Bəxtiyar Tuncay IV müHƏMMƏd gəray xanin yarliqlari IV mühəmməd Gəray Xanın dövründə kəsilmiş sikkə

Yarlığın orijinal mətni:

Hu.

Mühəmməd Gəray Xan bin Səlamət Gəray Xan.

Sözümiz.

Tañrı Təbarək və Təalaniñ rəhmi və inayəti milən Uluğ Orda, Uluğ Yurtnıñ və Dəşt-i Qıpçaqnıñ və Təxt-i Qırımnıñ və barça Tatarnıñ və köb Noğaynıñ və Tat yemilən Tavgaçniñ və Tağ turaqlay Çərkəsniñ uluğ padişahı bolğan min uluğ Mühəmməd Gəray Xan damə dövlətühu əli yövmül-Mizan həzrətlərindin qardaşımız uluğ padişah, xan, həm uluğ biy Aleksay Mixaylaviç, barça Urusnıñ pənahı və köb məmləkətlərniñ də bolsa, padişahı və hükümdarığa köpdin köb səlam itip, tatuvlıq yəmilən xətriñüz sorağanımızdın soñra yarlığ-i şərif Xanı budır ki, bir-iki dəfədir siz qardaşımızğa naməmiz birlən xəttimiz yazılub, yaqın kişilərimizdən elçi köndərmişdik. Tərəfiñizdən bir nəticə və çin söz və cevab kəlmədi. Barça yalan sözlər və cəvablar yazub köndürmişsiz. Bu naməmizdə, ol köndərdigimiz xətt-i şərifimizdə Özi Qazağından qol çək və Lihlidən alğan yurtnı yenə Lihkə vir, səniñ milən burunğuday dost və qardaş bolayıq dib, köndermiş idik. Sizde olsa, bir nəticə, cəvab və söz yoq.

Bizgə bir olmaz və oxşavsız sözlər yazub köndərmişsiz. Soñra sözüñüzgə turmayüb, hilə birlə Barabaş Qazağına aqçalar köndərüb, əskər düşürüp Radamanski ilən Özi Qazağınıñ üstünə köndərüb bu qədər hristiyânnıñ həlak və mərg olmasına səbəb olduñ. Bir taqı şimdi elçisi milən məktübi kəldi murad və maqsudı barışmaqdır deyüb, öz halimizdə turup xəbər və agahımız yoq ikən, Özi Qazağından adam kəlüb, vilayetimiz qolumızdan çıqdı deyüb, imdad və yardım istədi. Biz uluğ Xan-i əzəm həzrətlərimiz dəxi tərəfimizdən bir kəsək əskər köndərdük. Bihamdülillahi Təala əvn-i Haq birlə bu qədər əskəriñiniñ yarusı qılıçdan keçüb. Radamanskiniñ özi küç milən başın qurtarub, yenə öz məmləkətinə tüşdi. Hilə və çinsizliq bilən yürgən qulun Haq Təala həzrətləri süyməz və işin qolay kətürməz. Söz toğrı və çin kərək, hər zaman şöylə fitnə milən yaqşı tügüldür.

Şimdi taqı zəttimiz birlə siz qardaşımızğa yaqın adamlarımızdan Səfərəli Atalıq elçimiz köndərildi. İmdi bizim birlən dost və qardaş murad iderseñ, Özi Qazaqından qol çək və Lihliden alğan yurtnı yenə Lih qıralına vir, səniñlə burunğuday ömür axırğaçə dost ve qardaş olayıq. Bu sözlərimizni qəbul etməz olsañuz, bizgə şafi və çin cəvab könderüñ. İnşəAllahu Təalâ biz taqı Haq Sübhanə ve Təala həzrətlərniñ lütuf və ihsanına sığınub qadir olduğumız qədər çalışırmız.

