BiLGİsayar destekli tasarim (cad) kurslari
Yüklə 1,63 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 2. Deneme Cihazlar
- 2.2. Yatak Deneyleri
- 3. Sonu
- KAYNAK
| Şekil 1. Tribolojik sistem (DÎN 50320 de gösterilen)
1.2. Tribolojik Sistem Pratikte arzuya göre bir yük istikametinde tam bir radyal hareketten aksiyal harekete kadar yükleme yapılması mümkün olan standart bilyalı yataklardan, yağlama için faydalanılır. Ve tribolojide özellikle ya- tak problemlerinde, silindirik merdanelerin yanında konik merdanelerden de kaçınılması gereklidir. Kar- maşık tribolojik sistem (Şekil:1) olarak bir bilyalı yatağın yağlanması, çok sayıda kısmi sistemlerden oluşur. Yağlama noktası A, B ve ekseriye C olması halinde hareket şekilleri bakımından görece hız ve yüklerin özellikleri, bu kısmî sistemleri esaslı olarak ayırmaktadır. Onlar bu yüzden, metal bileşiklerin- den çözünen yağlama maddelerine göre değişik taleplerde ayarlanmaktadır. Bilya-Bilezik temas noktası, yatak çevresi üze- rine eşit bir yük dağılımına ve kinematik şartlarda periyodik olarak değişen burulma gerilmelerine, mikrogeometrik kaymalar ve sınırlı mikro değiştirme kaymaları ile ağırlık bölgesindeki süzülmelerden dal- galanan Hertz gerilmelerine maruz kalmaktadır. 1.3. Sınırlar, İşin Gösterimi, Hedef Tayini Daha önce Holland ve Rüblinger, yuvarlanmalı yatakların yağlanma tekniğinin genel olarak hangi durumda olduğunu, kendine özgü denemeleri sınırladığını, hedef ve kullanım zamanının tayin edil- mesinde, teorik modelin gelişmesinde, deney düzeni ve sınırlanan yatak teçhizatı için deney sonuçları ile deneme şartları biraraya getirmektedir. Sadece vakum önünde hafif yüklü yüksek devirli bir yatak için ilerleyen gelişmelerde, uzay yolculuk- larında donatım bilyalı yatakların yağlanmasında, aşırı Mühendis ve Makina Cilt:31 Sayı:366 Temmuz 1990 yükleme ile verimli kullanım için, çözüm alanı vardır. Genellikle düşükten orta değerlere kadar devir sayılarıyla olgunlaşmış çözümler ifade edilmektedir. Hafif yüklü yüksek devirli yatak için denenen teçhi- zatlar mekanik, termik ve tribolojik durumlarla ilgili kısmen fazla sapmalar yüzünden, genel bir uygula- ma bulamıyorlar. Yağlanan 6205 oluklu bilyalı yataklarda zıt du- rumda ve burada tasarlanan denemede şunlar seçilmektedir [2]: %30'a kadar radyal ve aksiyal yüklemelerde d=25 mm ve B=15 mm olan bir yatakta statik yük katsayısı C=7000 N, 750-1500 dev/dak dönme sayısında iç ortamda (azot) ve kısmen yüksek va- kumda muayene edilen bir yatağın normal sıcaklığı dış atmosferde 300°C civarındadır. Yağlama maddeleri yaprak dokulu (katmerli) malzemede, yumuşak metaller ve plastik madde- lerle dağıtılmaktadır. Burada anlatılan denemeler çelik saç kafes veya plastik kafeslerde, yağlamanın etkisiyle kombinasyondaki yatak bileziklerinde M0S2 katmanları üzerinde sınırlandırmaktadır. M0S2 birinci tabaka olması yanında yalnız bileziklerde pudra ha- linde sürülmektedir. Kaygan düzey olarak sülfik hi- drik'deki M0S2'e çevrimin tamamlanmasıyla, elektriki olarak süzülen Molibden oksit, tabaka şeklinde (uy- gulama durumunda) veya katot parçacıklarına ayrılmış şekilde yüzeye sürülmektedir. Yağlanmış yatakların kullanım süresi, çoğunlukla ayrışan yağlama maddelerinin metal kısımlarında meydana getirildiği aşınmadan dolayı sınırlandırıl- maktadır. Bu tip alışılmış yağlanan yataklar için yuvar- lanma, yatak çelik malzemelerinin yorulması, ömür süresinin hesabına dayandığından daha uzun süre kullanılamazlar. Yatak teçhizatı kafes sınırında geniş ölçüde halka M0S2 katmanları yoksa kafesin aşındırılması ve yatağın erken eskimesine karşı, daha zayıf ikinci yağlama yapılmaktadır. Şekil (2)deki gibi hazırlanan denemelerden çıkan sonuçlar, kuvvetli bir yükle yapıldığında bilya bilezik değme noktasındaki yük bağlantısının, sürtünme enerjisi hesabıyla kullanım süresi tahmin