm sırasını gösteren bir şemayı İŞVEREN`e verecektir. Bu semada YÜKLENİCİ, elindeki imkân ve tesisata göre saatte dökebileceği beton miktarını ve bunun için kullanacağı makine ve tesisatın cins ve kapasitesini belirtecektir. Betonun dökülmesine, ancak, bu sema onaylandıktan sonra başlanacak ve İŞVEREN `in izni alınmadan beton dökme sırası değiştirilmeyecektir.

6. 
   Beton Dökümünden Önceki İşlemler:
   

1. 
   İnşaat derzleri, Uygulama Çizimleri’nde belirtilen gereklere uygun şekilde hazırlanmalı, derzler temiz olmalı, beton kaymağı olmamalı ve ıslak duruma gelinceye kadar rutubetlendirilmelidir.
   

2. 
   Kalıpta, beton kalıntısı, buz, kar ve serbest su bulunmamalıdır.
   

3. 
   Beton dökümü esnasında, yağmur veya diğer akan suyun, taze beton bileşimindeki çimento ve ince maddeyi yıkayarak uzaklaştırma tehlikesi varsa, betonu bu hasar verici etkiye karşı koruma için gerekli önlemler alınmalıdır.
   

4. 
   Taşıyıcı beton eleman, aksi Uygulama Çizimleri’nde belirtilmediyse, altına yapılacak 100 mm kalınlıktaki grobeton ile zeminden ayrılmalıdır.
   

5. 
   Donmuş zemin üzerine beton dökülmesine izin verilmez.
   

6. 
   İnşaat derzlerinin yüzeyindeki beton sıcaklığı, beton dökümü esnasında 0 °C’nin üzerinde olmalıdır.
   

7. 
   Taze Betonun Şantiye’de Taşınması, Teslimi ve Kabulü:
   

1. 
   A. YÜKLENİCİ, beton dökümüne başlamadan önce sevk irsaliyesini kontrol ederek, doğru sınıf ve özellikteki hazır betonu teslim alır.
   

2. 
   Beton, boşaltılma esnasında kontrol edilmeli ve uygun olmadığı ortaya çıkarsa, beton boşaltma işlemi durdurulmalıdır.
   

3. 
   Taze betonda, yükleme, nakliye ve boşaltma esnasında ve ilave olarak şantiyede taşıma esnasında, ayrışma, terleme, şerbet sızması veya herhangi bir diğer değişiklikler gibi zarar verici değişiklikler en az olmalıdır.
   

4. 
   Deney numuneleri betonun teslim edildiği noktada İŞVEREN veya İŞVEREN gözetiminde Hazır Beton Tedarikçisi tarafından alınacaktır.
   

5. 
   A. YÜKLENİCİ, betonun taşınması sırasında meydana gelecek kesintilerin soğuk derzler oluşturmaması için ne gibi önlemler alacağını belirtecektir.
   

6. 
   Beton dökülmesi sırasında alüminyum (alüminyum alaşımlı) oluk veya boru kullanılmayacaktır.
   

7. 
   Konveyör ve pompalar; kaliteli isçilik ve en elverişli sürede betonun dökülmesine izin verecek seviyede olmalıdır.
   

8. 
   Oluklar sac veya sac kaplanmış ahşaptan uygun en kesitli ve betonun taşınma sırasında taşmayacak şekilde tasarlanmalıdır.
   

9. 
   Konveyör tasarımı mikserden son döküm noktasına ulaşana kadar betonun düzenli akmasını sağlayacak (malzemelerin ayrışmasına, harç kaybına veya çökme deneyinde değişikliğe yol açmayacak) şekilde olmalıdır.
   

10. 
    Pompalar betonu boşluksuz, ayrışıma uğramadan kalıplara ulaştırılabileceği şekilde çalıştırılmalıdır.
    

11. 
    Betonun serbest düşüş mesafesi, doğrudan veya olukla dökülmesi durumunda 1 m’den, pompa dökülmesi durumunda ile 1.5 m’ den fazla olmamalıdır. Serbest düşüş mesafesinin bu limitleri aşması halinde tremiler kullanılacaktır.
    

8. 
   Taze Betonun Kalıba Yerleştirilmesi ve Sıkıştırılması:
   

1. 
   Taze beton kalıba, donatıların ve beton içerisine yerleştirilecek diğer elemanların tamamı uygun şekilde gömülecek ve beton için tasarlanan dayanım ve dayanıklılık temin edilecek şekilde yerleştirilmeli ve sıkıştırılmalıdır.
   

