Bibliyografya : 8 İBNÜ'l-kasim 8

İBNÜ'L-MÜDEBBİR, EBÜ'L-HASAN

Ebü'l-Hasen Ahmed b. Muhammed b. Ubeydillâh b. el-Müdebbir (ö. 270/883-84) Abbasî devlet adamı, edip ve şair.

Sâmerrâ'da doğdu. Öğrenimini Abbasî hilâfetinin merkezi olan bu şehirde yaptı. Halife Vâsik-Billâh döneminde (842-847) Dîvânü'l-ceyş'i yönetti. Daha sonra Mü-tevekkil-Alellah'ın (847-861) halifeliğinin ilk yıllarında vezir naibi olarak divanların kontrolünü üstlendi. Aynı zamanda şair olduğundan Halife Mütevekkil'in kendi­sine özel bir ilgi göstermesi onu sarayda etkili bir konuma getirdi. Münşî ve kâtip olan kardeşi İbn Ebû İshak İbrahim de ha-iifenin yakın çevresinde yer alıyordu. Bu durum. Vezir Ubeydullah b. Yahya b. Hâ-kân'm onları kıskanmasına sebep oldu. İki kardeşi gözden düşürmek için halifeye Ebü'l-Hasan'ın çok miktarda serveti olduğunu ve bu serveti kardeşi Ebû İshak İbrahim'in yanında sakladığını söyleye­rek hapse atılmalarını sağladı (240/854). Ebü'l-Hasan İbnü'I-Mübebbir, bir yıl sonra hapisten çıkınca Dimaşk mescidle-rinin yöneticiliğine getirildi. Ardından Ür­dün ve Dımaşk bölgesine haraç âmili ta­yin edildi. 247'de (861) Mısır haracının idaresiyle görevlendirildi. Bu görevi sıra­sında harâcî mallardan alınan verginin ya­nı sıra başka bir vergi daha ihdas eden İbnü'l-Müdebbir, Mısır'ın vergiye tâbi mal­larını "harâcî emval" ve "hilâlî emval" di­ye ikiye ayırdı. Onun yönetiminde ve on­dan sonraki dönemde hilâli emval "me-vâfık" ve "meâvin" adlarıyla anılmaya baş­landı. Hayvanların otlatıldığı yerler için "merâî". deniz ürünleri için "mesâyid" adını verdiği vergiler koydu. 254 (868) yı­lında Ahmed b. Tolun, Mısır Valisi Bayık Bey'in vekili sıfatıyla Fustat'a girdiğinde 10.000 dinarla değerli hediyeler takdim ederek gönlünü kazanmaya çalıştı. Ancak İbn Tolun bunları kabul etmeyince güç durumda kaldı. Kendisine bir zarar gel­memesi için Mısır'daki arazilerinin bir kıs­mını ona verdiği gibi kızını da oğlu Ebü'l-CeyşHumâraveyh ile evlendirdi.⁵⁸³ Buna rağmen hapsedilmekten kur­tulamadı, servetine de el konuldu. Ser­best bırakıldığında Halife Mühtedî-Billâh (869-870) kendisini Dımaşk, Ürdün ve Fi­listin haracının idareciliğine tayin etti. İb-nü'1-Müdebbir bu görevi Dimyat'ta otu­rarak yürütmek istedi. İsteği kabul edil­mediğinden 257 (871) yılında Dımaşk'a giderek bölgenin haraç işlerini burada yü­rüttü. Ahmed b. Tolun Suriye ve Filistin'i ele geçirince İbnü'l-Müdebbir'İ tutuklat­tı ve 600.000 dirhem ödemeye mahkûm etti. İbnü'l-Müdebbir daha sonra Mısır'a gönderildi ve 270'te (883-84) vefatına ka­dar burada hapishanede kaldı. Onun 271 '-de (884-85) öldüğü de rivayet edilir. İb-nü'n-Nedîm, İbnü'l-Müdebbir'e Kitâbü'l-Mücâlese ve'1-müzâkere adlı bir eser nisbet etmektedir. Ebü'l-Ferec el-İsfahâ-nî'ninKifdıbü-Irgcînfsinde, Mes'ûdî'nin Mürûcü'z-zeheb'inde ve İbn Asâkir'in Târîhu Dimaşk'ında bazı şiirleri yer al­maktadır.

