Bilgi gereklilikleri ve kimyasal güvenlik değerlendirmesi rehberi

Çevresel kompartmanlar yoluyla maruz kalma

Hava tennefüsüyle maruz kalma

Bu maruz kalma yolu uçucu bileşikler için toplam maruz kalmaya büyük ölçüde katkıda bulunabilir.

Giriş ortamındaki konsantrasyon Bölüm R.16.6.6.1 'deki dağıtım modelleriyle hesaplanabilir.

Sadece seçilen giriş senaryosu bu yol ile maruz kalma üzerinde önemli sonuçları vardır. Burada kötü durumu takip etmek önerilir fakat saydam, senaryo: devamlılık, insanların hava konsantrasyonunu kronik maruz kalımı. Teneffüs yoluyla maruz kalım oral yollarla maruz kalımla toplanacaktır.

Toprak sindirimi ve deri temas yoluyla maruz kalma

Bu maruz kalım yolları genelde oluşması muhtemel olmamasına karışın bu içerikte ele alınmayacaktır. Sadece aşırı derecede kirlenmiş toprakta bu yollar toplam maruz kalmaya belirgin katkı sağlayabilir.

İçme suyu yoluyla maruz kalma

İçme suyu yeraltı suyundan veya yüzey suyundan hazırlanabilir. Yeraltı suyu toprağın yüzünden sızıntıyla kirlenebilir. Yüzey suyu direkt veya dolaylı kirletilebilir. Hrubec ve Toet (1992) içme suyu prosesinin esnasında gelecek organik maddelerin tahmin edilebilirliğini değerlendirdiler. Organik maddelerin ayrımı niyetinde olmayan yeraltı suyu prosesinin göz ardı edilebileceği onların sonuçlarından biriydi. Yüzey suyu için tahmin edilen ayrılma verimliliği oldukça düşüktür. Bu temel olarak en etkin proses yöntemlerindeki belirginsizlikten dolayıdır.

5. Gıda tüketimi yoluyla maruz kalma

Gıda ürünlerindeki birincil ve orda seviye görüntüleme aşamalarının değerlendirilmesi genellikle biyokonsantasyonun (BCF) ve biotransfer (BTF) faktörlerinin hesaplanmasını içerir. Bunlar organizmalardaki iç konsantrasyonlar tarafından bölünmüş dış maruz kalma olarak tanımlanır. Sabit faktörlerin kullanımı maruz kalma periyodunun sabit duruma erişmek için yeterince uzun olduğunu farz eden bir sabit durum tanımlamayı işaret eder.

Güvenilir deneysel biyokonsantrasyon faktörlerinin yukarda tahmin edilenlere tercih edildiği belirtilmelidir.

Balıklardaki biokonsantrasyon

Kirli yüzey sularında yaşayan balıklar yiyecekleri ve solungaçları vasıtasıyla büyük miktarda maddeyi alır. Balıklardaki konsantrasyon sudaki konsantrasyondan daha büyük düzende olabilir. Balıklardaki biyokonsantrasyon faktörünün oktanol su bölümü katsayısıyla (yağın ana çözülen ortam olduğunu gösteren) iyi derece bağlantılı olduğu bulunmuştur. Suda yaşayan balıkların biyokonsantrasyonunun tahmini Bölüm R.16.5.3.5' te detaylı olarak gösterilmiştir.

Topraktan ve sudan bitkilere Biyotransfer

Bitki ürünleri insanlar ve büyükbaş hayvanlar için ana gıda ürünlerini oluştururlar. Bitkilerin kirlenmesi bu yüzden insanların maruz kalımı üzerinde büyük etkisi olacaktır.