2. 
   Kesit değişimi olan bölgelerde, dar yerlerde, köşelerde, donatı düzeninin sık ve karmaşık olduğu bölgelerde ve inşaat derzlerinde, betonun yeterli sıkışmasını temin için özel itina gösterilmelidir.
   

3. 
   Beton döküm ve yerleştirme hızı, betonda soğuk derz oluşumunu önleyecek derecede hızlı ve aşırı oturma ve kalıp ile kalıp iskelesine aşırı yük gelmeyecek derecede yavaş olmalıdır.
   

4. 
   Yerleştirilme ve sıkıştırılma esnasında ayrışma en aza indirilmelidir.
   

5. 
   Beton, yerleştirilme ve sıkıştırılma esnasında, güneş ışığının, kuvvetli rüzgârın, donmanın, suyun, yağmurun ve karın olumsuz etkisine karşı korunmalıdır.
   

6. 
   Sıkıştırma işlemleri iç ve dış vibrasyon yoluyla yapılmalıdır.
   

7. 
   Beton, mümkün olduğu kadar bulunacağı son yere yakın yerleştirilmelidir. Vibrasyon, betonun sıkıştırılması için kullanılmalı, betonun uzak mesafeye aktarılması yöntemi olarak kullanılmamalıdır.
   

8. 
   Daldırma tipi vibratör ve yüzey tipi vibratör, taze beton yerleştirildikten sonra, hapsolmuş hava çıkışı pratik olarak duruncaya kadar sistematik şekilde uygulanmalıdır. Beton yüzeyinde zayıf tabaka oluşmasına yol açabilecek veya ayrışmaya yol açabilecek aşırı vibrasyondan kaçınılmalıdır.
   

9. 
   Normal şartlarda, yerleştirilen beton tabakasının kalınlığı, daldırma tipi vibratörün uzunluğundan daha küçük olmalıdır. Vibrasyon sistematik şekilde uygulanmalı ve bir önceki tabakanın yüzeyini tekrar sıkıştırmayı da ihtiva etmelidir.
   

10. 
    Kalınlığı fazla (derin) Yapı kısımlarında, yatay yüzey donatılarının altındaki plastik oturmayı önlemek için yüzey tabakasının tekrar sıkıştırılması önerilir.
    

11. 
    Sadece yüzey vibrasyonlarının kullanılması hâlinde, sıkıştırılan beton tabakasının kalınlığı 100 mm’yi aşmamalıdır. Ancak deneme dökümleri yapılarak, sıkıştırma için farklı bir tabaka kalınlığı onaylanmışsa bu kalınlık uygulanmalıdır. Yeterli sıkışma sağlanması için mesnet yakınlarında ilave vibrasyon gerekli olabilir.
    

12. 
    Uygulanacak tesviye, mastarlama veya perdahlama işlemleri, belirlenen yüzey yapısının sağlanması için uygun tarzda ve gerekli süreyle uygulanmalıdır.
    

13. 
    Yüzey işlemleri sonunda, yüzeyde şerbet toplanmamalıdır.
    

14. 
    Yüzey işlemleri esnasında, yüzeye su, çimento, yüzey sertleştirici veya diğer malzemeler ilave edilmemelidir. Ancak, belirlenmiş veya üzerinde mutabakat sağlanmış olan işlemler bunun haricindedir.
    

15. 
    Beton, karılmasından hemen sonra ve fasılasız olarak işlenmelidir.
    

16. 
    Beton mutlaka prize başlamadan önce yerine dökülmüş ve işlenmiş olmalıdır. Kullanılacak vibratörlerin etki yarıçapına göre yaklaşık sıkıştırılabilecek beton miktarı aşağıdaki tabloda verilmiştir. Buna göre YÜKLENİCİ beton dökülür dökülmez betonu bekletmeden sıkıştırabilmek için yeterli sayıda vibratör Şantiye’de hazır bulundurmalıdır.
    

17. 
    Normal durumlarda 6500 - 8000 frekanslı ve 500 kgf merkezkaç gücü olan iç vibratörleri kullanılmalıdır. Titreşimin şiddeti, minimum 45 cm. çapındaki bir çevrede betonun 2.5 cm. çökerek yerleşmesini temin edecek derecede olmalıdır.
    

