Siz biologiyani bilasizmi “Zakovat” o`yini
1-savol:
Nima uchun qushlar elektr simlarida o`tirganlarida ularni tok urmaydi?
Javob:
Simga qo`ngan qushlarning tanasi elektr zanjirining tarmog`idek bo`ladi bu tarmoqning qarshiligi ikki barmoqni, ya’ni qushning ikkala oyog`i orasidagi qisqa sim bo`lganligini qarshiligiga qaraganda juda katta bo`ladi, shuning uchun bu tarmoqdagi qushni tanasidagi tok juda kam bo`lib, qushga zarar keltirmaydi.
2-savol:
Afrikaning chuchuk suv havzalarida yashovchi baliqlardan biri nasl uchun ko`p qayg`uradi. Erkak baliqlar hatto urg`ochilari qo`ygan tuxumlarni og`iz bo`shlig`ida olib yuradi. So`z qaysi baliq to`g`risida boryapti?
Javob:
“Tilyapiya” balig`i. Savol yo`llovchi 8-sinf o`quvchisi Yo`ldosheva Anorgul.
3-savol:
“Boshi olovda, oyog`i suvda” Bu naql qaysi o`simlik to`g`risida aytilgan?
Javob:
Yantoq o`simligi haqida. Savol yo`llovchi 7A-sinf o`quvchisi Erkinov Azizbek.
4-savol:
Uni Italiyada “Shayton olmasi” deb atashgan. Boshqa ko`p xalqlar ham o`sha Italiyacha nomini o`zlarining tiliga moslab o`zlashtirib olganlar. XVIII asr boshlarida rus podshosi Pyotr I Gollandiyadan qimmat bahoda olib kelib, Rossiyaning barcha guberniyalarida qattiq nazorat ostida ko`paytirish uchun taqsimlagan. Qisqa fursatda u Rossiyada “ikkinchi non” nomini olgan. Hozirgi vaqtda uning turli navlari ekilib, eng sevimli taomlar tayyorlanadigan masalliq hisoblanadi.
Javob:
Katroshka. Savol yo`llovchi metematika fani o`qituvchisi Jobborov O.
5-savol:
Tabiatda shunday o`simliklar borki undan parranda va mollarning mahsuldorligini oshirishda uning po`stidan foydalaniladi. Suvni biologik tozalashda ham ishlatiladi. Hamda birinchi marta kosmosga ham chiqarilgan.
Savol, bu qaysi o`simlik?
Javob:
Xlorella osimligi. Savol yo`llovchi 7A-sinf o`quvchisi Xo`jayeva Sadoqat.
6-savol:
Braziliyaning tropik o`rmonlarida o`sadigan bir daraxtda “Shokolad” moyi olinadi. Shuning uchun bu daraxtni shokolad daraxt deb ham atashadi. So`z qaysi daraxt to`g`risida boryapti?
Javob:
Kakao daraxti. Savol yo`llovchi 7A-sinf o`quvchisi Xo`jayev Siroj.
7-savol:
Bir mamlakatda mustaqillik uchun kurash boradi.
Mustamlakachilar ularni yo`lboshchisini o`ldirish uchun qotil yo`llashadi. Katta pul evaziga Lashkarboshining oshpazi uni zaharlab o`ldirishga va’da beradi. Bir kuni uning ovqatiga “Zahar” solib, o`zi qochib ketmoqchi bo`ladi. Ovqat vaqti o`sha oshpaz yo`q bo`lib qolganligi sababli, ovqatni boshqa xizmatchilar olib keldi. Lashkarboshi ovqatni yeb ko`rsa, u juda mazali ekan. Umrida bunday xushta’m ovqat yeb ko`rmagan lashkarboshi oshpazni mukofotlashni buyuradi. Lekin oshpazni sal naridagi chodirda o`lik holda topishdi. Yonida shunday xat bor edi. “Men Lashkarboshining ovqartiga zaharli o`simlik mevasidan soldim. Lekin qochib keta olmadim. Azobli jazodan ko`ra o`zimni o`ldirishni afzal ko`rdim. Savol gap qaysi o`simlik va qaysi Lashkarboshi to`g`risida ketyapti”.
Javob:
Pomidor, Jorj Vashington.
8-savol:
Asl vatani Evropa, balandligi 1,5-2,5 m ga yetadigan doim yashil buta. Daraxt mevasi olchaga o`xshaydi. Uning tarkibida kofein, qand oshlovchi moddalar bor undan tayyorlanadi. Hozirgi vaqtda butun dunyoga tarqalgan. Savol bu qaysi o`simlik to`g`risida ketyapdi?
Javob:
Kofe, Qahva
9-savol:
Qadimgi Mesopotamiyada shunday daraxtning mevasidan oziq-ovqat sifatida istemol qilingan. Danagi metallni eritishda yoqilg`I vazifasini bajargan. Po`stlog`ining tolalaridan arqon hamda savat to`qilgan, shuning uchun ham Mesopotamiyaliklar uni “Hayot daraxti” deb atashgan. Gap qaysi o`simlik to`g`risida ketyapdi?