Şimdi Lihdən elçi kəldi. Lih dəxi barça əskəri milən kələdir. Lihlə milən biz həzrət-i Haq Təalâyâ təvəkkül idüb, ustüñə səfər idüp varırmız. Əvvəl niçün bildirmədiñiz diməgəysiz. Burun kəlgən naməñüzdə bizgə yalan və çinsiz söz yazub, soñra Barabaşqa aqçalar köndərüb, kimisin Radamanskiye qoşub və kimisin Özi Suvuna tüşürmiklən iş bitməzdir. Sözni çin itüb, hilə və çinsizliq itməy, aşkarə söyləmək kərəkdir və bir sözimiz dəxi budır ki, bizim yəmilən tüşmən bolduñuz ise, nə güzəl. Amma orta küzdə dərya və deñiz bolğan Al-i Osman padişahığa Məkkə və Mədinə sahibi uluğ padişah milən tüşmən olmağıñızğa səbəb nədir? Dəryaya şayqa çıqarub, vilayətinə niçün zərər və ziyan idərsiz? Bir uluğ və qutlı və qüdrətlü padişahdır. Azaq qalasına bu yıl üç-dört paşa köndərdi ve bu dəñlü qul köndərdi. Yaz dəxi nə işləycəgin anlarnıñ kimsə bilməz. Dəryaya çıqan şayqalarıñ ötə yaqaya varub bihəmdülillah ol qədər iş taqı körmədi və Vilayətimiz Qırım yalılarından içməgə suv taqı virmədik və bir miqdar əskər köndərdik. Qazağıñnıñ başına bu qədər bəlalar ketürdük. Kəlgən əskəriñniñ yarusı qırılub, yarısı taqı küç milən qurtuldı və şayqaların alub ketməyə qadir bolmayüb, müyüşdə burağub, özləri dəxi bəladan bəlaya oğradı. Səniñ dəryaya şayqa çıqarğanıñ bizgə zərərli dügüldür.

Qırımdan inşəAllah almulı suv içmək tapmazlar. Lakin Al-i Osman padişahı bir qut sahibi məmləkəti və əskəri çoq padişahdır. Səniñlə söyləşür. Əgər Tan Qazağı hırsızdır, mənim iznim yoq, deryaya çıqdı dirsəñ. Şayqadan Qazaqlar tüşüb səniñ dəstbiriñ və icazətiñ yəmilən kəlgənlərinə və şayqa içində boyarıñ olğanına aslı ilə bəklənməz və şimdi taqı ol Qazaqlar qolumızdadır. Əgər bu namə və xəttimizdə yazılğan sözlərimizni qəbul idüb və çin-toğrı cəvab virüb, baba və dədələriñüz zəpt itkən vilayətinə qayil olub, qani olsañ, səniñ yəmilən burunquday dost və qardaş olurmız. Sözimizni qəbul etməgəy bolsañuz, bizgə naməñüz birlə elçimiz Səfər Atalıqnı toqtatmay köndərəsiz. Həzrət-i Haq Cəlle və Əlaniñ kim lütfi və inayəti olursa, biz daim həzrət-i Haqqa sığınub, sözümizni çin aytub yazarmız. Yalan və çinsiz söz bizgə və sizgə tüşməzdir. Haq Təala həzrətləri eyiliklər və xeyirlər nəsib eyleye, lazim və layıq bolğan çin sözdir və burun kelgən naməñüzdə elçimiz cibərgəydiñüz dib, rica itmişsiz. Biz taqı cibərirgə buyurğan ikən hikmət-i Rəbbani əcəl irişüb, murad olmağın halə diyəgi ilə təvabin çapqun elçimiz Səfərəli Atalıqğa qoşub köndərdik. Siz dəxı Səfərəli Atalıqnı toqtatmay köndərəsiz və siz dostumuz və qardaşımıznıñ xətriyçün aqça və pul almay biz uluğ Xan-i əzam həzrətləri başımızdan bir adamıñuz azad idüb köndərdik.