Bibliyografya :

Ya'kübî, Târîh, Beyrut 1960, II, 509; Mes'ûdî, Mürûcü'z-zeheb, IV.186 vd.; Ebü'l-Ferec el-İs-fahânî, el-Eğânİ (nşr. Abdülemîr Ali Mühennâ). Beyrut 1986, XXII, 162; İbnü'n-Nedîm, el-Fih-rist, Tahran 1971, s. 137; Bedrârı, Tehzîbü Târi­hi Dımaşk, II, 62-65; İbnü'l-Cevzî, el-Munta-zam, V, 59-60; Yâküt. Nu'cernü'l-üdebâ3, Ka­hire 1924, I, 292; ibn Hallİkân. Vefeyât, 1, 391; II, 19-20; VII, 55-56; Makrîzî. el-Hıtat, Kahire, ts., i, 103; Belevî, SireLü Ahmed b. Tö/ûn (nşr. Mu-hammed Kürd Ali), Kahire, ts. (Mektebetü's-se-kâfeti'd-dîniyye). s. 43-46, 50, 54, 58-60, 118, 148-149, 175-177,350; D. Sourdel, Le uizirat "abbâside de 749 a 936, Damas 1959, I, 267, 273, 276-279; H. L Gottschalk, "ibn al-Mudab-bir", £/2(in§.]: III, 879-880; M.Ali Lisânî Fİşâre-kî, "İbn Müdebbir", DMBİ, IV, 594-595.

ÎBNÜ'L-MÜLAKKIN

Ebû Hafs Sirâcüddîn Ömer b. Alî b. Ahmed el-Ensârî el-Mısrî (ö. 804/1401) Şafiî fakihi, muhaddis ve biyografi yazarı.

24 Rebîülewe 1723'te(2Nisan 1323) Kahire'de dünyaya geldi. Kendisi, eserlerinin rivayetiyle ilgili bir icazetnamenin sonun­da bu tarihi babasının e! yazısıyla gördüğünü söyler ⁵⁸⁴ talebesi İbn Hacer ile İbn Tagrîberdîve Takıyyüddin İbn Fehddebu tarihi naklederler. Sehâvî'nin 22 Rebîüiev-vel'de doğduğu ve bunu kendi e! yazısın­dan okuduğuna dair verdiği bilgi yanlış olmalıdır. Fe­tihten sonra Endülüs'e yerleşen Medineli ensarın soyundandir. Babası, Vâdîâş'tan (Guadix) Batı Afrika'daki Tekrûr bölgesine göç edip bir müddet burada kaldıktan sonra Mısır'a giderek Kahire'de ikamet etti. Talebeleri arasında Zeynüddin İbnü'S-Murahhil, Şehâbeddin İbnü'n-Nakib el-Mısrî. Cemâleddin el-İsnevî ve Bahâeddin es-Sübkî'nin de bulunduğu tanınmış bir nahiv âlimi olup İbnü'l-Mülakkın'ın doğu­mundan bir yıl sonra öldü; ölümünden önce oğlunun himayesini arkadaşı îsâ el-Mağribfye vasiyet etti. İbnü'l-Mülakkın'ın annesiyle de evlenen bu zat, İbn Tolun Camii'nde tecvid kurallarına göre Kur'an okumayı (telkin) öğrettiği için Ömer ona nisbetle İbnü'l-Mülakkın diye anıldı. Ancak kendisi bu lakabı sevmez ve lakabını İbnü'n-Nahvî diye yazardı. Nitekim Ye­men bölgesinde bu İakapla meşhur ol­muştur.