Javob:
Xurmo daraxti. Savol yo`llovchi 7A-sinf o`quvchisi Yusupov O.
10-savol:
Sayg`oqlarni ovlash nechanchi yildan boshlab ma’n qilingan, va nima uchun?
Javob:
1919-yildan, chunki ularning turi kamayib borayotganligi uchun “Qizil kitob”ga kiritilgan.
11-savol:
Ibn Sino bilan bir davrda yashagan Abu Rayhon Beruniyning qaysi kitobida o`simlik va hayvonlar mahsulotidan hamda mineral moddalardan dorilar tayyorlash to`g`risida ma’lumot berilgan?
Javob:
“Saydana” kitobida. Savol yo`llovchi 8-sinf o`quvchisi Yunusova Ro`za.
12-Savol:
Eng xavfli ilon qaysi va qayerda yashaydi?
Javob:
Manba. Afrikada.
13-savol:
Qaysi qushning qanotida tirnog`i bor?
Javob: Gaosin.
14-savol:
Shunday o`simlik borki, boshoqli o`simliklar ichida o`sadi. U o`simlikdan odam va hayvonlar zaharlanadi. Bu o`simlik hayvon nomi bilan ataladi. Bu o`simlik qaysi?
Javob: “Tuyaqorin”
15-savol:
Ayrim o`simliklar hujayrasida o`ziq moddalardan tashqari, zaharli moddalar ham hosil bo`ladi. Bizning qishlog`imizda ham uchraydi. Bu o`simlikning nomi yirtqich hayvon nomi bilan ataladi. Bu o`simlik qaysi?
Javob:
“Ayiqtovon”.
16-savol:
Tabiatda shunday o`simlik borki, bahorning ilk darakchilaridan biri, dorivor. Bundan tashqari, o`simlikning tarkibida oq sutga o`xshash shira. Unda kauchuk borligini ko`rsatadi. Xalqimiz bu o`simlikni sevib “momaqaymoq” deb ham atashadi. Bu qaysi o`simlik?
Javob:
Dorivor “Qoqio`t”.
“Tabiat toza bo`lsa, dori ham darkor emas”.
Har bir biologiya o`qituvchisi darsdan tashqari tadbirlarda ikki sinf o`rtasida qiziqarli biologiya kechasi va bellashuv o`tkazadi. Quyida 3A – 3B-sinflar o`rtasida tabiatshunoslik fanidan olgan bilimlarini mustahkamlash amalda qo`llash maqsadida. “Tabiat toza bo`lsa, dori ham darkor emas” kechasi senariysini keltiramiz.
Zo`r bezatilgan o`quvchilar har bir guruh emblemasini osib qo`yishibdi.
3A-sinf “Ona zamin” guruhi
Shiori: Tabiat yerimizdir, Asramoq burchimizdir.
Sahnaga ona zamin jamoasi a’zolarining barchasi quyidagi qo`shiqni aytib chiqishadi.
Keling do`stlar, keling do`stlar,
Bellashuvga marhabo!
Bellashaylik, bellashaylik
Keling, bahsga marhabo!
Kuy taratsin, kuy taratsin, kuy taratsin dilrabo
Keling do`stlar, keling do`stlar
Bellashuvga marhabo!
1-o`quvchi: Xorazm elidan esgan shabada.
Gulgun chehralarga beradi orom
Shu esgan shabada orqali sizga
Ona zamin guruhidan salom-assalom!
2-o`quvchi: Bahoriy shodlikning zavqin keltirdik,
Shu zavqqa yo`g`rilgan bugungi ayyom
Davramiz gultoji, do`stu-azizlar,
Ona zamin guruhidan salom-assalom!
3-o`quvchi: Kelinglar azizlar, bardam bo`laylik,
Do`stlarimiz bilan hamdam bo`laylik,
Hurriyat, istiqlol kuyini chalib
Ilmu fan yo`lida ildam bo`laylik!
4-o`quvchi: Zamonamiz go`zal, maftunkor,
Saxovatga boydir tabiat.
Shular bois azal-azaldan
Yuksaklikda ilm-ma’rifat.
5-o`quvchi: Lek olamda hafta muammo,
Bo`lib qoldi ona tabiat.
Suv notoza, tuproq zaharli
Toza bo`lsin butun ko`ngil,
Omon bo`lsin ona tabiat.
6-o`quvchi: Yer dunyoda yagona
Hamma odamga ona.
Kiydirgan ham ona yer,
Yedirgan ham ona yer.
7-o`quvchi: Zaminda odam hayot,
Faqat unda kular baxt.
Shu sabab qo`yib ixlos
Yerni qilaylik e’zoz.
8-o`quvchi: Bilasizmi, ona yer,
Hammamizga nima ber,
Eng birinchi bizga u
Deydi: menga ko`ngil ber.
