Beynəlxalq daşımalar” fənnindən mühazirələr. Beynəlxalq daşımaların mahiyyəti

Beynəlxalq Nəqliyyyat dəhlizləri

Beynəlxalq nəqliyyat dəlizləri - ayri-ayri cografi ərazilərdə yerləsən dovlət arasında əhəmiyyət yük və sərnişin daşimalarını təmin edən milli və beynəlxalq səviyyədə nəqliyyat sisteminin bir hissəsidir. Buraya nəqliyyat kompeksinə aid olan nəqliyyatın bütün növləri, statisonar qurgular,eləcə də texnoloji ,təşkilatı və bir sıra başqa strukturlar daxildir. Beynəlxalq nəqlliyyat dəhlizlərində geoiqtisadi cəhətdən məkan paradiqması əsas götürülür. Buna görə də tənzimlənən nəqliyyat sisteminin hüquqqi üsullarina riayət etmək önəmlidir. Həmçinin beynəlxalq nəqliyyat dəhlizi iki və daha ölkələrin sərhədindən kecməklə su və quru yolla yüklərin və sərnişinlərin daşınmasıdır.

Ümumiyyətlə, beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərinin iqtisadi fəaliyyətinin tranzit xüsusiyyəti kimi 3 növü vardır.

1. 
   Tranzit dəhlizi(tranzit corridor)
   
2. 
   Ticarət dəhlizi(trade corridor)
   
3. 
   İnkisaf əsasli(development corridor)
   

Dünya üzrə beynəlxalq nəqliyyat dəhlizləri intensivliyinə və bölgüsünə görə aşağıdakı kimi təsnifatlandırılır.

• 
  Avropa İttifaqı çərçivəsində(TRANSEUROPEAN NETWORK-Transport)
  
• 
  PanAvropa tranzit koridorı sistemi(xüsusilə Mərkəzi və Şərqi Avropa daxil olmaqla)
  
• 
  Şərq-Qərb (Avropa-Qafqaz-Asiya—TRACECA)
  
• 
  NAFTA çərçivəsində (Simali Amerika,Meksika,Kanada)
  
• 
  Simal-Cənub beynəlxalq nəqliyyat dəhlizləri
  

Qeyd olunan bütün bu beynəlxalq nəqliyyat dəhlizləri fəaliyyətinin ayrı-ayrı materiklar ölkələr arasında layihələr səkilində nizama salırlar..

Bundan başqa milli nəqliyyat dəhlizinində isə nəqliyyat fəaliyyət bir olkəyə yaxin şəhərlərdə yaranır. Məsələn, Boston -Vaşiqton ilə (Amerikada)və yaxud yaponiyadakı TOKAYDA dəhlizi.

TACİS–Avropa əttifaqının əsasən infrastrukturanın (o cümlədən, kommunikasiya xarakterli) inkisafında yönəldilmis Proqramı;

TRACECA - 1993-cü ildən etibarət regionun tranzit funksiyasının gerçəkləsməsinə yönəldilən əsas proqramı. Məqsəd «Avrasiya koridoru» yaratmaqdan ibarətdir.

İNOGATE əslində TRACECA –nın bir qolu olmaqla enerji dasıyıcılarının Avropaya nəqlini həyata keçirəcək boru xətləri sisteminin yaradılmasını nəzərdə tutur (1997-ci ildən fəaliyyətdədir).

-EATKK - Avrasiya nəqliyyat-kommunikasiya koridorunun ümumikonseptual proqramını həyata keçirməklə regionun tranzit funksiyasının gerçəkləsməsinə xidmət edir.

İnfrastruktur layihələri kimi hər olkədə nəqliyat sistemi kimi formalasan brynəlxalq nəqliyyat dəklizi iqtisadi əhəmiyyəti olduqca böyükdür.Beləki investiya yönümlü diger olkelere nəqliiay infrastruktur layihələri işlənin hazirlanmaqa əməkdaşlıq artır yeni yeni dəmiryollar zavodlar salınır istər quru istərsə də su sahələrdə yeni yeni iqtisadi mənfəətlər getirən sistemler formalaşır.

Müasir nəqliyyat dəhlizlərinin əsas funksiyaları - qısa marşrut üzrə malların və mümkün qədər tez çatdırılması prosesidir. Eyni zamanda, belə bir nəqliyyat, rəftar, qablaşdırma, çeşidlənməsi bir rejimi kimi daşınma əməliyyatları yerinə yetirilməsidir.

Beynəlxalq nəqliyyat dəhlizləri anlayışı sərnişin və yükü sürətli və təhlükəsiz inkişaf etdirməsini təskil edir. Bu onun əsas hissəsi kimi sadələşdirilmiş qaydaları və gömrük, sanitariya faktiki proseduru və sərnişinlərin və malların digər sərhəd rəsmiləşdirilməsi hərəkət zaman, xüsusilə də əldə edilir; gömrük xidmətlərin və haqları bütün növləri üçün tətbiqi güzəştli (25-50% azalma) dərəcələrinə malikdir. Nəqliyyat dəhlizləri malların mövcudluğu barədə mühüm məlumat toplayır xüsusilə məlumat infrastrukturunun inkişafında əhəmiyyətli rol oynayır, nəqliyyat vasitələri üçün ehtiyac, mal və onların təhlükəsizliyi keçid nəzarət etməyə imkan verir .

"Şimal-Cənub" nəqliyyat dəhlizi (INSTC) - Bu əsasən Simal və Cənub ölkələri arasında əsas tranzit dəhlizlərindən biridir. Bu xüsusi ticarət yolu da adlanır. "Şimal-Cənub" Transit dəhlizi İran ərazisindən keçməklə və Fars körfəzi, Hind okeanı və Cənub-Şərqi Asiya ölkələri ilə şimal Avropa, Skandinaviya və Rusiya ölkələri birləşdirir.

"Şimal-Cənub" nəqliyyat dəhlizinin əsas üstünlükləri:

• 
  Süveyş kanalı vasitəsilə marşrutu ilə müqayisədə 40% malların daşınması qısaldılması;
  
• 
  Nəqliyyatın 30% xərclərini azaltmaq;
  
• 
  Regionda yeni iqtisadi və ticarət mərkəzlərinin yaradılması