edilmektedir. Kafes etkisi olmayan prototip deney modeli ve deney yatakları, maksi- mum sürtünme enerjisi hesabında, kullanım süre- sini hedef alan daha zayıf ikinci bir yağlama yapılan polyamid kavrama kafeslerinde, büyük ölçüde orantılı bir geriye dönüş gözlenmektedir. Polyamid akstaki çelik pim Şekil 2. Dört bilya düzeninin optimizasyonu rw = 6.35mm; R = 15 mm; 6 = 42.9°; Fmax = 5000 N; nmax = 3000 1/dak. Bununla beraber Polymid kafesler 120°C'nin üzerinde yüksek vakumda ve çizgisel yüklemelerde kullanılamazlar. Bundan başka şekil (2)'de hazır- lanmış deneylerde kullanılan Polyamid kafesler ek- sik olup, yeniden üretilebilen yapışma mukavemeti özellikleriyle uygulama durumlarından sonra, göze çarpan M0S2 katmanları kullanılmaktadır. Holland'ın düzenlediği denemelerden ağırlıklı olarak şu sonuçlar elde edilmektedir: Tabakaların hazırlayıcılarıyla birlikte, çalışı- lan her uygulama halinde sonra, M0S2 kat- manlarının optimizasyonu araştırılmalıdır. 300°C'a kadar sıcaklıklar için yüksek va- kumda ve çizgisel yüklemelerde kafes do- nanımı geliştirme imkanları belirtilmelidir. Hesap modelinde, sürtünme enerjisinin bazı kafes donanımlarının kullanımında, tahmin olunan geçerli kullanım zamanında, modifiye edilmiş veya alternatif hesap modeli denenmelidir. 2. Deneme Cihazları ve Metodları 2.1. Deney Modeli 4/l0S2 katmanlarının optimizasyonu ve analizi, dönen bilyalar "Dört bilya cihazı" (VKA = Vierkuge- lapparat) adı verilen bir deney cihazında yerine geti- rilmektedir. (Şekil :2) Bunun için deney yatakları kısmen tarif edilemeyen zorlanmalar yüzünden kafes tesirleri ve uzun deneme zamanlarından daha az dayanmaktadır. 32 Mühendis ve Makina Cilt:31 Say ı :366 Temmuz 1990 Yukarıda tahrik eden bilya iç bilezik olarak, altta dönen üç bilya yatakları bilya grubu bilezik taban ve şekilde verilmiş tav kutusu dış bilezik olarak gösterilebilmektedir. Holland, yataklarda iyi bir aktarma yeteneğinin kullanımı hakkındaki sonuçların ne dereceye kadar sağlandığı ve yatağın bilya bilezik temas noktasın- daki zorlamaların model düzeninde A deney nok- tasındaki tabakaları zorlanmaları uygun düştüğünü belirtmektedir. Gösterim bakımından uygun yatak- larda, tahrik eden bilya, bilezik ve tabla bilya tabaka- ları kazınarak; yerleştirilmesi esnasında M0S2 le kap- lamaktadır. Dönen bilyaların aks yataklarını, ideal bir yuvar- lanma şartında, değme noktalarındaki sürtünme kuvvetleri tespit etmekte; akslar vasıtasıyla tutturu- lan kafeslerin gerilme yatakları yalnız arıza durumun- da etkilenmektedir. Bu ölçü almada seçilen bir geo- metride karşılıklı olmayan tesir etme noktaları tayin edilmektedir. Takviye edilen bir milin kafese perçin- lenmesiyle, modelde deney bölgesinin etkinliği önemli bir şekilde yükseltilebilmektedir. A değme noktasındaki yüksek gerilmeden do- layı Model düzeninin kullanım zamanı, tahrik eden bilya üzerindeki birinci M0S2 katmanın yıpranması ile sınırlanmaktadır. Geçerli aşınmanın meydana gel- mesi, tipik yatak deneyleri için (2)'de ayrıntılı an- latılmaktadır. Kullanma zamanı, genellikle devamlı çalışma za- manı olarak tanımlanmakta, sürtünme momenti, sı- caklık ve çarpma impulsu ölçü değerlerinin, çalışma fazındaki sabit bir ölçü değerinin yaklaşık 5-10 mis- line kadar değerlere yükselmesi şeklinde alınmak- tadır. Artan ölçü değerlerinin düşmesi, metal temas sonucu olarak düzenli bir tabaka çatlamasını, yapış- tırma kaynağı (iç gazlarda veya vakumda, hatalı oksit tabakası üretimi yüzünden bilhassa kazınmalarda) ve bu yapıştırma bağlantısının boşluklarıda kopma aracılığıyle çözülmesi, metalik bileşiklerde oluşan zararları göstermektedir. Döner menteşe iğne rulman Deney yatağı Isıtıcı Çarpma impulsunun ölçümü için ek B Mühendis ve Makina Cilt:31 Sayı:366 Temmuz 1990 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. Kademesiz tahrik:0...50 i/s Döndürme momenti ölçme başlığı (tüm yataklar için toplam 15. ölçü) 16. Isıtıcı (max. 350°C) her yatak bölmesinde 17. Radyal güç üretimi ün diyafram (max. 5000 N/yatak) 18. Basınca dayanıklı sac 19. Deney yatakları 1,2,3, 4. 