9-o`quvchi: U bizlarga uqtirgan
Mehnat qilgan halol yer
Hosil beray deb aytar,
Peshonadan to`ksang ter.
10-o`quvchi: Bizga yana so`zlaydi
Yaxshilarga gullar ter,
Eng oxirgi so`zi so`z,
Bor ekanman yashayver.
Endi navbat 3B-sinfning “Obi hayot” guruhiga B guruhimiz nomini “Obi hayot” deb atadik.
Shiorimiz “Suv bor joyda bordir hayot, uni teja, qil ehtiyot”.
1-o`quvchi: Assalom, ey ahli davron,
Baxtiyorlar assalom.
Gul kabi yashnab o`tirgan
Qalbi bahorlar assalom.
Bag`ri keng o`zbekning o`g`il qizlari
Xush ko`rdik, marhabo, eng aziz kalom
Istiqlol yurtining bilimdonlari,
“Obi hayot” guruhi yo`llaydi salom.
2-o`quvchi: Dillarning chiroyi-qalblar qa’ridan
Sadoqat nomasin bitib nomma-nom
Quyoshning tongdagi teran nuridan
Mehmonlar sizlarga keltirdik salom
3-o`quvchi: Bizning quvnoq kechaga
Xush kelibsiz, marhabo,
Tabiatshunoslik fani bilan
Hamroh bo`ling, marhabo!
4-o`quvchi: Shildir-shildir oqaman
Sizni xursand qilaman
Agar axlat to`ksangiz
Sizdan xafa bo`laman
5-o`quvchi: Suv bilan tinchlik,
Suv bilan to`kinlik.
Suv bilan mo`l ko`lchilik
Suv bilan borchilik.
Buni bilinglar azizlar,
Esda tuting azizlar.
6-o`quvchi: Meng sevaman shalolani,
Tinim bilmay oqaman
Bog`u tog`ni yashnatib
Barchaga xush yoqaman.
Shuning uchun insonlar,
Qadrimni xo`p bilishar.
Lekin ayrim nodonlar
Meni isfor qilishar.
Men suvman, shalolaman,
Yo`qni ham bor qilaman,
Qadrimga yetmasalar,
Tomchimga zor qilaman.
7-o`quvchi: Toza bo`lsin havo, toza bo`lsin suv
Gullar yaprog`ida bo`lmasa g`ubor
Bilib qo`y bundayin yurt tuprog`ida
To`rrta fasl ham gul ochar bahor
Niyat to`g`ri bo`lsa, iymon bo`lsa but
E’tiqod ramziga aylansa dunyo
Ko`milib qolmasa qalb to`ri nogoh
Qurimas na dengiz, na ko`l, na daryo.
8-o`quvchi: Shunday qilib, azizlar,
Shodon yigit va qizlar,
Suv oqmasin behuda,
Hoh kunduzi, Hoh tunda.
9-o`quvchi: Tashlamasin chiqindi,
Qaror qildik biz shunday.
Chor atrofni nazorat
Qilaylik shart zarurat.
10-o`quvchi: Kim bilsa suv qadrini
Demak, suv tillaga teng.
Uni qadrlay biling.
2-shart.
Endi navbat savollarga. Har bir guruh savollarga javob beradi.
1. “Tabiat” deganda nimani tushunasiz?
2. Jonli tabiatning jonsiz tabiatdan qanday farqi bor?
3. Suv necha holatda qaynaydi?
4. Muz qanday haroratda eriydi?
5. Suv qanday haroratda eriydi?
6. Dunyo bo`yicha sho`r suv necha foizni tashkil qiladi?
7. Suv tabiatda qanday aylanib yuradi?
8. Yer qanday shaklda?
9. Globus nima? Uni kim yaratgan?
10. Tuproq tarkibida nimalar bor?
11. Yer necha qavatdan iborat?
12. Qum va gildan qanday buyumlar tayyorlanadi?
13. Bo`rdan qanday maqsadlarda foydalaniladi?
14. Paxtadan qanday mahsulotlar olinadi?
15. Bug`doydan qanday mahsulotlar olinadi?
16. Ari chaqqanda qaysi o`simlikning bargi qo`yiladi?
17. Buta o`simliklarini ayting?
18. Sabzavot o`simliklarini ayting?
19. Poliz ekinlarini ayting?
20. Dorivor o`simliklarni ayting?
3-shart.
Endi navbat 3-shartga. Har bir guruh tayyorlagan sahna ko`rinishi “Ona zamin” guruhi. “Barakalla bo`tam”
Kunlardan bir kuni ikki ota o`z o`g`illarini Ibn Sinoga shogirdlikka bermoqchi bo`lishibdi.
Ulardan biri katta boy, ikkinchisi kambag`al edi.