Bitki dokularındaki konsantrasyonu tahmin ederken, birkaç önemli kavram problemleriyle karşılaşılır:

• Ekin gruplarını oluşturan yüzlerce farklı bitki türü vardır. Dahası, türsel farklılıklar çok büyük değişiklere yol açabilir;

• Bitkilerden farklı dokular tüketilir (kökler, yapraklar, meyveler, saplar);

• Yabancı madde maruz kalımında bitkiler faklılık gösterir, bir çok bitki örnek olarak seralarda yetiştirilir;

• Ekinler topraktan ve aynı zamanda havadan madde alımıyla, bölgesel tortu bırakım yoluyla maruz kalabilirler.

Bir modelleme yaklaşımının bitkilerdeki konsantrasyon üzerine kaba bir yaklaşım verebileceği yukarıdaki bilgilerle açık olabilir. Bitki ürünlerinde tahmin edilen çeşitliliği açıklamak gerekirse, saplı bitkiler ve yapraklı ekinler arasında ayrıştırma yapmak önerilir. Dahası, bitkilerin maruz kalması, toprak yönünü ve ek olarak hava yönünü içermelidir.

Topraktan madde alımı, genel olarak, bitkinin su kaybetme yolu (yapraklarda birikme durumda) veya fiziksel emilme (köklerde) tarafından yönlendirilen pasif bir prosesdir. Yapraklara gaz fazından madde alımı, içinde yaprakların parçalarının (hava, su, yağlar) hava konsantrasyonuyla eşitlendiği pasif bir proses olarak izlenebilir. Kow ve Kaw(hava ve su kompartmanı katsayısı) bitki ve hava arasındaki dağıtımı değerlendirmek için kullanılır. Trapp ve Matthies modellemelerini yapraklardaki ve köklerdeki topraktan ve havadan madde alımını tahmin etmek için kullanımı tavsiye edilir.

Et ve Süte Biotransfer

Lipofil (yağ sever) maddelerin ette biriktiği ve daha sonra süte transfer olabileceği bilinir. Büyükbaş hayvanlar, meralarda toprağa yapışan maddelerle içme sularıyla ve hava teneffüsüyle maddelere maruz kalırlar. Biotransfer faktörleri, maddenin günlük alımına bölünmüş etteki sabit durum konsantrasyonu olarak tanımlanabilirler. Travis ve Arms (1988) birkaç madde üzerinde (28 süt için ve 36 biftek için) biyotransfer faktörlerini inek eti ve sütü için doğrusal logaritmik fonksiyonu azalması yardımıyla hesapladılar.

Teorik arka plan limitli olsa da; bu faktörler risk değerlendirmesinde yararlı bir araçtır. İnsanların büyükbaş hayvanlardan maruz kalım için ve bitkilerin toprak konsantrasyonundan maruz kalma için aynı maruz kalma tahminlerini kullanmak önerilir.

Yoğurt ve peynir gibi farklı süt ürünleri arasında ayrım yapılmadığı belirtilmelidir. Tüm süt ürünleri için sütteki konsantrasyon kullanılır.

6. İnsanlar için günlük toplam alım

İnsanların günlük toplam alım konsantrasyonları hesaplanırsa, insanların toplam günlük alımı her ortamın katkısı eklenerek, ortamı günlük alım oranından tahmin edilir.

7. Bölüm R.16.6.’da sunulan Modellere Dayanan Araçlar

   1. EUSES

EUSES ve bir manuel http://ecb.jrc.it/euses internet sitesinden ücretsiz olarak indirilebilir ve normal bir PC’de çalıştırılabilir. EUSES çevresel maruz kalım tahmini ile birlikte Bölüm R.16.3'den salınım tahmini için kullanılabilir. Salınım tahmini dışında, 1.Aşama’daki (Tier 1) PEC’leri hesaplamak için maddenin özelikleri üzerine sadece birkaç bilgi gereklidir. Eğer normal maruz kalma tahminlerinin kullanımı birinci geçici Maruz Kalma Senaryosunun (MKS) güvenli kullanımı şeklinde bir sonuca yol açmazsa, daha yüksek bir Aşama değerlendirmesi örneğin salınımlara daha belirli bir bilgi ekleyerek ve madde özelliklerine dair iyileştirme yaparak mümkündür (Bölüm R.16.8).

