Bəxtiyar Tuncay IV müHƏMMƏd gəray xanin yarliqlari IV mühəmməd Gəray Xanın dövründə kəsilmiş sikkə

Yarlığın orijinal mətni:

Hu.

Mühəmməd Gəray Xan bin Səlamət Gəray Xan.

Sözümiz.

Tañrı Təbarək və Təalaniñ rəhmi və inayəti milən Uluğ Orda, Uluğ Yurtnıñ və Dəşt-i Qıpçaqnıñ və Təxt-i Qırımnıñ və barça Tatarnıñ və köb Noğaynıñ və Tat yemilən Tavgaçniñ və Tağ turaqlay Çərkəsniñ uluğ padişahı bolğan min uluğ Mühəmməd Gəray Xan damə dövlətühu əli yövmül-Mizan həzrətlərindin qardaşımız uluğ padişah, xan, həm uluğ biy Aleksay Mixaylaviç, barça Urusnıñ pənahı və köb məmləkətlərniñ də bolsa, padişahı və hükümdarığa köpdin köb səlam itip, tatuvlıq yəmilən xətriñüz sorağanımızdın soñra yarlığ-i şərif Xanı budır ki, Özi Qazaqı bizim arqamız milən Qazaq bolub Lih məmləkətinə bu qədər camanlıq itüb, soñra bizim sözümiz milən barışub, biz dəxi Lih qıralı ilə əhd-yəmin idüb, dost və qardaş olduq.

Sən antıñda turmayüb Qazaq içinə əskər yibərüb Lih məmləkətinə yürdüñ. Haq Sübhanə işiñ qolay kətriməyüb, ant bozduğuñuz içün əskəriñ bu qədər bəlayə colıqdı. Qazaq yenə də bolsa, ayaqımıza cıqıldı. Qazaqdan qoluñ tartmayüb Kiyevdə və Preslavda və Nejində birər miqdar əskəriñ var. Qapanub durırlar.

Iknçi sözümiz bizgə məktüb yazub uluğ padişahımın dib, yazarsın. Tan boyunda və Çərkəskermanda bolğan Qazaqıñuzı götür. Al-i Osman padişahınıñ və bizim çit məmləkətimizdə köb zərərlərı toqunadır didigimizdə, ol bir alay hırsızdır. Bən alarğa icazət virməm və küçüm yetməzdir və sözümi tutmazlardır deb, cəvab yibərdiñ və yalan söz milən itimad virdiñüz. Soñra öziñüz beş yüz dəñiz qayığı yapdırıb məmləkət almaq sevdasına düşdüñüz. Ol xəbəri işidüb, biz dəxi tədarik idüb, Allah Təala qolay kətürüb, varıp hisar yapub, yolların bağladıq.

Al-i Osman bir padişahdır ki, murad etkədəy bolsa, Tan Suyı üstünə səd-i əzim itməyə qadirdir. Ol qayıqlarlə bir miqdar əskər Çərkəskermana yibəribsin. Bizim andan qorqumız yoqdur. İş İlahiñdir. Şimdi əzəmətlü padişah tərəfindən Azaq qalasına beş miñ tüfənklə qul yibərdi və on miñ çerü taqı Kəfə paşası milən yibərdilər. İnşəAllah Təalâ halə varmışlardır. Mən ulu Yurtman köpmən deyüb, köblikke işanub, yazarsın.

Sən köblikkə işanursañuz. Biz az da bolsaq, Allah Təala həzrətlərinə sığınurız. Saña qarşu turarmız. Yalan söyləb kəndi yurtuña qənaət itməyüb Al-i Curtuna suqlandıñ. Ant üstüñə düşdi.

Üçünçi sözümiz. Lih qıralı dostumız-qardaşımızdır. Anıñlə andım və sözüm bardır. Aña danışmayınça işləməmdir. Andım bozmamdır. Ant bozmaq yaxşı tügüldir. Antıñ bozduğıñçün bu qədər məmləkətniñ viran oldı. Allah Təalz saqlaya, bizdə yalan olmazdır. Lih qıralnıñ bu qədər məmləkətni zəpt eylədiñ. Bizim dostumızdır. Anıñ curtın zəpt eylədigiñ biziə dəxi namusdır.

Sən bizə elçi köndərdikdə xəzinə və mal yazarsın. Biz səniñlə barışdığımız xəzinə içün tügüldür. Curt içündir. Ol curt sözi bitsün. Soñra xəzinə və mal söyləyüriz. Qazaqdan qolıñ tartıp Preslavda və Kiyevdə və Nejində olan əskəriñi öz yanıñuza alub, Qazaqa min-bəd qarışmayasız. Hasıl-i kəlam Qazaq hisarına min-bəd qarışmayasın. Sən ulu padişah və köb yurt padişahı deb, yazubsın, biz nə qədər zəif olsaq da, Allah Təala həzrətlərigə sığınub, əlimiz yetüşdügi Qırım və Noğay və Aqkerman və barça Rum İli və Təmir-Qapudan Çərkesdə bolğan əskərimiz və barça Lih əskərləri və Qazaq əskərimiz barça mühəyya olub at üstündədir. Allah Təalaya sığınub, üzeriñüzə yürüriz. Virmək İllahıñdır. Ümidimiz budır ki, Allah Təala bizə yardım idər. Sən yalan söyleyüb, antıñ bozdıñ. Bizdə yalan olmazdır.

Bu xətt saña vardıqda inşəAllahu Təala ata binüb, yürdigimizdir. Əgər sözümiz qəbul idüb elçiñüz yibərür bolsañuz, bizni yolda tabar bizgə yarı yolda rast kəlür və adamlarıñuzdan Simön Saveliyeviç və İvan Savişyan üç adam Çərkəskermana köndərmişsiz. Ol adamlarıñuz yedi miñ Qazaq Tan üzərində ötkən yıl yapdırdığımız. Səfərislam digən, hisarımıza əzim tədarik üzrə kəlüb lütuf-i Haq ilə bozulub-qırılub, qaçüb ketdilər və üç bayraqların taşlab ketdilər. Dilləri və bayraqları alub kəldilər.

Yalan söyləyənni Allah Təala sevməzdir və işi rast kəlməzdir. Çərkəskermana adam köndərüb, barça Qazaqı çıqarub və Lih qıralından alduğıñ məmləkətləri yenə kəndüyə bergəysiz. Sözümiz qəbul idüb, elçiñüz kəlür bolsa, barışurmız.