- Ey ulug` tabib, huzuringizga bolalarimizni olib keldik, shogirdlikka qabul qilsangiz. Zora sizga o`xshab tabib bo`lib yetishsalar, deyishibdi. Ibn Sino rozilik bildiribdi va ularni sinab ko`rib shogirdlikka olishini aytibdi. Ibn Sino kim shogird bo`lmoqchi bo`lsa, oldin sinovlardan o`tkazar, keyin tabiblik ilmini o`rgatar edi.
- Bolalarim, - debdi kelgan yigitlarga qarab, -Tog`-u toshlar kezing, cho`l-u biyobonlar oralangda, har biringiz ming dona o`t-giyoh terib kelingiz. Ibn Sino shunday debdi-da, yigitlarning qo`liga xalta tutqazibdi. Oradan bir necha kun o`tibdi, bolalarning birinchisi kelib, yig`gan shifobaxsh giyohlarini Ibn Sinoning oldiga to`kibdi. Buni ko`rgan Ibn Sino quvonib so`rabid:
– Barakalla, o`g`lim, eng sara giyohlarni teribsan. Endi bir savolimga javob ber-chi. Oyoq qabarganida nima davo bo`ladi?
- Mening tabiblikdan xabarim yo`q, - debdi bola. – Sizga endi shogird tushdim-ku. Ibn Sino – Shu o`n kunda tabobat ichida yurib tabiblikdan alifni o`rganmabsanmi, sendan tabib emas, olibsotar chiqadi, debdi ko`nglida. So`ng ovozini chiqarib.
- Senga javob, o`g`lim, ketaver, borib olibsotarga shogird bo`l! – dedi.
Oradan bir kun o`tgach, kambag`al kishining o`g`li yetib kelibdi. U to`plagan giyohlarni hokimning oldiga to`kibdi. Ibn Sino xursand bo`lib: Barakalla, bo`tam, qani menga ayt-chi, oyoq qabarganda nima davo bo`ladi? – Yovvoyi rayhon yohud yalpizni suvda eritib, ozgina osh tuzidan qo`shib yuvish kerak, – javob qilibdi bola.
- Cho`l-u biyobonda qolib suv topolmay qolding deylik, chanqoqni nima bilan qondirish mumkin? – yana savolga tutibdi Ibn Sino
- Yantoqni suvi chanqoqni qondiradi, ham darmon bo`ladi, - dadil javob beribdi bola.
- Rahmat, o`g`lim, sen endi menga shogirdgina emas, farzand ham bo`lding, – debdi Ibn Sino
Endi “Obi hayot” guruhining sahna ko`rinishi “Soy haqida ertak”
Bir bor ekan, bir yo`q ekan, qadim zamonda bir dehqon bo`lgan ekan. U boyning zulmidan qochib bola-chaqasi bilan tog`ning etagiga kelib joylashibdi. Tog`ning usti daraxtzor ekan, yonidagi soydan esa sharqirab suv oqar ekan. Dehqon to`rt tanobcha yerni haydabdi, soydan suv olib sug`orib, ekin ekibdi, keyin esa tog`dagi daraxtlarni kesib uy quribdi.
Hovli tevaragni cheton devor bilan o`rab olibdi. Daraxtlarning ancha-munchasini bozorda pullabdi. Shu orada bir yil o`tibdi. Kelasi bahorda dehqon yerini haydab, sug`ormoqchi bo`lgan ekan, qarasa, soyda suv yo`q emish.
- Ey, soy, menga suv ber, sug`oray, debdi dehqon soyga. Men suvni senga qayerdan olib beraman. Yaxshisi, yomg`ir va qordan so`ra, -javob beribdi soy. Dehqon yomg`irdan suv so`ragan ekan, u shunday deb javob beribdi:
-Ey, odam, mening suvim nima bo`ladi? Bir sharillab tushadi-yu, tez oqadi-ketadi. Soyga hayqirib oqadigan suvni qor beradi. Sen o`shaning oldiga bor! Dehqon qorning oldiga boribdi. – Ey qor, –debdi sen soyga suv ber. Men ekinimni sug`oray. Bu gapni eshitib qorning achchig`i kelibdi. Qoshlarini chimirib, shunday debdi: – Yomg`ir ham, men ham, bu yil meyorida yog`dik. Lekin namni ushlab turadigan daraxtlarni o`zing kesib ketding. Qorlarimni taqsimlash daraxtlarning ishi. Daraxt bo`lmasa, qishda yog`gan qor bahorda erib, oqib ketadi.
Soyga suv kelmaganiga o`zing aybdorsan. Dehqon o`ylab turib, qorning gapi rostligiga ishonch hosil qilibdi. Keyin uyiga qaytibdi-da bir talay ko`chat keltirib, tog`ga ekib tashlabdi. Ular tez o`sib, katta-katta daraxtlarga aylanibdi. Shundan keyin soydan yoz bo`yi suv oqadigan bo`libdi.
Dehqon esa xohlagan paytida ekinini sug`orib, bola chaqasi bilan yaxshi hayot kechiribdi.
4-shart
Badiiy qism: Raqs va qo`shiq.
