BiLGİsayar destekli tasarim (cad) kurslari
Yüklə 1,63 Mb.
|
| Çeviren: Mümtaz S.ERTEM
GENEL Yüksek güçlü motorların üretimi yalnızca yüksek dayammlı parçalarla olasıdır. Motorda hareketli yüksek devirli yüzlerce parça bulunur. Bu parçaların en önemlisi kuşkusuz pistondur. Uluslararası Japon piston üreticileri, güzel sanatlarda da kullanılabilen bir malzeme ile (kompozit) ortalama effektif basıncın ve çok daha yüksek devirlerde de motorun perfor- mansının arttığı gözlemini yaptılar. Aslında "Yüksek devirler, düşük mekanik verim" demek olmasına karşın performanstaki bu iyileşme oldukça kayda değerdir. Öyleki; Piston mümkün olabildiğince hafif ol- malı, ataleti düşük olmalıydı. Sonlu eleman analizi (finite element analysis) mekaniksel ve ısıl ortam- ların daha şiddetli olduğu alanda simule edilmiştir, (benzetimi yapılmıştır). Pistonlarda yüksek rijidite sağlanarak piston pimi yuvası deformasyonları umu- lanın üzerinde geciktirilebilmiş ve hatta önlenmiştir. Ancak ağırlığın azalmasının amaçlanması bu önleme ters düşmektedir. Bunun üzerine kompozit mal- zeme, tasarım olarak pim yuvası gerilmelerini %60 azaltıcı yönde tasarlanmış, hesaplanmıştır. Bu ne- denle dayanıklılık ve yorulma limitleri (Pim yuvasının) sözkonusu yüzeylerin yüzeysel sertliğini, rijiditesini arttırarak belli bir f leksibilite (esneklik) sağlanması ile olası olacaktır. Bir piston tasarımında önemli ikinci kısıt gürültüdür, yüksek devirli motorlarda, pistonun sürtünme ve A.Ö.N. ile Ü.Ö.N. arasında durumları, darbe dolayısı ile ses oluşturur. Silindir yan duvar- larıda sürtünmesinden kaynaklanan gürültü piston/ silindir arasındaki boşluklar arttırılarak bunun önüne geçilebilir. Kompozit malzeme ile üretilecektir mo- torda soğuk motor koşullarında, genleşme stroku sırasında pistonun salmım-devinimi belirlenir. * High Speed Diesel and Drives April 1989 Sayfa:8 Sonlu Eleman Analiz Modeli Pim yuvası Tasarım detayları ile Pim göbek geriliminin azaltılması Sonlu eleman analizleri en çok termal ve mekanik çarpıklıklar için kullanılır. Pim Göbek geriliminin azaltılması Büyük iti; tarafı pim ayarı VOmm. 0.5 mm. Pim Ayarsız Duşak iti; Tarafı Pim ayan O.ZSmm. O 0.25mm. O.Smm. Farklı piston pimi ayarlan ile, Silindirle temas halindeki pistonun yanal değişimi Pistonun silindir duvarı ile olan temas bölgesinin yanal değişimi piston pim ayarı ile olur. Ni Direnç sokulması Çelik ray Elektron suali Seramik SertAnatiama oyma takviyeli Cu.Nİ alaşımları fiber takviyesi Üst Oyma özellikleri Ring oyma hatası en büyüklerinden biridir. Buradakiler mukavemeti arttıran farklı alaşımlardır. Sıcaklığın yükselişi ile titreşim ve gürültü düşmüş, pistonun sürtünme durumundaki verimi daha da yüksek olarak bulunmuştur. Kompozit malzeme böylece piston boşlu- ğunu mümkün olduğunca azaltacak, pistonun ko- numu dolayısı ile silindirin yanal çeperlerinde, etek- lerinde gürültüyü kayda değer miktarlarda azalta- - Mühendis ve Makina Cilt:31 Sayı:366 Temmuz 1990 çaktır. Böylece sessiz otomobil kullanmamız olasıdır artık. Bir pistonda genleşme kontrolü en büyük kısıtlardan biridir. Kompozit malzeme dökümden çıkan kalıcı-artık gerilimleri giderir. Kompozit malze- mede artık gerilim diye bir sorun yoktur. Normal işlenim sırasında genleşme kuvvetine karşı gerilim- ler giderilir. Bu pistonlarda yarıklar eteğin üst parçasında veya yağ segmanı yuvasındadır. Pistonun konumu, piston pimi ile ayarlanabi- lir. Pim her iki yanal yüzeye de itme kuvvetini aynen iletecektir. Çok fazla baskı nedeni ile pistonun eteğinin üst konumda veya piston kafasında ayar- lanması sonucunda, gürültü gücünün artması ile orantılı olarak azalacaktır. DAYANIM ÖZELLİĞİ Pistonun dayanımı en önemli tasarım ölçütüdür. Bir pistonun bozulma koşullarını incele- diğimizde, bunların; Segman yuvası aşınması, pis- ton başında oluşan çatlaklar, pim yuvasının çatlaması, eteklerin distorsiyonu ve ergime derece- sine ulaşabilen yüksek çalışma sıcaklıkları olduğunu gözleyebiliriz. O halde öyle bir malzememiz ol- malıdırki segman yuvası aşınmamalıdır. Dikkatli seçim ile malzeme parçalarının işleme durumları en uygun geometriklik sağlanarak daha etkili verimli, dayanıklı bir piston elde edilmiştir. Yeni malzeme, yukarıdaki konularda son de- rece umut vericidir. Kompoziti oluşturan bu malze- meler; kalite seramik, alüminyum alaşım tozları meta- lürjisi ile fiber takviyesidir. Yeni malzeme bu üçü ile oluşan bir bileşimdir. AR-GE çalışmaları bütün hızı ile devam etmektedir.
