Bəxtiyar Tuncay IV müHƏMMƏd gəray xanin yarliqlari IV mühəmməd Gəray Xanın dövründə kəsilmiş sikkə

Yarlığın orijinal mətni:

Hu.

Mühəmməd Gəray Xan bin Səlamət Gəray Xan.

Sözümiz.

Tañrı Təbarək və Təalaniñ rəhmi və inayəti milən Uluğ Orda, Uluğ Yurtnıñ və Dəşt-i Qıpçaqnıñ və Təxt-i Qırımnıñ və barça Tatarnıñ və köb Noğaynıñ və Tat yemilən Tavgaçniñ və Tağ turaqlay Çərkəsniñ uluğ padişahı bolğan min uluğ Mühəmməd Gəray Xan damə dövlətühu əli yövmül-Mizan həzrətlərindin qardaşımız uluğ padişah, xan, həm uluğ biy Aleksay Mixaylaviç, barça Urusnıñ pənahı və köb məmləkətlərniñ də bolsa, padişahı və hükümdarığa köpdin köb səlam itip, tatuvlıq yəmilən xətriñüz sorağanımızdın soñra ilam və inhay Xanı budır ki, sipahiləriñüz yəmilən yibərilgən uluğ xəzinə ve böləkləriñüz təslim qılub, taqı barça ısmar qılğan sözləriñüz divan-i Hümayun mədələt-i ünvanımızda yetkürdilər.

Min uluğ Mühəmməd Gəray Xan damə dövlətühu əli yövmül-Mizan həzrətləri də bolsaq, barça söziñüz tiñləb dostluquñuzdan taymay mühkəm turğanmız inşəAllahu Təala kün ilkəridə bolsa, biz dostluquñuzda tabılurmız. Siz qardaşımız bolsañuz, ömür axırğaçə dostluqdan taymay iki yurtnıñ rahatlıgı içün çalışqay irdiñüz.

Taqı halə xəzinə milən kəlgən quşçı və arabaçılarnı çapqunımız Osman ilə qoşub Məsqvaa köndərdik. Bilütuf Allahu Təalâ vüsulında mühəbbətnamə xəttimizni tiñləb dostluq və qardaşlıqda mühkəm turup kələçək xəzinəni küz aynıñ iptidasında Məsqvadan çıqarıb almaşuv yerinə kəlürgə buyurğay irdiñüz. Taqı ol tilmaç qətl etkən haramzadəyi tutdırmağa yibərgən qullarımızdan qaçüb, Özüyə varır ikən Qazaq rast kəlüb öldürüb, cəzasın bulmışdır və bir erməni səbəbli yazubsız. Ol haramzadəni ələ kətürüb sual itdigimizdə söylədügi sözi inkar idüb və şahid bulunmadı. Bizim dinimizdə və Kitabımızda iqrar və yaxud iki şahid bulunmazsa, adam qatl itmək olmazdır. Kitabımızdan tışarı itmək olmayüb. Öylə olursa da ölüm mərtəbəsinə varınça həqarətlər itdirilmişdir.

Taqı bu zamana degin Məsqvadan bizim vilayətimizə tüşkən tutsaqları hər yıl almaşuva yibərib, aqçasıylə virürlər irdi və Qırımdan və Noğaydan dəxi Məsqvaa tüşkən tutsaqları siziñ adamlarıñız da bolsalar, almaşuva kətürüb satarlar irdi. Bir qaç yıldır Özi Qazaqından bəz hırsızlar Qırımdan və Noğay xalqımızdan hırsızlıq yəmilən aldıqları tutsaqı Məsqva bəzirganlarına satub və Məsqvaa köndərüp, sizde olduğı məlümımız olmuşdır. Dostluq olduqdan soñra bizim tutsaqımız sizdə qalmaq layiqmidir? Siz ol tutsaqları almaşuva köndərməzsiñüz bizdə yasaq idüb, Qırımdan tutsaq virməzizdir. Tutsaq çıqsun dirsəñüz, bizim tutsaqlarımızı almaşuva köndərəsiz.

Taqı dostluğa binaən əməkdarımız Bayram ağa içün başlıqı samur bir tiyşin rica itdikdi cəvabı kəlmədi. Padişahlar arasında qardaşlıq içün munday işlər bola kəlgən dostluq və qardaşlıq idüb, bir samur ton və bir zərdeva ton və bir sırt ton və bir qarın ton, iki taxta sırt, iki taxta qarın, iki cift samur, bir tilki bürk yoq diməyüb, xəzinə dəftərinə yazılmaya buyurub kün ilkəri kəlürgə buyurğay irdiñüz.

Taqı siz qardaşımız bilə iptida əhdləşüb altun baysalı əhdnamə-i Hümayunımız yazıldıqda zir-i dostuñuz da yəni qoluñız altında bolğan əskəriñüz zəpt idüb və biz də bolsaq, alay-oq zəpt idüb, sizdən bizgə və bizdən sizgə zərər və ziyan olmamaq içün əhd idüb, söz anıñ üzərində qərar bolmışdı. Siz qardaşımız ol əhddə durmayüb nəhr-i Tan Qazaqı Məsqva içindən çıqub, kəlüb hər yıl ol haramzadə ulüfə virüp, zahirə və cəbəhanə yibərib, çıqardılar. Bizim vilayətimizə dərya kənarlarına çıqsalar, hırsızlıq ilə bir qaç tuvar olur. Amma niçə qılıçdan keçər. Anıñlə yurt alınmzadır. Nihayət, səadetlü Hünkar həzrətleriniñ dərya kənarında bolğan vilayətlərinə hırsızlıq yəmilən varub zərər itdikdə Məsqva ilə barışıq idüb, bizim vilâyetimizə bu qədər zərər ideyürlər. Munday barışıq olurmı didiklerinde anlardan utanmaz siz qardaşımız haramzadəñüzi zəpt itməyə qadir degilim dimek padişahlara layıq söz degildir. Çünki siz haramzadəñüzi zəbt itməzsiz nəqz-i əhd siziñ tərəfiñizdə olmış olur. Bizim də bolsa, səhrada yürgən Noğay və Tatarmız az tügüldir. Qalmuq dəxi lütuf-i Haq ilə bizim bolğandır. Alay da biz zəbt idəyüriz. Siz bu yıl zəpt itməyüp, dəryaya çıqğuday bolsa, biz də bolsaq, ol xalqımızı zəbt itməzizdir. Bu xüsusda nəqz-i əhdi siz itmiş olursız.