5-shart
1. Bri minut ichida eng ko`p o`simlik nomini aytish.
2. Bri minut ichida eng ko`p qushlar nomini aytish.
3. Bri minut ichida suv va yer haqida maqol aytish.
7-aprel “Butun jahon salomatlik kuni”ga bag`ishlangan
“Sog` tanda-sog`lom aql” kechasi.
Kecha o`tkaziladigan joy bayramona bezatiladi.
1-boshlovchi: Assalom, deganda oshiladi gul.
Assalom, deganda sayraydi bulbul.
Assalom, deganda alik olgaysiz,
Ushbu tabrigimizni qabul qilgaysiz.
Assalom-alaykum, aziz va mo`tabar ustozlar, jajji ukajonlar, bilimlarga chanqoq o`quvchilar, hurmatli mehmonlar 7-aprel “Butun jahon salomatlik kuni”ga bag`ishlab o`tkazilayotgan “Sog` tanda – sog`lom aql” deb nomlangan kechaga xush kelibsiz. Kechani ochib berish uchun so`z maktabimiz direktoriga. Hurmatli o`quvchilar aziz va mo`tabar ustozlar hamda mehmonlar. Manashu kechani ochiq deb e’lon qilaman va sizlarga po`latdek mustahkam sog`lik, oilaviy xotirjamlik tilayman.
2-boshlovchi: Assalom, ey gulchiroylar,
Guljahonlar, assalom.
Dilrabo, dilkash, dilbar
Aziz mehmonlar, assalom.
“O`ktam avlod” (qo`shiq) Anvar Obidjon she’ri
Aziz mehmonlar, qadrli ustozlar va hurmatli o`quvchilar, jahonda hech bir davlat yangi asrga sog`lom va barkamol avlod bilan qadam qo`yishga davlat miqyosidagi olamshumul vazifa sifatida O`zbekistonimiz va uning dono rahbari I.Karimovdek katta ahamiyat bilan qarayotgani yo`q. Biz bu bilan faxrlansak arziydi.
1-o`quvchi:
Xuddi shunday! Jannatmakon O`zbekiston qalbi va yo`li navqiron o`z avlodini kaftida ko`tarib, e`zozlab turgan. Shu aziz vatanda biz yoshlarning yuragida bitta intitlishdir, u ham bo`lsa farzandlik sharafini ota-ona va Vatan oldida tutmoq, mehr-oqibatning qadriga yetmoq hamda fidoiy inson bo`lmoqdir.
2-o`quvchi:
O`zbekistonning gullab-yashnashiga hissa qo`shgan sog`lom inson bo`lib yetishish, “O`zbek” degan nomni tarannum etib O`zbekiston bayrog`ini baland ko`tarishga tayyormiz.
Chunki bizning jonimizda buyuk ajdodlarimiz Al Xorazmiy, Al Beruniy, Ibn Sino – qonlari jo`sh urmoqda.
1-o`quvchi: Sog` yuray desang, ozoda bo`l,
Deydi bizning bobomiz.
Bu so`z to`g`ri bu so`zga
Amal qiling bolalar.
2-o`quvchi: Bu himmatli maqolga
Men ham amal qilaman.
Ozoda bo`lish ishim,
Vazifam deb bilaman.
3-o`quvchi: Men hech vaqt partada
Qiyshayib o`tirmayman.
4-o`quvchi: Doktorlarning so`ziga
Har chog` quloq solaman.
Vaqtida yeb ovqatni
Vaqtida dam olaman.
5-o`quvchi: Maktabdan kelgach, har mahal
Goh sakrab qo`zichoqdek
Goh toychoqdek chopaman.
6-o`quvchi: Shuning uchun har mahal
Ruhim yengil, ko`nglim shod
Shuning uchun do`stlar, men
Dard ko`rmayman umrbod.
1-bosqich: Tabiat yaratgan mo`jizalardan foyda olmoq uchun inson sog`lom baquvvat hamda zukko bo`lmog`i lozim.
Sahna ko`rinishi:
Kambag`al: Assalomu-alaykum.
Luqmoni Hakim: Valaykum assalom
- Menga to`g`ri maslahat bersangiz. Mening yeyishga na nonim, kiyishga na kiymim bor.
Nima qilay, juda qiynalib ketdim.
- Bo`lmasa menga o`ng qo`lingni sot, men senga pul beraman.
- Iye, o`ng qo`lim o`zimga kerak.
- Bo`lmasa o’ng ko`zingni sot.
- Nega men sizga o`ng ko`zimni sotishim kerak? U menga ko`rish uchun kerak.
Ey, birodar! Bo`lmasa nega zorlanadi to`rt muchang sog` bo`lsa, aqlni ishlatib mehnat qilsang kuning o`taveradi. Shuning uchun ham “Tani sog`lik-tuman boylik” deb aytishadi. Chunki sog`lik har qanday boylikdan a’lo, dunyodagi eng boy odamsan.
2-boshlovchi:
Besh narsadan oldin besh narsaning qadrini bil!
