Beynəlöalq əlaqələrin ən etibarlı

2. Tənzimləmə funksiyası;

3. Təbliğat funksiyası;⁵

4.Daxili siyasi və xarici siyasi problemlərin çözül-

məsi funksiyası;

5. Beynəlxalq arenada dövlətin fəaliyyətinin kor-

dinasiyası (əlaqələndirilməsi) funksiyası;

Birinci qeyd olunan funksiya əslində unsiyyətə

xas olan iki əsas funksiyanı birləşdirir. Bu da təbii ba-

xılmalıdır. Çünki haqqında danışacağımız bütün funk-

siyalar sinxron bağlılığa malikdir və onların təcrid olun-ması şərtidir. Amerikalı tədqiqatçı H.Uinhem danışıq-ların informativ-kommunikatıv funksiyasının təbiətini təsvir edərək yazır ki, “...bu funksiya ilk növbədə tə-rəflər arasında informasiya qeyri-müəyyənliyinə son qoymağa xidmət edir “və sonucda ortaq qərar qəbul olunması prosesini yaxınlaşdırır.

Tənzimləmə fuhksiyası ,adından göründüyü kimi, danışıqların iştidrakçılarının son nətıcəyə aparan yolun müxtəlif mərhələlərində əldə olunan nəticələrin qorunub

inkişaf etdirilməsinə xidmət edir.Bunu daha konkret şəkildə tərəflərin davranışına nəzarət kimi də qəbul et-mək olar.Tənzimləmə funksiyası, mahiyyət etibarilə, prosesin ardıcıllığına xidmət edir.

Təbliğat fünksiyası ictimai düşüncəyə təsir gös-tərməyə hesablanan fəaliyyət kompleksidir.Tərəflər da-nışıqlarda öz mövqeyini genış auiditoriyaya catdırmaqla ictimai rəy formalaşdırmağa nail ola bilər. Məhz bu baxımdan təbliğat önəmli bir addımdır.

Ünsiyyətin palitrası əlvan olduğundan müxtəlif metod və vasitələrlə danışıqları təbliğ etmək müm-kündür. Bu istiqamətdə işin ağırlığı şəksiz ki, kütləvi-informasiya vasitələrinin (KİV) üzərinə düşür. Mətbuat konfransları, brifiqlər, televiziya və radio müsahibələri bu günün diplomatiyasını yetərli dərəcədə şəffaflaşdır-mışdır. İndi “gizli diplomatiya”, “şəffaf diplomatiya” terminlərinə münasıbətdə də fikirlər müxtəlifdir. Bütün bu adların “ictimai diplomatiya” termini ilə ifadə olun-ması daha uğurludur.Bu ideyanı hələ Birinci Dünya mü-haribəsi baş çatdıqdan sonra o vaxtkı ABŞ prezidenti Vudro Vilson səsləndirmişdi. Beynəlxalq münasibətlər dərsliklərində dövlətin xarici mədəni siyasətinin onun imicinin formalaşmasında müstəsna dərəcədə əhəmiy-yətli olduğu diqqətə çatdırılır.“İctimai diplomatiya” termininin müəllifi kimi isə Edmund Qullionun ⁶ adı ğöstərilir.Birbaşa danışıqlar prosesi ilə bağlı ölmasa da diplomatiyanın bu forması transsərhəd kateqoriya kimi dəyərlidir və dövlətin qatıldığı danışıqlarda “mülayim ğüc” effekti formalaşdırır.

1990-cы илдя АБШ Дювлят катибинин кечмиш кю-мякчиси, сонралар ися Мцдафия Назиринин мцавини Cорc Най нювбяти дяфя АБШ мядяни сийасятини пярдяляйян «mülayim ğüc» термини иля дипломатийа тарихиндя из гойду. Най феноменинин ясасында беля бир фикир да-йаныр ки, дювлятин хариci мядяни симасыны онун щярби гцдряти вя эцclü игтисадиййаты щесабына формалашдыр-маг мцмкцнсцздцр. Бу сырайа чох ваcиб вя ящямий-йятли фактор олан «mülayim ğüc» гатылмалыдыр.Диэяр дювлятляря игтисади йардымлар эюстярмякля, демокра тик институтларын формалашмасына дястяк вермякля ряь-бят вя етимад газанмаг даща асан, аз мясряфли вя даща еффектлидир. İndi dövriyyəyə bu qəbildən olan “qaba güc”, “informasiya gücü” və digər terminlər bura-xılır.Cорc Найın nəzərləri ilə yanaşsaq, danışıqların özü də sırada baxılmalıdır. Bunu bizim danışıqların öncə sadaladığımız funksiyaları da inkar etmir.

Danışıqlar çoxfünksiyalı və coxvektorlu bir prosesdir. Daha incəliklə araşdırılarsa aşağıdakiları da əlavə olaraq danışıqların funksiyalarına qatmaq olar.