İbnü'l-Mülakkın üvey babasından Kur­'an okuyup hıfzını tamamladı; Mâlikî fık­hını öğrendi ve Cemmâîlî'nin'Umdetü'l-ahkâm adlı eserini, daha sonra da İzzed-din İbn Cemâa'nın telkiniyle Şafiî mezhe­bine yönelerek Nevevî'nin Minhâcü't-iâ-İibm'ini ezberledi. Kahire'nin tanınmış âlimlerinden Arapça, fıkıh ve kıraat ders­leri aldı. Bizzat kendisi 1000 hadis cüzü dinlediğini söyler.⁵⁸⁵ İskenderiye, Kudüs, Dımaşk ve hac mü­nasebetiyle iki defa gittiği (740/1340,761/ 1360) Mekke ve Medine'de tahsilini sür­dürdü: birçok âlimle bilgi alışverişinde bulundu. Fethuddin İbn Seyyidünnâs, Halîl b. Keykeldî el-Alâî, Moğultay b. Kılıç, Kutbüddin el-Ha!ebî hadis; Takıyyüddin es-Sübkî, Cemâleddin el-İsnevî, İzzeddin İbn Cemâa ve Şemseddin İbn Adlan fıkıh ve usulü; Ebû Hayyân el-Endelüsî ile Ce­mâleddin İbn Hişâm en-Nahvî Arapça öğ­rendiği âlimlerdir. Yûsuf b. Abdurrahman el-Mizzî ve Zehebî'den de icazet aldı.

Üvey babası kendisine önemli ölçüde bir servet bıraktığı için geçim sıkıntısı çek­meyen İbnü'l-Mülakkın tamamen ilimle meşgul olarak fıkıh, hadis, tefsir, tarih, biyografi, kıraat ve Arap dili alanlarında kendini yetiştirdi. Dârü'l-hadîsi'l-Kâmiliy-ye, Kubbetü's-Sâlih ve Sâbıkıyye ile Hüsâ-miyye medreselerinde ders verdi. Talebe­leri arasında İbn Hacer el-Askalânî, Veliyyüddin el-Irâkî, Sıbt İbnü'l-Acemî, Takıy­yüddin el-Makrîzî, Takıyyüddin el-Fâsî, İbnü'd-Dernâmînî, İbn Nâsırüddin ed-Dı-maşki, İbn Hiccî ve Cemâleddin İbn Zahî-re gibi âlimler bulunmaktadır. Bir süre kadı nâibliği de yapan İbnü'l-Mülakkın, 780 (1378) yılında Kahire Şafiî kadılığına atanmasını istediyse de rakiplerinin bu konuda bir emîre bahşiş vaad ettiğini ile­ri sürmeleri üzerine o zamana kadar ken­disini destekleyen Sultan Berkuk'un gö­zünden düştü ve tutuklandı. Ancak bazı âlimlerin aracılığıyla hapisten çıktı. Bun­dan sonra zamanını tamamen telif ve öğ­retime ayırdı. 26 Rebîüİevvel 804 (3 Kasım 1401) tarihinde Kahire'de vefat etti.⁵⁸⁶ Sehâvî ve İbn Fehd ölüm gününü 16 Rebîülevvel olarak kaydederler.⁵⁸⁷

Kaynaklarda "fakih, imam, şeyh, mu­haddis, hafız, allâme" gibi unvanlarla anı­lan İbnü'l-Mülakkın genç yaşta tahsile başlaması, geçim sıkıntısı çekmemesi, iyi bir kütüphaneye sahip olması ve uzun sü­re resmî görev almaması sebebiyle telife erken dönemde başlamış, çeşitli konular­da yaklaşık 300 kitap yazmıştır.⁵⁸⁸ Fakat ömrünün sonlarına doğru kütüphanesinin yanması eserlerinden bir kısmının gün ışığına çıkmasını engelle­miştir. Eyyûbîler"den sonra Memlükler'in de bölgede Eş'arîliği desteklemeleri İb-nü'1-Mülakkın'ın bu düşünce çizgisini be­nimsemesinde etkili olmuş, yine aynı dö­nemde yaygın olan tasavvuf hareketin­den de önemli ölçüde etkilenmiştir. Sûfi-lere dair eserinde verdiği bilgilerden, o sı­rada yaygın olan bid'at ve hurafeler ko­nusunda tenkidî bakış açısına sahip ol­madığı anlaşılmaktadır.