- kasal bo`lmasdan oldin sog`lik qadrini
- qarimasdan-avval yoshlik qadrini
- qashshoqlikdan avval boylik qadrini
- qaramlikdan avval ozodlik qadrini
- o`limdan avval esa tiriklik qadrini
1-boshlovchi:
Endi navbat esa savollarga.
1. Tana haroratini o`lchaydigan asbob?
2. Tish tozalaydigan asbob? (cho`tka)
3. Inson uchun qimmatli boylik? (sog`lik)
4. Sezgi organlariga nimalar kiradi? (quloq, ko`z, burun, til)
5. Odamda nechta tish bor?
6. Prezidentimiz 2011-yilni qanday nomladi?
7. Gigiyena nima?
8. Ovqatlanishdan oldin qo`lni nega yuvish kerak?
9. Odam kuch-quvvatni qayerdan oladi?
10. O`simlik va uy hayvonlaridan olinadigan oziq-ovqat mahsulotlariga nimalar kiradi?
2-bosqich:
Endi esa Ibn Sino bobo-ulashar davo. (o`gitlar) Po`lat Mo`min.
Xom suvni ichma,
Sog`likdan kechma.
Badantarbiya –
Kuch etar hadya.
Yo`lda yeyish non
Yomondan yomon
Yeb bo`lib ovqat,
Yugurma faqat.
Yurmoqlik iflos
Kasalga asos.
Pashshadan kasal
Tarqar har mahal.
Ozoda hovli,
Kasaldan holi.
Kim harakatda
Sog`lom, albatta.
2-boshlovchi:
Sog`lik to`g`risida o`quvchilar yod olgan maqollarni aytib berishadi.
Och holini to`q bilmas,
Kasal holini sog`.
Sog`likda xo`rlik yo`q
Sog` yurak, tog` yurak
Sog` tanda sog` aql.
Salomatlik-tuman boylik
El sog`ligi-yurt boyligi.
O`ktam avlod (Qo`shiq)
Anvar Obidjon
Aziz ota-onamizning qalqonimiz
Buyuk xalqim, suyuk xalqim, bizga ishon
Fidodir bu qutlug` Vatanga jonimiz
Buyuk xalqim, suyuk xalqim, bizga ishon
Al-Beruniy, At-Termiziy hazrat bizga
Ulug`bek – u, Al Farg`oniy savlat bizga
Temur bobo, Manguberdi davlat bizga
Buyuk xalqim, suyuk xalqim, bizga ishon
Yurtning do`stga oshiq bag`ri bag`rimizdir,
Alpomishning yovga qahri qahrimizdir
Navoiyning turkiy tili faxrimizdir,
Buyuk xalqim, suyuk xalqim, bizga ishon
Ilm-u mehnat bilan inson nasli a’lo,
Inoq bo`lsak, yuz o`girmas tole aslo
Ajdodlardek bizlar doim g`olib, dono
Buyuk xalqim, suyuk xalqim, binga ishon
1-boshlovchi:
Kechani “Xorazm lazgisi” bilan yakunlash. Shuning bilan bugungi kechamizni tugatar ekanmiz, sizlarga yana bir bor uzoq-umr, sixat-salomatlik, oilaviy baxt tilab qolamiz.
“Gullar bayrami”
Kecha o`tkaziladigan zal bezatiladi.
Assalom, deganda oshiladi gul.
Assalom, deganda sayraydi bulbul.
Assalom, deganda alik olgaysiz,
Ushbu tabrigimizni qabul qilgaysiz.
Bayramni o`tkazishdan maqsad O`quvchilarni jonajon o`lkaga, Ona Vatanga chiroyli gullarga bo`lgan muhabbatini oshirish. Tabiatni betakror go`zalligini sevishga, uni asrab ardoqlashga, tevarak atrofimizdagi tabiatni toza saqlashga, xona gullarini to`g`ri parvarishlashga, ularning turlarini o`rganish va ko`paytirish orqali go`zallik tuyg`usini shakllantirishdan iborat.
Bayramni o`tkazish tartibi.
Bayramni o`tkazishdan avval o`quvchilarga 10-15 kun avval topshiriqlar beriladi. Bahor, Tabiat, Gullar haqida she’r, topishmoq, maqollar yozdiriladi. Bayram o`tkaziladigan xona bayramona bezatiladi. O`quvchilar yil davomida chizgan gullar ko`rgazmasi tashkil qilinadi. Bayramga Ustoz o`qituvchilar, Maktab jamoasi, ota-onalar taklif qilinadi. Bayramda ishtirok etuvchi o`quvchilar milliy kiyimlarni kiyadilar.
O`qituvchi:
Hurmatli mehribon ota-onalar, mehmonlar, aziz o`quvchilar va kichkintoylar! Gullar bayramiga xush kelibsiz!
Marhabo azizlar!
Bayram kechasi boshlanadi.
