22
asparagin
va glutaminlar kirib, karboksil guruhlari t ufayli manfiy zaryadlar
tutadilar. Musbat zaryadli
aminokislotalarga lizin, arginin va gistidin kirib,
ularning
zaryadli
guruhlari
xromatin,
DNK
molekulasidagi
fosfor
kislotalarining qoldiqlari bilan bog‘lanadilar. Gistidin geterotsiklik (imidazol)
guruhini tutib, ma’lum fiziologik muhitda (pH) protonlarni akseptori bо‘lib,
fermentlarning faol markazida bо‘lganligi uchun
aynan shu aminokislota
«protonli pompa» vazifasini о‘taydi.
Hozirgi kunda oqsillar tarkibida yuqorida kо‘rsatilgan 20 xil
aminokislotalardan
tashqari yana qо‘shimcha aminokislotalar borligi
aniqlangan. Shunday aminokislotalardan biri selenotsistein bо‘lib,
tarkibida
selen atomini tutadi:
H
2
N – CH – COOH
CH
2
SeH
Selenotsistein har xil organizmlarda bakteriyadan tortib, odam
tarkibidagi katalitik faol oqsillar tarkibida (glitsin -reduktaza, glutation-
peroksidaza va boshqalar) bo‘lib, proteinlardagi 21-chi aminokislota
hisoblanadi. Mazkur aminokislotani kodlovchi
tripletlar ham yaqinda
aniqlangan.
2.4.§. Oqsil tarkibida uchrovchi bog‘lar
Peptid bog`lar
Oqsil molekulasida aminokislotalar bir-biri bilan (-CO-NH-) peptid
bog`lari orqali bog`langan. Peptid bog`lar bir
aminokislotaning karboksil
guruhi ikkinchi aminokislotaning amino guruhi bilan o‘zaro reaksiyaga kirishi
natijasida hosil bo‘ladi.
23
Oqsildagi aminokislotalarning ergashuvi birlamchi oqsil strukturasi
deyiladi. Oqsil birlamchi strukturasini tushunish uni yaxshi anglab yetish juda
muhim sanaladi. Chunki ko‘plab geneteik kasalliklar
shu orqali kelib chiqishi
ehtimoli yuqori.
Dostları ilə paylaş: 