Eserleri.

A) Hadis.

1. Şevâhidü't-tav-zîh ü şerhi'l-CâmiH'ş-şohîh. İbn Hacer el-Askalânî'nin bildirdiğine göre müelli­fin, hocaları Kutbüddin el-Halebî ve Mo­ğultay b. Kılıç'ın Buhârî şerhlerini esas alıp bazı ilâvelerde bulunduğu eser yirmi cilt­tir. Millet Kütüphanesi ⁵⁸⁹ başta olmak üzere çeşitli kü­tüphanelerde eserin muhtelif ciltlerine ait yazmaları mevcuttur.⁵⁹⁰ Ahmed Hâc Muhammed Osman, kitabın "Enbiyâ" ve "Menâkib" bölümlerinden ba­zı kısımları Kaşaşu'l-enbiyâ ve menâ-kıbü'l-kaba'il mine't-Taviîh li-şerhi'l-CâmFi'ş-şahîh adıyla neşretmiştir Mek-ibnü'l-Mülakkın'ın Şeuâhidii't-tauiitı fîşerfri't-Câmi'i'ş-şafrity adlı eserinden iki sayfa. ⁵⁹¹

2. Muhtaşaru İstidroki'l-Hâhz ez-Zehebî 'alâ Müstedreki Ebî cAbdil!âh eî-Hâkim. Zehebî'nin Hâkim en-Nîsâbûri"ye ait el-Müstedrek'özet­lediği Telhîşü'l-Müstedrek'in bazı İlâve­ler de içeren bir muhtasarı olup en-Nüketü'l-litâf fî heyâni ehâdîşi'd-dicâf adıyla da anılır. ⁵⁹²

3. el-Bedrü'l-münîrü tahriri ehâdîşi'ş-Şerhi'î-kebîr. Abdül-kerîm b. Muhammed er-Râfiî'nin İmam Gazzâlî'ye aİteİ-Vecfz'e yazdığı Fethu'l-'azîz ⁵⁹³ adlı şerhteki ha­dislerin tahrîcine dairdir. İbn Hacer, İbn Kutluboğa, Ebû Abdullah İbnü'l-Vezîr el-Yemenî, Emîr es-San'ânî ve Şevkânî gibi âlimler hadis tahrîciyle ilgili eserlerinde buna atıfta bulunmuşlardır. Fethu'J-'azîz üzerine yapılan çeşitli tahrîcler arasında önemli bir yeri olan eseri İbn Hacer ihti­sar edip bazı ilâvelerde bulunmak sure­tiyle Telhîşu'l-hobîr fî tahrici ehâdîşi'r-RâîiciyYi'l-kebîr kaleme almıştır. Müel­lifin de kendi eserine yaptığı ihtisar Muh-taşarü'l-Bedri'l-münîr ve Hulâsa-tü'1-Bedri'l-münîr ⁵⁹⁴ adlarıyla neşredilmiştir. Medine'de el-Câmİatü'l-İslâmiyye'de bazı araştırmacılar tarafından çeşitli bölümleri yüksek lisans tezi olarak neşre hazırlanan el-Bedrü'l-münîr'in üç cildi yayımlanmıştır. ⁵⁹⁵

4. el-İclâm bi-fevffidi cUmdeti'ahkâm. Cemmâîlî'ye ait eserin şerhidir. ⁵⁹⁶

5. Tuhfetü'l-muîıtâcilâ edilleti (ehâdîşi)'l-Minhâc. Nevevî'nin Mmhâcü't-tâlibîri'mde\û fıkhî hüküm­lere mesned teşkil eden hadislerle ilgilidir.⁵⁹⁷

6. îzâlm'l-irüyâb fimcfrifetimâ yeştebihü ve yeteşahhafü mine'1-es-mâ' ve'l-ensâb ve'1-elfâz ve'1-künâ ve'l-elkâbi'l-vâkfa fî Tuhfeti'l-mühtâc ilâ edilleti'l-Minhâc. Yaklaşık on varaklık bir çalışmadır. ⁵⁹⁸