Mayin musiqa sadolari ostida boshlovchi qiz kirib keladi.
Assalomu alaykum,
Salomim so`lim-so`lim
Qo`limda dasta gulim
Odob bilan aytaman
Assalomu alaykum
Assalom, ey gulchiroylar
Guljahonlar, assalom.
Dilrabo, dilkash, dilbar
Aziz mehmonlar, assalom!
Gulruh- Assalomu-alaykum, mehribonlar ota-onalar aziz ustozlar, jajji ukajonlar, qadrli tengdoshlar! Gullar bayramiga xush kelibsiz. Mana bepoyon o`lkamizga boychechak va chuchmomalardan gulchambarlar taqib, fasllar kelinchagi Bahoroy kirib keldi.
Bahor yasharish va yangilanish fasli. Bahor tabiatni qayta jonlanish, dalalarda mehnat mavsumining boshlanishidir.
Bahor keldi uyg`otib,
Dillar zavq shavqin.
Anhorlarda tashib suv
Soladi shovqin.
Yerdan ko`m-ko`k maysalar
Ko`tarmoqda bosh.
Dehqon kezar dalada
Chiqmasdan quyosh.
Bolalar: Bahoroy-Bahoroy! Boshdan oyoq oppoq libos kiygan, boshlarida gulchambar taqqan Bahoroy kirib keladi. Bahoroy: Men dala va qirlarni so`lim, bog`larni, go`zal tog`larni uyg`otaman. Daraxtlar kurtagini sharbatga to`ldiraman.
1-o`quvchi: Bahor, sening so`zing chiroyli,
Zeb yarashgan yuzing chiroyli,
Sochlariga jamalak taqqan,
O`sma qoshli qizing chiroyli.
2-o`quvchi: Bahor sening kunlaring go`zal,
Shaffoq o`tgan kunlaring go`zal,
Qaldirg`ochning qanotlarida
Jaranglagan tonglaring go`zal.
3-o`quvchi: Qir adirda lolaqizg`aldoq
Alvon misol tovlanar bugun.
Uyg`onadi borliq tabiat,
Qurt-qumusqa jonlanar bugun.
4-o`quvchi: Bodom, o`rik, shaftoli guli
Nafis, mayin hidin taratar
Tangri bunday go`zal bahorni
Faqat bizni yurtda yaratgan
5-o`quvchi: Yurtimda bayram ko`p, tantanalar ko`p
Farovon turmushning oltin naqshi-u
Go`zal qadriyat an’analar ko`p
Ozodlik hurlikning noyob baxshi-u
Bahoroy: Qani kim meni do`stim bo`lsa men tomonga shoshilsin! Faqat shartim shuku, bahor haqida she’r aytib berish kerak.
Gulruh-Bahoroy bizga avval bahor elchisi nomlarini aytib beradi.
Gulhayo – ochildimi boychechak, endi har yon gul demak, chunki bahor elchisi mitti gul boychechak.
Gulruh - Gunafshadan o`zimga
Yutibsan boychechak.
Ulardan erta chiqishga
Ulguribsan boychechak.
Gulhayo – Ha, bahorning guli boychechak. Bahor elchilarini davraga taklif etamiz. Bolalar: “Marhabo – Marhabo” davraga qo`llarida gul bilan bahor elchilari kirib keladi.
Boychechak:
Kun ketidan kun o`tar,
Tun ketidan kun o`tar.
Keldimi deb gulbahor
Hatto yo`lga ko`z tutar.
Yumshoq yerdan yumalab
Tong nurida cho`milib,
Kulib chiqqan boychechak.
Olqishlarga ko`milib
Ochildimi boychechak?
Endi har yon gul demak.
Chunki bahor elchisi
Shu mitti gul boychechak.
Binafsha:
Binafshaxon – binafsha,
Kulishlaring chiroyli.
Bog`imizda ochilib
Turishlaring chiroyli.
Bog` qirlarda unasan
Yayrab – yashnab sho`x kulib
Ko`ksimga qo`nasan
Bahor o`rdeni bo`lib
Lolaqizg`aldoq:
Qizil durra boshlarda yashnab
Sayr qilishar ming – ming qizaloq.
Yaqin borib tursang ko`z tashlab
Jilmayar menga lolaqizg`aldoq.
Poyasida g`unchalari ko`p,
Bahor qizi gul ochar tinmay.
Qora qoshli lolalardan top
Dasta terdim qizilidan erinmay
Bahor qizi – lolaqizg`aldoq
Qulog`imga bo`lasan baldoq
Lola:
Quyoshga intilar,
Tog`lardagi lolalar.
Quchoq-quchoq terishar
Quvnab, yayrab bolalar.
Shabada tursa asta,
Salom berib egilib
Qiz teribdi bir dasta
Qarab qoldim tikilib.
Bargi yashil va tarang
Shapaloqday har biri.
Lolaga siz bir qarang
Gullarning eng dilbari.
Bahorda chiqing toqqa,
Lola to`lsin quchoqqa.
