687 “hattu'l-arûz” denen bu hususi imlâ için bk. Taşköprizâde, Miftâhu's-sa'âde. Kahire 1968,1,93-94.
688 “ip”, çoğulu esbâb.
689 veya vetd, veted “kazık”, çoğulu evtâd.
690 es-sebebü'1-hafîf. meselâ he-l, mi-n.
691 es-sebebü's-sakîl. meselâ niye, lime.
692 el-vetidü'l-mecmû'. meselâ fe-ka-d.
693 el-veti-dü'l-mefrûk. meselâ ka-b-le.
694 kapı kanadı.
695 bir şeyin önü, yüzü.
696 arka, geri.
697 cins, nevi.
698 başlangıç.
699 bir şeyin içine doldurulan nesne.
700 “kök”, çoğulu usûl.
701 çoğulu devâir.
702 çoğulu enva.
703 çoğulu buhur.
704 tekili zihaf.
705 tekili illet.
706 usûl: asıllar, kökler.
707 fürû1: fer'ler. dallar.
708 bir parçası alınmış.
709 ortadan bölünüp yansı alınmış.
710 güçsüz düşürülmüş.
711 Yağmûrî, Nûrü’l-kabes el-muhtasar mine'I-Muktebes, nşr. R. Sellheim, Beyrut 1964, s. 60; el-Kıftî, el-İnbâh. I, 342.
712 II./VIII. yüzyılın sonlan III./1X. yüzyılın başları.
713 İbnü'n-Nedîm, el-Fihrist, s. 72; İrşâdü'l-erîb, Vll, 74-75; İnbâhü'r-ruvât, I, 242; et-Hitâmü'l-mefdüd, 24b-25a.
714 İnbâhü'r-ruvât, 11, 128; İbn Hallikân, Vefeyâtü'l-a’yân, nşr. İ. Abbas, Beyrut 1970, m, 91.
715 el-‘Umde, Kahire 1353,1, 114-116.
716 Miftâhu's-sa'âde, Kahire 1968,1, 216, str. 6-7.
717 bahir.
718 iştikakını.
719 mürekkebât.
720 yani feülün ile mefâîlünden.
721 XIII.
722 el-Ahfeş, Kitâbü'l-Kavâfî, s. 68; İbn Cinni, el-Haşâ’iş fi'n-nahv, Kahire 1952, I, 324; el-Merzübânî, el-Müveşşah, nşr. A. Muhammed el-Becâvî, Kahire 1965, s. 23-24; el-Cevherî, Kitabu’l-Kavafi, vr. 34b-35a; el-Maarrî, el-Fuşûl ve'l-ğayât, Kahire 1938, s. 109, str. 11; s. 111, str. 2; Lisânu’l-'Arab, XIII, 315; Tâcü'l-'arûs, Vll, 351, son iki eserde İbn Sîde'den naklen.
741 Tercümânü'l-betâga, nşr. Ahmed Ateş, İstanbul 1949, s. 2 ve naşirin mukaddime ve izahlar kısmı, s. 4, 26.
742 veya Ebû Yüsuf-i Arûzî.
743 Ebû Abdullah Muhammed Beyhaki-i Vahîdî'nin 738-740 (1337-1339) tarihlerinde istinsah ettiği aruza dair birkaç risaleyi ihtiva eden bir mecmuada ‘Arûz-i Endelüsî'ye yazdığı Farsça şerhin sonunda Yüsuf-i Arüzî'den naklettiği birkaç varaklık iltibas hakkında bk. Fihrist-i Kitâbhâne-i Medrese-i 'Âlî-i Sipehsâlâr, Tahran 1318 hş., 11,444,446,448.
744 el-Mu’cem, s. 181-189; Çehâr Makale, s. 48.
745 XI.
746 XII.
747 telifi 475-1083.
748 telifi 547-552/1152-1157.
749 V/XI. Yüzyıl.
750 bk. bibl.
751 1233.
752 bk. bibl.
753 IX-XV. Yüzyıl.
754 IX-XV. Yüzyıl.
755 Eski Arap Şiiri, s 64-65.
756 L. P Elweil — Sutton, The Persian Metres, s. 179.
757 XI.
758 sakil.
759 el-Mu'cem, s. 135-141.
760 veya cedîd.
761 veya âhir.
762 Il. ve III.
763 münserid ve muttarid için bk. Rundî, el-Vafi fî nazmi'l-kavâfi vr. 112a.
764 XI.
765 telifi 462/1069-70.