7. el-Bülğa fî ehâdîşi'î-ahkâm mim-ma'ttefeka 'aleyhi'ş-şey hayn. Tuhfe-tü'1-muhtâc''dan Buhârî ve Müslim'in ittifak ettiği hadislerin seçilmesiyle meyda­na getirilmiş olup 475.⁵⁹⁹ hadis ihtiva etmektedir.⁶⁰⁰

8. Tezkiretü'1-muh-tâc ilâ ehâdîsi'l-Minhâc. Beyzâvî'nİn

Minhâcü'l-vüşûî adlı eserindeki hadis­lerin tahrîcine dairdir. ⁶⁰¹

9. el-Mukni' fVulûmi'l-hadîş. İbnü's-Salâh'ın 'Uîûmü'l-hadîş adlı eserinin ihtisarı, ye­niden düzenlenip ilâveler yapılması sure­tiyle kaleme alınmıştır. Mekke Ümmülku-râ Üniversİtesİ'nde Câvid A'zam Abdüla-zîm'in yüksek lisans tezi olarak neşre ha­zırladığı eser (1403/1983) Abdullah Yûsuf el-Cedî tarafından da yayımlanmıştır. ⁶⁰²

10. et-Tezkire fî culû-mi'1-hadîş. Bir önceki eserin muhtasarı­dır.⁶⁰³ Şemseddin es-Sehâvî, bu ki­taba el-Tavzîhu'1-ebher calâ Tezkireti İbni'l-Mülakkm fî 'ilmi'1-eşer adıyla bir şerh yazmıştır. ⁶⁰⁴

11. Tezkiretü'l-ahyâr bimâ fi'I-Vasît mine'l-ahbâr. Gazzâlî'nin el-Vasıf adlı eserindeki hadislerin tahrî­cine dairdir.⁶⁰⁵

12. Ğâyetü'l-me'mûli'r-râğıb fi mari­feti ehâdişi İbni'l-Hâcib. Cemâleddin İbnü'l-Hâcib'in el-Muhtaşar adlı fıkıh usulüne dair eserindeki hadislerin tahrî­ciyle ilgilidir.⁶⁰⁶

13. İncâzü'l-vddi'l-vefî fî şerhi CâmiH't-Tirmizî. Eserin ilk bölümlerini ihtiva eden 153 varaklık mü­ellif hattı nüshası Chester Beatty Library'-de kayıtlıdır.⁶⁰⁷ Klasik kaynaklar­da adı geçmeyen bu eser aynı kaynaklar­da anılan. Tırmizî'nin Kütüb-i Sitte'öen Buhârî, Müslim ve Ebû Davud'un eserle­rine yaptığı zevâidinin şerhi olmalıdır.

14. Mâ emessü ileyhi'1-hâce calâ Süneni İbn Mâce. İbn Mâce'nin es-Sünen'inin Kütüb-i Sitte'ye dahil diğer beş esere olan zevâidinin şerhidir. ⁶⁰⁸

15. Şerhu Zevâ'idi Müs­lim caîe'I-Buhâri.⁶⁰⁹

B) Fıkıh.

1.Vmdetü'l-muhtâc ilâKi-tâbi'l-Minhâc. Nevevî'nin Minhâcü't-tâ-libîn adlı eserinin şerhidir. Klasik kaynak­larda altı veya sekiz cilt olduğu kaydedilen eserin muhtelif ciltleri günümüze ulaş­mıştır.⁶¹⁰