Chuchmoma:
Bahor chog`i ochilib
Xushro`y hidga to`libsan.
Hech toymasdan termulib,
Chuchmomajon – chuchmoma.
Endi navbat o`zidan xushbo`y hid chiqaradigan gullarga.
Yalpiz:
Ariq labiga boring,
Yo ko`pchilik, yo yolg`iz
Hammamizga birday teng
Atir purkar ko`k atir.
Magazindan mo`lu-ko`l
Atir olgan gul atir
Yo`q o`zi-gul, o`zi-gul
Hidi olamga tatir.
Ariq bo`yida yalpiz,
Atir sochgani sochgan
Barg yozib yashnab gul qiz
Quchoq ochgani – ochgan.
Qo`ng`iroqgul:
Qo`ng`iroqgul, qo`ng`iroqgul
Bandingga ayt, g`uncha ochsin!
Qo`ng`iroq chal, qoqillab gul
Dilimizdan alam qochsin
Bo`ying baland qo`ng`iroq gul.
Barging yashil, guling ko`kish.
Shamol kulib deydi nuqul:
Yuzindan bergil o`pich!
Qoqigul:
Kimningki bor chorbog`i
O`sib yetar gulqoqi.
Barglari kungurador,
Sap-sariq gullari bor.
Teramiz-teramiz asta
Sariq gullari dasta.
Termasak xazon bo`lar
Debsinib to`zon bo`lar.
Musiqiy tanaffus
“Uchala qiz”
Uchala qiz chiqdi ariq bo`yiga, bo`yiga,
Uchala qiz chiqdi ariq bo`yiga, bo`yiga.
Biri, lola biri sumbul, biri gul.
Biri, lola biri sumbul, biri gul.
Birinchisi do`ppisiga gul taqqan, gul taqqan
Biri lola, biri sumbul, biri gul.
Biri lola, biri sumbul, biri gul.
Ikkinchisi ko`ylagida guli bor, guli bor
Biri lola, biri sumbul, biri gul
Biri lola, biri sumbul, biri gul.
Uchinchisi endi to`lar oltiga-oltiga
Biri lola, biri sumbul, biri gul.
Biri lola, biri sumbul, biri gul
Bahoroy:
Bolajonlar, boshlaylik
Yalla navo nazmini
Savol javob qismi-uy,
Topog`onlar bazmini.
Karima:
To`rt birodar asl so`z
Mehmon bo`lar birma-bir
Qachon qilma iltimos
Birga kelmas baribir
Bu – mi bu to`rt fasl
Qiziqarli savollar:
1. Suvda o`sadigan gul?
2. Gul ustida olifta ashulachi?
3. Guldan gulga qo`nib asal yig`ishar?
4. Asalxo`r hayvon?
5. Tog` guli?
6. Qaysi hayvon soqoli bilan tug`iladi?
7. Qaysi o`simlikning gullari juda hidli bo`ladi?
8. Soat gullariga qaysi gullar kiradi?
9. Xona gullaridan qaysi biri dorivor?
10. Quyosh guli nomini olgan o`simlik?
11. Gul sovg`a qilganda nima uchun toq qilib beriladi?
Endi navbat sahna ko`rinishiga.
“Rostgo`y bola ertagi”
Musiqiy tanaffus
Hey lola
Tom ustida hey bola,
Ichi to`la gul lola, hey bola.
Nari turing bo`z bola, hey lola.
Uyaladi qiz bola, hey bola.
Lola o’zi qiz bola, hey bola,
Qirda o`sgan gul-lola, hey bola
Lolachani ko`rganda, hey bola
Sanab-sanab uz bola, hey bola.
Qo`shiq:
Erta bilan turaman
Nahori nashta-yu, nahori nashta.
O`ng qo`limda igna-yu, tizzamda
Kashta-yo, tizamda kashta.
Ola veradi qo`yaveradi
O`smani qoshga-yo, o`smani qoshga
Chinor chinoray bo`yim chinoray
O`nga qarang chapga qarang
Qo`limda torima, qo`limda
Torima, qo`limda torim.
Endi navbat gul so`zini qatnashtirib qizlar ismini aytishga.
Bunda ikki o`quvchi chiqadi kim ko`p ism aytsa shu g`olib chiqadi.
Keyingi shart gullar to`g`risida tez aytishga.
Alisher: Gulnora Gulzodaga Gullardan
Guldasta Gulchanbar yasadi.
Mirzo: Gulnoza gulkirab gullagan
Gulzordan gullar uzadi.
Oxirgi shart guldon guldasta yasab sovg`a qilish buning uchun ham ikki o`quvchi bellashadi.
Kecha so`ngida boshlovchi kechada faol qatnashgan o`quvchilarga, mehmonlarga o`zining minnaddorchiligini bildiradi. Hamisha labingizdan kulgu, chehrangizdan tabassum arimasin. Gul kabi doimo ochilib yuring.
Dostları ilə paylaş: |