Bəxtiyar Tuncay II qazi GƏray xanin döVRÜMÜZƏDƏk yetiŞƏn yarliqlari

Yarlığın orijinal mətni belədir:

Bil-qüvvətül-Xudayyə vəl-mücizat əl-Mühəmmədiyyə.

Uluğ Ordu Uluğ Xanı

Ğazi Gəray.

Sözüm.

Bismillahirrahmanirrahim.

La ilahə illəllah, Mühəmmədün rəsulullah

Allah və Xuday İzim ve İzid və Oğan Tañrı Təala həzrətləriniñ vəhdaniyəti və əzəməti birlə başlansun oñ qolnıñ və sol qolnıñ Uluğ Ulusnıñ tümən bilgən miñ yüz on bilgən oğlanlarınga və mirzələrıngə və Rus və Burus knəzləringə ve aq başlı və qara tonlarınğa meşçanlarınğa və barça uluğ keñəş panlarıña və içki və tışqarılarıña və köblik qara ilgə, barça tüzəncə bilgənləriñə.

Besa min ki, sansız və köblik Dəşt-i Qıpçaqnıñ uluğ padişahı Ğazi Gəray Xan, min Haq Sübhanə və Təalaniñ ulüvv inayətləri şan-i şerifimüzgə müqarın və müavin bolub, uluğ atalarımıznıñ urunlarıña Təxt-i Xaqaniğa cülus mısr və nəsib boldı irsə, işbu yarlığ-i şərif xaqanimiz birlən bəyan və aşkarə qılarmız kim, əvaildən uluğ atamız ve ucmaqlıq Hacı Gəray Xan və öngâ həvaqinul-ezam və səlatinül-kiram, rəhmətallahu aleyhim ecmain zamanlarında Vilzyət-i İleh məmləkəti qıralları olan Qazimir qıral və Zigmut qıral və Axust qıral və sair qırallar çağlarında biri-birisi birlən dost-mühəbbət və barış və yarış bolub, iki curt arasında öksüz oğul ve tul xatun və yərli-yirincə başlarıña altun tac urub yürür bolsalar və islamçi tacir və bəzirgən varub-kilür bolsalar, zərər və ziyan körməy emin varub, aman kilür irdilər. Amma Axust qıral fövt olduqda İleh məmləkətigə qıral bolur oğul qalmay, İleh məmləkəti on eki yıl qıralsız bolub. Məmləkət içində olan hırsuz və haramiləri İleh məmləkətiniñ vayvodaları və panları və kerman bəgləri tirkəməy və zəbt qılmay, zahirə-azuq virüb, gəmi virüb, Özü Suyuna kilür. Tataruñ tavarcısın alub və tavar və yılqısın sürüb. Soñ Macar qıralları uruğındın Eştefan qıral İleh məmləkətigə qıral bolub. Özü Suyunda olan qristiyannıñ hırsuz harami Qazaqlarıña riayət itkən üçün Özü Suyunda harami və hırsuz Qazaqlar köblik bolub. Özü Suyundın inüb dövlətlüğ və səadƏtlüğ padişah Hünkar həzrətləriniñ Özü Suyı boyunda olan Cankerman və Aqkerman və Bəndərkermannıñ arasında olan qoycı və tuvarcı və bəzirgən fəqirləriñə zərər və ziyan körgəzgənləri üçün rəhmətlıq babamız Dövlət Gəray Xan və ağaçalarımız xanlar və özümiz və sultanlar və biş baş Tatar Qazaqları İleh məmləkətni hər yıl və her qış cabub. Eki curt biri-birigə düşmən olurğa Özü Suyı içində olan harami, hırsuz qristiyan Qazaqları səbəb olunmışlardır.

Halə İleh məmləkəti qıralı bolğan Asuşkə qıral oğlu qarındaşımız Zigmut qıral Dövlət işigimizgə uluğ ilçisi Baranovskini bölək, xəzinəsi birlə yibərüb burunğı barış və yarış və dost və mühəbbət yosunca eki curtumuz barış və yarış bolub. Bəzirgən əmin varub və aman kilüb. Kim kimsənədin zərər və ziyan olmasın didilər irsə, yibərgən bölək, xəzinəsin xoş körüb, alub, qəbul qılındı və qarındaşımız Zigmut birlə dost və mühəbbət və barış və yarışımıznı dəxi şol şərt üzərinə qılamız ki, Özü Suyı içində olan harami və hırsuz qristiyan Qazaqların barçasın sürüb Özü Suyından çıqarub, tirkəb zəbt itkəylər və taqı yibərə turğan bölək, xəzinesin hər yıl yibərgəylər və dəftərimüz üzrə kişilərimizniñ tiyişlərin, bölek, xəzinəsiylə bilgə yibərgəylər və taqı Qalğa Sultan olan qarındaşımız Fətih Gəray Sultanğa dəxi altmış bostaf cəkman bölək, xəzinəsiylə bilgə yibərgəylər və on eki kişigə dəxi tiyiş yibərgəylər.