18. 
    Sıkıştırılacak tabaka kalınlığı 30 cm. den az, 70 cm. den fazla olmamalıdır. Saniyede 8 cm.lik daldırış veya dışa çekiş hızı, sıkıştırma için genel olarak yeterlidir. Vibratör iğnesi, ikinci tabaka sıkıştırılırken bir önceki tabakaya; beton henüz sıkıştırılabilir durumda ise, bir önceki tabaka yüzüne çıkan şerbetin ikinci tabakaya karışmasını ve iki tabakanın kenetlenmesini sağlamak üzere 15 cm. kadar girmelidir. Kolon, kiriş, kalın plak ve perdelerde betonun sıkıştırılması için iç vibratörleri, ince plaklarda ise yüzey veya kalıp vibratörleri kullanılmalıdır.
    

19. 
    İç vibratörleri olabildiği kadar düşey olarak betona sokulmalı ve en alçak noktaya ulaşır ulaşılmaz hemen yavaşça yukarıya doğru çekilmelidir. Vibrasyonun yeterliliği beton yüzeyinin nemlenmesi, bir kısım çimento şerbetinin yüze çıkması ve betonun pelte hale gelmesi ile anlaşılır. Daldırma yerleri arasındaki uzaklık betonun kıvamına ve vibratörün frekansına bağlı olarak değişmelidir. Özellikle köselere ve kalıp boyunca vibrasyona yeter derecede önem verilmelidir. Vibratörler donatılara değmemelidir.
    

20. 
    Yüzey vibratörleri, arkasında belirli nemli ve hafif çimento şerbeti yüzeyi bırakacak şekilde yavaş olarak hareket ettirilmelidir.
    

21. 
    Yüzey vibratörü kullanıldığı zaman, sıkışmış tabaka kalınlığı 20 cm.yi aşmamalıdır. Plastik beton itinalı bir şişleme, hafif ve geniş yüzlü tokmaklarla dövülme ve vibrasyon suretiyle sıkıştırılabilir. Şişlemede, çelik çubukların iyice betonla sarılması ve kalıp boyunca betonun iyi islenmesi konularına dikkat edilmelidir. Buna, özellikle kolonlarda kalıba dışarıdan vurmak suretiyle de yardım edilebilir. Tokmakla dövme, özellikle plaklar için tavsiye edilir.
    

22. 
    Beton yatay tabakalar halinde dökülecektir. Eğer herhangi bir sebeple bir tabakanın tamamlanmadan bırakılması icap ederse ek yeri dik olacak şekilde bırakılacaktır.
    

23. 
    Kapalı otopark döşemesinde yüzey bitirme, çift pervaneli helikopter perdah makinasıyla(oturarak kumanda edilen) önce tepsi, daha sonra bıçak vurularak sonlandırılacaktır. Yüzey düzeltme gereken beton yüzeylerine m2’ye 0.3 kg gelecek şekilde toz çimento ilave edilerek yüzey sertleştirilmesi yapılır. Yüzey düzeltme işlemi beton yerleştirmeye başladıktan sonra 4 saat içerisinde bitirilecektir.
    

24. 
    Eğik olan kısımların betonunun dökülmesinde bir inşaat derzi yapmak icap ederse, beton tabakasının eğik yüzle yapacağı dar açı betonda zayıf bir nokta hasıl edeceğinden, beton tabakasını eğik yüzden itibaren en aşağı 15 cm.lik bir kısmı yatay değil, eğik yüzle dik açı teşkil edecek şekilde dökülecektir. İnşaatın hiçbir parçasının en üst noktasından 45 cm. den daha az mesafede inşaat derzi yapılmayacaktır. Ancak 45 cm.den daha az kalınlıktaki bir bordürün mevcudiyeti halinde İŞVEREN’ ce müsaade edildiği taktirde bordür ayrıca dökülebilir.
    

25. 
    Beton dökme işi geçici olarak durduğu zaman, daha beton priz yapmaya başlamadan evvel, betonarme demirleri ve kalıp üzerine sıçramış olan harçtan temizlenecektir. Temizlenen bu kurumuş harç parçalarının taze betona karışmamasına dikkat edilecektir. Şayet taze beton priz yapmadan bu temizleme işi yapılmamış ise, demirlerin temizlenmesi sırasında beton yüzüne yakın yerlerde demirlerin yerlerinden oynamamasına ve sarsılmamasına dikkat edilecektir.
    

9. 
   Geçici Çukurlar ve Boşlukların Doldurulması:
   

1. 
   Geçici işler için açılan çukurlar ve delikler çevresindeki beton özelliklerine benzer malzeme kullanılarak veya yapım şartnamesinde verildiği gibi doldurulmalı ve yüzeyi düzeltilmelidir.
   