20. Aksiyal güç üretimi için diyafram (max. 5000 N/yatak) 21. Gaz çıkışı 22. Stroboskopik gözetleme için iki optik pencere 4. deney 23. yatağının dönen kafes ve iç bileziklerindeki kırmızı altı sıcaklık 24. ölçümü için bir germanyum pencere. Deney yatakları mili Gaz girişi Vakum pompası için ek oda (yaklaşık 10-6 mbar'a kadar) Deney yatağı milinin sabit noktası. Mağnetik akışkan contası için soğutma ceketi. Soğutma suyu Mağnetik akışkan contası Devir sayısı ölçümü (indüktif) Elastik kavrama Denkleme kavraması Şekil 3. Dört yatak deney tezgahındaki alt takım basıncı depolayan ve yatak yüklemeleri için ayar düzenini doğru akımla tahrik edilen motor. 2.2. Yatak Deneyleri Oda sıcaklığındaki deneylerde iki benzer yapıda Şekil 2'de gösterilen deneme tezgahı kul- lanılmaktadır. 3000°C'ye varan sıcaklıklarda yatak denemelerinde kullanılan dört yatak kontrol tez- gahını besleyen H2O ve O2'ce fakir azot (artık değer 10vpm) için bir gaz arıtma aygıtı yapılmaktadır. (Şekil:3) Yüksek vakumda yapılan denemelerde kontrol tezgahlarından birine turbomoleküler bir pompayla ölçü borusu bağlanmaktadır. Basınç hazneleriyle bağlanan diyafram körükler, kontrol tezgahının yüklenmesini sağlamaktadır. Basınç, bir sızıntı durumunda kontrol odasındaki gazın saflığına bir zarar gelmemesi için azot kullan- ma yoluyla sağlanmaktadır. Ortadaki II ve III deneme yatakları, kapağın altına monte edilen diyafram körükle direkt, dışta kalan l ve IV deney yatakları ise tabana dayanma nedeniyle oluşan reaksiyon kuv- vetiyle radyal olarak yüklenmektedir. Radyal gücün duraksamasız olarak dış bilezik- lerden iç bileziklere karşı eğik durumunda iletilmesi; güç iletimi yuvarlanma elemanlarının yatak orta nok- taları üzerinde gerçekleştirilmektedir. Dört deney yatağın bu şekilde yerleştirilmesi ci- 34 Mühendis ve Makina Cilt:31 Sayı:366 Temmuz 1990 hazin küçük yapılabilme avantajını getirmektedir. Geçiş dalgası bu mekanik özellikleriyle sınırlıda olsa, termik ayarın düşürülmesi imkanı tabakayı ince ve soğuk tutulabilmektedir. Böylece yüksek vakuma dayanıklı, aşınma anı ölçümünü etkilemeyen bir conta (manyetik sıvıdan yapılmış) konulabilmekte- dir. Bu dört deney yatağının (kontrol edilen yatağın) bu şekilde yerleştirilmesinin dezavantajlarından bir tanesi, yataklardan birinin bozulması durumunda diğerlerininde değiştirilmesi zorunluğudur. Sadece dördüncü yatak stroboskopla ölçülerek durumu hakkında bir yargıya varılabilinir. Tüm yatak deneylerinde ölçü büyüklükleri; Sürtünme anı, çarpma impulsleri ve dış bileziğin sıcaklığıdır. Ayrıca düzenli stroboskopik kontrollerle ses analizleri yapılarak yatağın aşınma durumu hakkında bir fikir edinebilmektedir. 3. Sonuç M0S2 kaplamalarıyla ilgili bilgiler yeterli değildir. Zira bu kaplamalar ya kaygan cilalar veya sentetik ih- tiva etmektedir. Bu yetersizlik yuvarlanma yatak- larında, yani bilyalı yataklarda kulanım sırasında or- taya çıkmaktadır. Daha sonra yapılan tüm dene- meler uygun ve tekrar denemeye müsait kaplamalar seçilerek gerçekleştirilmektedir [3]. Başka bir çalış- mada kaplama sonuçlarının optimizasyonu ele alınacaktır. KAYNAKÇA
KLİMA ve HAVALANDIRMA KLİMA HAVALANDIRMA Cilt l (Genişletilmiş 2. Baskı) SADİ TAMER ı Psikrometri ı Havanın haldeğiştirmelerinin etüdü ı Psikrometrik diyagram üzerinde gösterilişi ı Psikrometrik işlemler ı işlem bileşimleri ı insan bedeninin ortam ile ısı alış verişi ı Soğutma yükünün hesabı ı Uygulama örnekleri (h-t) diyagramı Fiyatı: 40.000 TL. (PTT masrafı dahil) Arkadaş - Adaş Ltd. Şti. Mithatpaşa Cad. No: 28 ANKARA ve bütün kitapçılarda ŞADI Yüklə 1,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|