2. Vcâletü'I-muhtâc ilâ tevcihi'1-Minhâc. Aynı eserin daha kü­çük bir şerhidir. ⁶¹¹

3. el-fşârât ilâ mâ vaka'a fi'l-Minhâc mine'1-esmâ3 ve'1-emâkin ve'l-luğöt. ⁶¹²

4. et-Tezkire fi'1-fıkhi'ş-Şâfici. ⁶¹³

5. el-Eşbâh ve'n-nezâ'ir ü'î-fıkh . ⁶¹⁴

6. Hulâşatü'l-fetâvi fi teshili esrâri'l-Hâvî. Abdülgaffâr b. Abdülkerîm el-Kaz-vînî'nin el-Hâvi'ş-şağir eserinin şerhi olup ⁶¹⁵ Bağ­dat Mektebetü'l-evkâfi'i-âmme'de ⁶¹⁶ müellifin aynı esere yaptığı daha küçük bir şerh olan Tahrirü'1-fetâvi'l-vâ-kfa fi'1-Hâvi'nin ise Süleymaniye Kütüp-hanesi'nde ⁶¹⁷ birer nüshası mevcuttur.

7. Gunyetü'I-fakih fişerhi't-Tenbîh. Ebû İshak eş-Şîrâzî'nin fıkha dair eserine yazdığı şerhtir.⁶¹⁸ Müellifin el-Tenbih üzerine yaptığı birkaç çalışması daha vardır. ⁶¹⁹

8. el-Kelâm 'a/d Süneni'i-cum'a kabiehâ ve ba deh (Hind 1314).

C) Biyografi.

1. el-cîkdü'l-müzheb fi tabakalı hameleli'1-mezheb. Başlangıç­tan müellifinin zamanına kadar 1200 ka­dar Şafiî âliminin biyografisini ihtiva eden eserde âlimler üç tabakaya ayrılmış olup birinci tabakada ashâbü'I-vücüh ve onla­ra yakın âlimlere, ikinci tabakada bu de­receden daha aşağı olanlara, üçüncü ta­bakada ise müellifin çağdaşlarına yer ve­rilmiştir. Bu üç tabaka ayrıca birçok alt bölüme ayrılmış ve her bölüm kendi için­de alfabetik olarak düzenlenmiştir. Eser Eymen Nasr el-Ezherî ve Seyyid Mühen-nâ tarafından neşredilmiştir (Beyrut 1417/ 1997).

2. Tabakâtü'l-evliyâ. Nûreddin Şerîbe. müellif tarafından, ayrıca klasik kaynaklarda Tabakâtü'ş-şûfiyyeşeklin­de kaydedilen eseri, bazı yazma nüsha­lardan hareketle yukarıdaki adla yayım­lamıştır (Kahire 1393/1973). Otuz yedisi müellifin çağdaşlarına ait olmak üzere 230 biyografiyi ihtiva eden eser, dönemin tasavvuf hayatı ve anlayışı yanında İbnü'l-Mülakkin'ın tasavvufa bakışını da akset­tirmesi bakımından önem taşımaktadır.

3. Nüzhetü'n-nüzzâr fikudâti'l-emşâr.⁶²⁰ Muhammed Kemâleddin İzzeddin. İbnü'l-Mülakkın'ın tarihçiliğiyle ilgili eserinde ⁶²¹müellifin bu üç kitabını incele­miştir.

4. İkmâlü Tehzîbi'l-Kemâi. Miz-zî'nin eserini Ahmed b. Hanbel'in el-Müs-ned, İbn Huzeyme ve İbn Hibbân'ın eş-Şahîh'len, Dârekutnîve Beyhaki'nin es-Sünen'leriyle Hâkim'in el-Müstedrek'İn­deki râvileri ilâve etmek suretiyle tamam­ladığı bir çalışmadır. ⁶²²

5. Dürerü'1-ce-vöhir fi menâkıbi'ş-Şeyh 'Abdilkâdir.⁶²³

D) Diğer Eserleri.