10. 
    Beton Dökümünden Sonraki İşlemler:
    

• 
  Kalıp destekleri alındıktan sonra betonun bütün yüzeyleri, gerekleri uygunluk bakımından, Yapım Sınıfına göre muayene edilmelidir.
  

• 
  Beton yüzeyi, yapım esnasında hasar görmemeli veya yüzey biçimi bozulmamalıdır.
  

11. 
    İnşaat Derzleri:
    

1. 
   İnşaat derzi ancak planlarda ve betonun döküm şemasında gösterilen yerlerde yapılacaktır.
   

2. 
   Sertleşmiş olan betonun yüzü, 20 mm kalınlığında olacak şekilde pürüzlendirilecektir. Bundan sonra yabancı maddelerden, çimento kaymağından iyice temizlenip su ile ıslatılacaktır.
   

12. 
    Soğuk Havada Beton Dökümü:
    

Soğuk havalarda beton dökümü, TS1248 de belirtilen şartlara uygun olarak yapılmalıdır.

1. 
   Betonun sıcaklığı 0^oC iken hemen hemen tüm kimyasal reaksiyonlar durur. Dökümden sonraki 3 saat içinde taze beton donarsa, 28 günlük basınç dayanımı %50 oranında düşebilir.
   

2. 
   Soğuk hava koşullarında betonun üretimi, taşınması, yerleştirilmesi ve bakımı için istenen koşullar sağlanarak;
   

1. 
   Taze beton erken yaşlarda don etkisinden korunur.
   
2. 
   Kalıpların, kalıp altı desteklerin emniyetli bir şekilde sökülmesi, inşaat süresince ve inşaat sonrasında Yapı’nın güvenilir şekilde yüklenmesi için betonun yeterli dayanımı kazanmasını sağlanır.
   
3. 
   Yeterli kür koşullarını sağlanır.
   
4. 
   Ani sıcaklık değişimleri kısıtlanarak, özellikle beton gerekli dayanıma ulaşıncaya dek termal gerilmelere karşı koyabilir.
   
5. 
   Yapı’nın planlanan servis ömrüne ulaşması için koruma sağlanır.
   

3. 
   Soğuk Havada Beton Dökümünden Önce Yapılması Gerekenler:
   

1. 
   Beton dökülecek alan, kalıplar ve donatılar, kar ve buz kalıntılarından temizlenmelidir. Temizleme işlemi tekrar donmaya karşı, beton dökümünden hemen önce yapılacaktır.
   

2. 
   Buzlu zemin üzerine beton dökülmemelidir.
   

3. 
   Tüm kalıplar ve destekleri beton dökümünden önce kontrol edilmelidir.
   

4. 
   Bahar ayları gibi soğuk hava olarak tanımlanmayan ancak hava sıcaklığının düştüğü ve don tehlikesinin olduğu durumlarda, betonlar yerleştirildikten sonra en az 24 saat boyunca dondan korunacaktır.
   

4. 
   Soğuk Hava Koşullarında Betonun Kürü ve Bakımı:
   

Soğuk havada beton mukavemeti 5 N/mm²’ye varana kadar betonun hiçbir noktasında betona su ile kürleme yapılmayacaktır. Beton elemanın mukavemet değeri, mümkün olabildiğince beton elemanı ile aynı koşullarda kürlenmiş küp numuneleri üzerinde yapılacak testler ile veya Schmidt çekici ile belirlenecektir.

Soğuk havada su ile kürleme yapıldığı takdirde, beton içindeki su donma sonucu hacimce artacak ve beton içerisinde gerilmelere neden olacaktır.
Soğuk havada kür uygulaması beton yüzeyini su kaybından ve soğuktan koruyacak yalıtkan battaniye kullanılarak yapılacaktır. Bu tür yalıtım örtüsü taze betonun bünyesindeki nemi ve sıcaklığı hapsederek çimentonun hidratasyonu sonucu ortaya çıkan ısının beton dışına yayılmasını önlemekte ve etkili bir kür ortamı oluşturmaktadır. Çevre koşullarına, beton karakteristiğine ve yapıya etkiyen yük durumuna göre kalıplar ve yalıtkan battaniye ve plastik örtü gibi malzemeler 1 ile 7 gün arasında beton yüzeyinde bulundurulacaktır.
Kolon ve perdelerde kalıbın geç sökülmesi betonun nemini ve ısısını kaybetmemesine yardımcı olacaktır.
Soğuk havalarda, beton prizini aldıktan sonra kalıplar açılınca diğer bir kür yöntemi olarak kimyasal kür malzemesi ile kürleme yapılacaktır. Ancak kimyasal kür betonu soğuktan korumak için değil sadece betonun hidratasyonunu tamamlaması için gerekli nemi hapsetmek amacıyla kullanılmalıdır. Bu nedenle kalıplar ve battaniyeler beton gerekli mukavemeti almadan önce sökülmemelidir.