Avrupa Kimyasallar Ajansı tarafından yeni bir Kimyasal Güvenlik Değerlendirme ve Raporlama aracı (CHESAR) geliştirilmiştir. CHESAR aracı bir CSA (KGD-Kimyasal güvenlik değerlendirmesi) gerçekleştirmek için Avrupa Birliğinde REACH kapsamında kayıt yaptıran kişiye yardım etme amacındadır. Yeni bir salınım modülü ve EUSES modeli bölgesel, çevresel ve yerel ölçek yoluyla insanın günlük madde alımını ve PEC leri tahmin etmek için CHESAR’da uygulanır.

Girdi (1.Aşama değerlendirmesi)

Çevresel dağılımın 1.Aşama değerlendirmesi için, Tablo R.16-17'de tanımlanan bilgiye bakılmalıdır (metaller ve metal bileşikler için gelecek üzerine detaylı bilgiye ihtiyaç duyulabilir. bkz Ek R.7.13-2).

Tablo R.16- : Çevresel dağılımın 1.Aşama değerlendirmesi için bilgi gereklilikleri

Parametre	Tanımlama	Kaynak
MOLW	Moleküler ağırlık	Teknik dosya-konu 2
MP	Maddenin erime noktası	Teknik dosya-konu 7
BP	Maddenin kaynama noktası	Teknik dosya-konu 7
VP	Maddenin buharlaşma basıncı	Teknik dosya-konu 7
SOL	Maddenin su çözünürlüğü	Teknik dosya-konu 7
KOW	Maddenin oktanol su partisyon katsayısı	Teknik dosya-konu 7 (inorganik olmayan)
Kptoprak	Toprak-su partisyon katsayısı. Bir varsayım olarak: EUSES, KOW un temeli üzerindeki parametreyi hesaplar. Bununla birlikte inorganik maddeler için Kptoprak doğrudan ölçülmelidir, çünkü diğer sorpsiyon mekanizmaları mineral yüzeylerindeki sorpsiyon gibi önemli rol oynar.	Teknik dosya-tutunma-çıkarma ayırma-konu 0 bakınız Bölüm R.16.5.3.3
Kptortulmadde	Tortul madde-su partisyon katsayısı. Bir varsayım olarak: EUSES, KOW un temeli üzerindeki parametreyi hesaplar. Bununla birlikte inorganik maddeler için Kptortulmadde doğrudan ölçülmelidir, çünkü diğer sorpsiyon mekanizmaları mineral yüzeylerindeki sorpsiyon gibi önemli rol oynar.	Teknik dosya-tutunma-çıkarma ayırma-konu 0 bakınız Bölüm R.16.5.3.3
Kpasılımadde	Asılı maddedeki katı-su partisyon katsayısı. Bir varsayım olarak: EUSES, KOW un temeli üzerindeki parametreyi hesaplar. Bununla birlikte inorganik maddeler için Kpasılımadde doğrudan ölçülmelidir, çünkü diğer sorpsyon mekanizmaları mineral yüzeylerindeki sorpsiyon gibi önemli rol oynar.	Teknik dosya-tutunma-çıkarma ayırma-konu 0 bakınız Bölüm R.16.5.3.3
Biyolojik bozunabilirlik	Biyolojik bozunabilirlik üzerindeki ayırma testinin sonuçları. İnorganik maddeler için ilgili değildir.	Teknik dosya-konu 9 bkz Bölüm R.16.5.4.4., R.16.5.4.5., R.16.5.4.7
Ej, yerelU,j	Tanımlanan kullanımdan kompartmana doğru yerel salınım j (j: su, hava, toprak)	Kullanılan senaryoya bağlı olarak salınım tahmini bkz Bölüm R.16.3
Kullanılan Bölgesel Salınım	Kaynaktan bölgesel salınım ve kompartmana doğru tanımlanan kullanım (j: su, hava, toprak)	Maruz kalma senaryosuna bağlı olarak salınım tahmini bakınız Bölüm R.16.3

Çıktı

Çevresel risk değerlendirmesi için 1.Aşama çıktısı tahmin edilen çevresel konsantrasyonlardan(PECs) oluşur (Bkz Tablo R.16-18). EUSES Word ya da Excel formatında tüm girdi ve çıktı bilgilerinin elektronik raporunu hazırlayabilir. Sadece 1.Aşama değerlendirmesinin gösterildiği yerde seçilen formatta rapor yazdırmak mümkün değildir.