4. ULUSAL MllKINU TEOlim 22-23-24 Eylül 1990 YALOVA - İSTANBUL I.T.Ü. MAKlNA FAKÜLTESi TMMOB MAKlNA MÜHENDiSLERi ODASI istanbul şubesi RİI.Dİltİ KONUIJUU Mekanizma Tekniği • Makina Dinamiği • Mekanik Titreşimler • Akustik ve Gürültü • Sistem Dinamiği ve Kontrol • Otomasyon Metodları • Robot Teknolojisi • Ölçme Sistem ve Met.odları • Gerilme Analizi • Krken Uyarıcı Dinamik Bakım • Taşıt Tekniği • Tekstil Makinalnrı • Ziraat Makinaları • Savunma Sanayii • Bilgisayar Destekli Tasarım • Bilgisayar Destekli Üretim • Teknoloji Üretim ve Transferi • Makina Teori.-,! Eğitimi Adres Makina Teorisi Sempozyumu Düzenleme Kurulu I.T.Ü. Makina Fakültesi, Gümüşsüyü 80191, istanbul Mühendis ve Makina Cilt:31 Sayı:366 Temmuz 1990 29 Rulmanların atmosfersiz ortamda ve yüksek sıcaklıkta yağlanması Yrd.Doç.Dr. Cahit KURBANOÖLU Akdeniz Üniversitesi, İsparta Mühendislik Fakültesi, Makina Mühendisliği Bölümü İSPARTA K. ulmanh yataklarda, yüksek sıcaklıklar- da saf gaz ör lamında vakumda veya lineer yüklemede, kah ve sıvı yağların yağlama özelliği kaybolduğunda,katı yağlama mad- deleri kullanılmaktadır. Molibden sülfit (M0S2) kaplanmış, çeşitli kafes konstrüksi- yonlarına sahip bilezikli bilyalı yataklar, yüksek zorlama etkisinda, 300°C'ta, ortala- ma dönme devrinde, yüksek vakumlu veya azotlu bir ortamda denemelere tabi tutul- maktadır. Ancak kullanma zamanının kesin hesabı mümkün olmadığı gibi, kafes do- nanımlı sistemlerin iletim kapasiteleri ve kullanım zamanları da sınırlıdır. u ince the lubrication properties of the solid and liquid lubricants decrease under high temperatures in püre gas, vacuum and linear loading media in the antifriction bearings, solid lubrication elements is used. Antrifric- tion bearings coated with (M0S2) and having different frame constructions is tested by apptying high loads at 300 C and in teh average revolution with the high vacuum ör nitrogen madia. However eqxacl calcula- tions of the service time is impossible and conduction capacity and service time of the framed systems is also limited. 30 1.1. Yağlanan Yuvarlanmalı Yatakların Kullanım Alanları Yuvarlanmalı yatakların yağlanması şu durum- larda gerekli olmaktadır:
Bu tip koşullar altında katı ve sıvı yağlar temiz- lenir. Bu sırada ortamda ya madde değişimlerden (örneğin sıcaklık, ışık veya eskimeden dolayı bozul- ma) veya temas noktalarındaki yağlama etkilerinden açığa çıkan kayıplar olmaktadır. Bundan başka yapı elemanını sarmış olan aksesuarlardan çıkan gazlar veya ortam vasıtası, işlevleri sınırlamaktadır. \ Yuvarlanmalı yatakların yağlanmasında, kul- » lanımı yoğun olan yerler aşağıdadır: L
Yuvarlanmalı yataklarda yağlama, düşünülse bile konstrüktif düzeltme de dahil şimdiye kadar bir çok yatak yerinin ve civar parçalarının geleneksel yağla- manın zahmeti bakımından yapı alanından ve ağır- lıktan kaçınmak amacıyla çoğunlukla yağlama mad- desinin temininde bölge yakınındaki bir yerden ko- lay açılıp kapanabilen geniş hacimli bir ilâve düzenlemesi yapılmaktadır. Bu gibi uygulamalar kul- lanım zamanını kısaltmakla beraber, paslanmadan korunmada kötü soğutma kapasitesinin sınırlan- masında hatalı bir uygulamadır. Mühendis ve Makina Cilt:31 Sayı:366 Temmuz 1990 IIIIIIIII1IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIH
Yüklə 1,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||