1. Tefsîru ğarîbi'î-Kur'dn. Müellif, hocası Ebû Hayyân el-Endelüsî'nin Tuhfetü'l-erîb'inden de önemli ölçüde faydalanmak suretiyle ha­zırladığı bu eserini onun gibi alfabetik de­ğil mushaf tertibine göre düzenlemiştir. ⁶²⁴

2. Ğâyetü's-sûl filıaşö'işi'r-Resûl.⁶²⁵

3. Hadâ'iku'1-hakaik.⁶²⁶

Bibliyografya :

İbnü'l-Mülakkin, TabakâLü't-euliyâ [nşr. Nû­reddin Şerîbe], Kahire 1393/1973, neşredenin gi­rişi, s. 27-73;a.mlf., el-Bülğa fi ehâdîşi'l-alıkâm (nşr. Muhyiddin Necîb), Dımaşk 1411, neşrede­nin girişi,s. 10-12;a.mlf.. Tefsiruğarîbi'l-Kur'ân (nşr. SemîrTâhâ el-Meczûb), Beyrut 1408/1987, neşredenin girişi, s. 28-39; a.mlf., Gâyctü's-sûl fi haşâ^İşi'r-Resûi(nşr. Abdullah Bahrüddin Ab­dullah), Beyrut 1414/1993, neşredenin girişi, s. 17-63; a.mlf., ei-Bedrü'!-müntr (nşr. Cemâl M. es-Seyyid), Riyad 1414, neşredenin girişi, I, 41-191; a.mif.. Nüzhetü'n-nüzzâr fi kudâti'l-em-şâr(nşr. Medîha Muhammed eş-Şerkâvî), Kahire 1996, neşredenin girişi, s. 49-81; MakrîzT. el-Hilal, II, 393-394; İbn KâdîŞühbe, Jabakâtü'ş-Şâftfyye, IV, 43-47; ibn Hacer, İnbâ'ü'l-ğıtmr, VT 41-46; ibn Fehd. LahzLi'l-e!hâz{Zeylü Tezki-reti'l-huffâz İi'z-Zehebî içinde, nşr. M. Zâhid el-Kevserî), Dımaşk 1347, s. 197-202; İbn Tağrî-berdî, ed-Delîlü'ş-Şâlîıa!e'i-Menheli'ş-şâfî.{nşr. Fehîm M. Şeltût), Kahire 1399/1979,1, 502; Se-hâvî, ed-Dau'ü'l-tâmİ\ VI, 100-105; Süyûtî, Hüsnü'l-muhâdara, 1, 438;a.mlf., Tabakâtil't-huffâz{Ömer). s. 537-538; a.mlf,, Zeylü Taba-ka.ti'1-huffâz {Zeylü Tezkireti'l-huffâz li'z-Ze-hebî içinde, nşr. M. Zâhid el-Kevserî), Dımaşk 13'47, s. 369; Ebû Bekir b. Hidâyetullah el-Hü-seynî, Tabakâtü'ş-Şâp'iyye (nşr. Âdil Nüvey-hiz), Beyrut 1402/1982, s. 235-236; Keşfü'z-zunûn, I, 491, 625; İbnü'l-imâd, Şezerât, VI], 44-45; Şevkânî. el-Bedrü't-tâli(, 1, 508-511; Ali Paşa Mübarek. el-Hıiatü't-Teufikıyye, Ka­hire 1305/ ] 886, IV, 218-221; Serkîs. Mu'cem, I, 252; Brockelmann. GAL, II, 113-114; SuppL, II, 109-110; Lutfî Abdülbedî. Fihrisü't-mah-tûtâü'l-muşauuere, Kahire 1956, H/1, s. 17-18; 11,29,39; Fuâd Seyyid, Fihrisü'l-mahtûtât: neşre bi'1-mahtû.tât.i'Uett ikleneha'd-dâr min sene 1936-1955, Kahire 1380/1961, i, 181; II, 82; III, 39; A, J. Arberry, The Chester Beatly Library, A Handiist oflheArabtc Manuscripls, Dublin 1966, I, 105; II; 39, 47, 48, 50, 58; III, 98; IV, 53, 68; VI, 15; VII, 60; Sezgin, CAS, I, 120, 221; Mulıammed Kemâleddin izzeddin. İb-nü'l-Mülakkın mü'errihan, Beyrut 1407/1987; Ebü'l-Hasan Diyanet, "ibn Mülakkın", DMBİ, IV, 690-691.