Bununla birlikte, Word veya Excelde kimyasal güvenlik değerlendirmesi için gerekli bilgiyi içeren çizgiyi seçebilecek bir makro programlamak mümkündür.

Tablo R.16- : EUSES-çıktı: Tahmin edilen çevresel konsantrasyonlar (PEC'ler)

	Parametre	Hedef
PECKAT	Kanalizasyon arıtma tesisinin havalandırma deposundaki konsantrasyon	Maddenin KAT deki prosesleri önleyip önleyemediğinin değerlendirilmesi v
PECyerel,hava,yıllık	Havadaki (toplam) yıllık ortalama yerel PEC
PECyerel,su	Bölüm boyunca yüzey suyundaki PEC	Taze su risk değerlendirmesi
PECyerel,su,yıllık	Yıllık ortalama yerel PEC (çözünmüş)	İkincil zehirlenme
PECyerel,su, deniz	Bölüm boyunca deniz suyundaki PEC	Deniz suyu risk değerlendirmesi
PECyerel,su,yıllık,deniz	Deniz yüzeysuyundaki yıllık ortalama yerel PEC (çözünmüş)	İkincil zehirlenme
PECyerel.tortulmadde	Tortul maddedeki PEC	Tatlı su risk değerlendirmesi, İkincil zehirlenme
PECyerel, tortul madde, deniz	Denize ait tortul maddedeki PEC	Deniz suyu risk değerlendirmesi
PECyerel,tarım,30	Ortalama 30 gün üzerinde tarım toprağındaki (toplam) yerel PEC	Karasal çevre risk değerlendirmesi
PECyerel,tarım,180	Ortalama 180 gün üzerinde (ürünlerdeki konsantrasyonu hesaplamak) tarım toprağındaki yerel PEC	İkincil zehirlenme, insanların dolaylı maruz kalma
PECyerelçim,180	Ortalama 180 gün üzerinde meradaki (toplam) yerel PEC	İkincil zehirlenme, insanların dolaylı maruz kalma
PECbölgesel,su,toplam	Yüzeysularındaki (toplam) bölgesel PEC	Taze su risk değerlendirmesi, İkincil zehirlenme, insanların dolaylı maruz kalması
PECbölgesel,denizsuyu,toplam	Denizsuyundaki (toplam) bölgesel PEC	Deniz suyu risk değerlendirmesi, İkincil zehirlenme, insanların dolaylı maruz kalması
PECbölgesel,hava	Havadaki (toplam) bölgesel PEC
PECbölgesel,tarım	Tarım toprağındaki (toplam) bölgesel PEC	Karasal çevre risk değerlendirmesi, İkincil zehirlenme
PECbölgesel,doğal	Doğal topraktaki (toplam) bölgesel PEC	Karasal çevre risk değerlendirmesi, İkincil zehirlenme
PECbölgesel,endüstri	Endüstri toprağındaki (toplam) bölgesel PEC
PECbölgesel,tortul madde	Tortul maddedeki (toplam) bölgesel PEC	Taze su risk değerlendirmesi
PECbölgesel,deniz tortul madde	Denizsuyu tortul maddedeki bölgesel PEC (toplam)	Deniz suyu risk değerlendirmesi

EUSES’in kullanımı

EUSES kullanılarak çevresel maruz kalımın 1.Aşama değerlendirmesi Bölüm D.5.5’de tartışılmıştır.

2.