766 VI/XII. Yüzyıl.
767 “Hârizmşahlar Devrinde Bir Türk Filologu: Muhammed b. Kays ve Eseri”, Türk Yurdu, nr. 26. Şubat 1927;
TM, 1928, 11, 441-444.
768 Türk Dili ve Edebiyatı Hakkında Araştırmalar, s. 156-161.
769 A. Caferoğlu, Türk Dili Tarihi notları, İstanbul 1943, II, 113-116; Türk Dili Tarihi, İstanbul 1964, II, 136-139.
770 s. 40, son satırlar.
771 eserin F. Köprülü'nün faydalandığı, Beyrut I909rda E. J. W. Cibb Memorial Series'de çıkan, Mirza Muhammed Kazvînî — E. G. Browne neşrinde bu hususu İhtiva eden fasıl eksiktir.
772 XIII.
773 XIV.
774 Millet Ktp., FY, nr. 517, vr. 46-61.
775 1416.
776 Süleymaniye Ktp., Şâzelî, nr. 147, vr. 182-184.
798 meselâ Fikret'in “Balıkçılar” ve M. Akif'in “Mahalle Kahvesi”.
799 XI.
800 meselâ sâkînâmeler; Yahya Bey, Kitâb-ı usûl; Sabit, Zafernâme; İzzet Molla, Mihnetkeşân vb.
801 Ali Haydar Bey, İkinci Ersas, 1282 r./1866; daha sonra meselâ Hâmid, Sardanapat.
802 krş. Bakî, Divan, İstanbul 1935, s. 260; Nedîm, Dîvan, İstanbul I951, s. 126 vd.
803 cine.
804 Nihad M. Çetin, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1991.
805 bk. el-Ahzâb 33/72.
806 bk. el-Bakara 2/31.
807 bk. el-Ahzâb 33/72.
808 bk. Hûd 11/18; el-Kehf 18/48; el-Hâkka 69/18.
809 bk. el-Mü'min 40/46; el-Ahkâf 46/20.
810 bk. el-İnşikâk 84/8.
811 bk. Buhârî, “İlim”, 35; “Tefsir”, 84/1.
812 tahammülü'I-hadîs.
813 şeyh.
814 bk. asıl.
815 fer.
816 Abdullah Aydınlı, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1991.
817 Bâb-ı Âsafî, daha sonra Babıâli.
818 Ekim 1832.
819 1834.
820 meselâ 9 Safer 1253 tarihli arz tezkireleri: BA, HH, nr. 48938, 50787; nr. 50926'da ise sadece 25 Muharrem 1253 tarihi vardır.
821 BA, HH, 499641 ve 50298, bu tasnifteki aynı tip pek çok örnekten ikisidir.
822 10 Cemâziyelevvel 1295/12 Mayıs 1878 tarihli arz tezkiresi irnza ihtiva ettiği BA, İrade-Meclis-i Mahsus, nr. 27551 halde 12 Receb 1295/12 Temmuz 1878 tarihlide sadrazam imzası yerinde yine “mim” harfi bulunmaktadır îrade-Dahiliye, nr. 62720.
823 behiyyü'ş.
824 Rauf Paşanın yukarıda numaraları verilen arz tezkireleri.
825 TSMA, nr. E 6134.
826 Niğbolu kadısının ara: TSMA, nr. E 5794.
827 meselâ İstanbul kadısı naibinin “evâil-i Şaban” 917/24 Ekim-2 Kasım 1511 tarihli arzı-, TSMA, nr. E 6051.
828 17-26 Mayıs 1608.
829 BA, İbnülemin-Tevcihât, nr. 20.
830 Bosna eyaleti müşiri Elhâc Halil Kâmil Paşa'nın “gurre-i Rebîülevvel” 1262 (27 Şubat 1846) tarihli tahriratı: BA, Cevdet -Dahiliye, nr. 3968.
831 Mübahat S. Kütükoğlu, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, 1991.
832 genişlik.
833 uzunluk.
834 enlem.
835 hattü’l –istiva.
836 boylam.
837 iki enlem arasındaki mesafe.
838 küremsi. basık küre.
839 yer merkezli.
840 inhiraf.
841 husuf.
842 bk. şekil.
843 İslâm kaynaklarında Ebarhus.
844 Surlu.
845 Sulin.
846 1 stad: 185 m.
847 kış inkılâbı dairesi.
848 Kitab-ı Coğrafya Tercümesi, Süleymaniye Ktp., Ayasofya, nr. 2610.