Bu uslüb üzrə bölək, xəzinəsin virüb və tiyişlərin bilgə yibərür bolsalar və Özü Suyı içindin qrtistiyan Qazaqların bir qoymay, barçasın çıqarur bolsalar, barış və yarış və dost və mühəbbət bolub, əgər min özüm Ğazi Gəray Xan bulay və uluğ-kiçik Qağalğa Sultan başlıq barça sultanlar bolğaylar və bəglər və mirzələr bolsun, Tatar çerümiz birlən cabarğa və yaqub yıqarğa və zərər və ziyan qılarğa bir kimsənə barmasın.

Əgər sin qarındaşımız Zigmut bu əhd və şərt üzərinə turar bolsalar və Allah və Billah və Tallah dostuñızğa dost və düşməniñizgə düşmən bolurmız və taqı Biş Baş Qazaqlar barub, il astındın salañız çabub əsir kiltürır bolsalar, min qarındaşıñız Ğazi Gəray Xan kiltürğən əsirlərni qayta alub yibərirmiz və biş baş Qazaqlarnıñ taqı haqlarındın kilürmiz.

Özü Suyı içində turğan qristiyan Qazaqlarıñıznı çıqarmas bolsañız, Tatar tuvarcısığa və tuvar qarağa zərər və ziyan qılar bolsalar, siz qarındaşımız Zigmut bilmiş bolsun kim, dostluq və mühəbbət və barış və yarış olmay, eki curt əmin-aman bolmaslar və taqı siz Zigmut qarındaşımız Özü Suyı içində qristiyan Qazaqlarıñıznı çıqarar bolsañız, Özü Suyı boyında bolğan qara riayət il kişiləriñiz kəlüb corqa tuzumızdan aqçaları birlən eminimüzdin tuz satun alub ketsün.

Sin Zigmut qarındaşımıznıñ məmləkətigə və bizim məmləkətimizgə bəzirgənlər qorqmay və uşanmay əmin varub aman kilgəylər. Halə uluğ ilçiñiz Baranovskiniñ közüncə bu ant və şərt və əhd idüb, bu əhdnamə yarlığ-i şərif xaqanimuzğa altun nişanlığ mühürni basub özümizniñ uluğ ilçimuz olan içki bəgimiz olub vəzirimüz olan Qasımnı bu ant və şərt və əhdimizni siz qarındaşımız Zigmut bildirir ücün yibərdik və taqı siz Zigmut qarındaşımız Məsqva düşməniñizgə atlanğanıñızda min Ğazi Gəray Xan qarındaşıñızdan yardım üçün Tatar çerüyin tilər bolsañız, xərcliq qılurı, yibərgəysiz ki, çerümizgə virüb düşməniñiz üstünə cibərgəymiz və taqı biz Ğazi Gəray Xan qarındaşıñızdın varan uluğ ilçimüzi eki aydın artuq tutqar qılmay, bölək xəzinəsi və tiyişlər birlən qayta tiz-oq biz qarındaşıñızğa yibərgəysin və siz Zigmut qıral qarındaşımızdın bizgə kilgən uluğ ilçiñizni, taqı eki aydın artuq tutqar qılmay, sin Zigmut qıral qarındaşımızga tiz-oq cibərirmiz imdi sin Zigmut qıral qarındaşımız bilmiş bolsunlar kim, Özü Suyını içindin Qazaqlarıñıznı çıqarmay və tirkəməy zəbt qılams bolursañız. Biz qarındaşıñıznıñ tuvarcılarına və tuvar qarağa zərər qılub və dövlətlüğ səadətlüğ padişah Hünkar həzrətləriniñ kermanlarına və rəayasığa zərər və ziyan qılar bolsalar, dostluq və mühəbbətliq və yarış və barış bolmay eki curtnıñ rəayası və bərayası zəhmət körüb dövlətlüğ padişah Hündigar həzrətlərindin dəxi oyat bolursız.