5. 
   Döşeme:
   

Döşemeler dökümle paralel şekilde, beton priz almaya başlar başlamaz vakit kaybetmeden yalıtkan battaniyeler serilerek koruma altına alınmalıdır. Kolon üstleri talaş veya uygun koruma malzemesi ile (battaniye veya keçe vs) ile kapatılmalıdır. Ancak yalıtım malzemelerinin betonun suyunu emmemesi gerekir. Bu nedenle su emebilecek yalıtım malzemelerinin altına naylon örtü serilmelidir. Battaniyeler dökümden bir gün sonra kaldırılabilir. Betonun prizini alması, saha koşullarında kürlenmiş numunelerle de kontrol edilecektir. Ancak koruma süresi 12 saatten az olmamalıdır. Battaniyeler kaldırıldıktan sonra, beton içerisindeki nemin hapsedilmesi için naylon örtüler bir hafta daha beton yüzeyinde tutulacaktır.

6. 
   Kolon:
   

Yalıtkan battaniyeler kalıbın dışına sarılabilir. Kalıbın sökülmesi için, betonun priz alıp almadığı, saha koşullarında bekletilmiş numunelerle kontrol edilecektir.

Kalıplar sökülür sökülmez kolonlar kimyasal kür malzemesi ile kürlenecektir. Kür malzemesi uygulamasından sonra, kolonlar vakit kaybetmeden battaniye ile sarılarak en az 2 gün boyunca koruma sağlanacaktır.

7. 
   Perde:
   

Kalıp açıldıktan sonra battaniye sarma mümkün olmayan geniş perdelerde, perde kalıpları dökümden en az 3 gün sonra sökülecektir. Yalıtkan battaniyeler, kalıpların sökülmesine kadar ek önlem olması için kalıbın dışına sarılabilir. Korumanın devam ettiği bu 3 gün boyunca tij demirleri gevşetilebilir ancak kalıplar tamamen açılmamalıdır. Kalıbın sökülmesi için, betonun priz alıp almadığı, saha koşullarında bekletilmiş numunelerle kontrol edilecektir.

Soğuk havada beton hidratasyonunu daha geç tamamladığından, 7 günden erken sökülen kalıpların sökülmesinden hemen sonra kimyasal kür malzemesinin uygulanması ihmal edilmemelidir. 7 günden sonra açılan kalıpların kimyasal kür gerekliliği İŞVEREN tarafından belirlenecektir.

8. 
   Dona Karşı Ek Önlemler:
   

Beton ile temas halinde olan yüzeyler, betonun erken donmasına veya priz süresinin uzamasına neden olmamalıdır. Bu nedenle, kalıplar kapalı alanlar oluşturularak, donma noktasını geçecek şekilde ( yaklaşık 2^oC) kadar ısıtıcılarla ısıtılabilir.

13. 
    Sıcak Havada Beton Dökümü:
    

Bu bölümdeki bütün işlemler TS 1248'e uygun olarak yapılacaktır. Sıcak havada hazırlanıp yerine yerleştirilen betonun ısısı hiçbir zaman +30°C `yi geçmemelidir. Bunu temin etmek maksadı ile aşağıdaki tedbirler alınmalıdır:

1. 
   YÜKLENİCİ Tarafından Dikkat Edilecek Konular:
   

1. 
   Betonun döküleceği zemin iyice sulanmalı, beton dökülmeden evvel de yüzeyler su ile tekrar ıslatılmalıdır.
   

2. 
   Serin saatlerde çalışılmalıdır (gece veya günün erken saatlerinde).
   

3. 
   Beton dökümünün en kısa zamanda bitmesini temin edecek şekilde bir organizasyon yapılmalı ve yeterli sayıda personel kullanılmalıdır.
   

4. 
   Beton direkt güneş ışığından korunmalı, bu maksatla branda veya nemli çuvallarla örtülmeli, bilhassa kuru rüzgarlardan korunmalı, düşey elemanlar kür maddesi ile kaplanmalıdır.
   

6.