Birinci Bölüm / allah'i tanimak

Amelle İmanın İlişkisi

İradî olarak işlenen amel ya imana yakışır ve onun doğrultusunda ya da imana yakışmayan ve onunla bağdaşmayan bir yöndedir. Birinci durumda imanı güçlendirip gönlün nurunu artırırken, ikinci durumda imanı zayıflatıp kalbin kararmasına yol açar. Binaenaleyh mümin birinin yaptığı salih ameller ve iyi işler, onun imanından kaynaklandığı gibi bu imanın artmasına ve güçlenmesine de neden olur ve daha başka iyi ameller işlemesine de ortam hazırlar.

Salih amelin, imanın tekâmülündeki rolünü şu ayette açıkça görebilmek mümkündür:

Temiz söz ve inanç Allah'a doğru yükselir ve salih amel de onu yükseltir… [1]

Yine birçok ayette, iyi amellerde bulunanların iman, nur ve hidayetlerinin arttığı belirtilmektedir.[2]

Diğer taraftan imana aykırı eğilimlerin baş gösterip yakışıksız amallerin işlenmesi ve şahsın, bunları yapmayacak kadar güçlü bir imana sahip bulunmaması hâlinde imanı giderek daha da zayıflayacak, bu günahların tekrarlanmasına müsait bir ortam oluşacak ve durumun bu şekilde sürmesi hâlinde daha büyük günahların işlenmesine ve tekrarlanmasına yol açacak ve nihayet imanın temelini tehlikeye düşürüp (Allah korusun) hepten kaybolmasına, küfre ve nifaka dönüşmesine sebep olacaktır.

Kur'ân-ı Kerim, bu gidişatı izleyip sonunda nifaka düşenlerin durumunu şöyle izah eder:

Böylece Allah'a verdikleri sözü tutmamaları ve yalan söylemeleri nedeniyle Allah, kendisiyle karşılaşacakları güne kadar kalplerinde nifakı (sonuçta köklü bir duygu olarak) yerleşik kıldı. [3]

En kötü günahları işleyenlerin akıbeti, Allah'ın ayetlerini yalanlamaları ve onları alay konusu etmeleri oldu… [4]

Aynı şekilde daha birçok ayette, günahkârların (günah işledikleri oranda) küfür, zulmet ve katı kalpliliklerinin de arttığı belirtilmektedir.[5]

 

[1]- Fatır, 10.

[2]- Âl-i İmrân, 173; Enfal, 2; Tevbe, 124; Kehf, 13; Meryem, 76; Ahzab, 22; Muhammed, 17; Müddessir, 31.

[3]- Tevbe, 77.

[4]- Rum, 10.

[5]- Bakara, 10; Âl-i İmrân, 90; Nisâ, 137; Mâide, 68; Tevbe, 37; İsrâ, 60,82; Saf 5; Nuh, 24.

Sonuç

İmanla amel arasındaki karşılıklı ilişki ve bu ikisinin, insanın saadetinde oynadığı rol dikkate alındığında mesut bir hayatı ağaca benzetebiliriz,[1] bu ağacın köklerini bir ve tek olan Yüce Allah'a, elçilerine, mesajlarına, ilâhî ödül ve ceza gününe iman oluşturmaktadır; bu imanın gereklerine göre davranma kararlılığı, aracısız olarak ve doğrudan doğruya bu kökten yeşeren gövde konumundadır ve bu ağacın dallarıyla budakları, iman kökünden beslenen salih ameller olup, meyvesi de "ebedî saadet"tir. Kök olmazsa ne gövde yeşerecektir, ne de dalları… ve bu durumda tabii ki meyve de olmayacaktır.

Ne var ki kökün var olması, her zaman uygun dal-budaklarla istenen meyvenin de var olduğu anlamına gelmemektedir. Bilakis, bazen şartların elverişsiz olması veya hastalık, kurt vb. nedenlerden dolayı dallar yeşermemekte, ağaç beklenen meyveyi vermemekte, hatta ağaç kuruyup gitmektedir.

Aynı şekilde bu ağacın dalına, gövdesine, hatta köküne uygulanacak aşılamalarla, bambaşka sonuçlar alınabilir ve muhtemelen bir başka ağaca dönüştürülebilir… İmanın küfre dönüşmesi (irtidad), işte buna benzer bir durumdur.

Özetle; söz konusu mevzuata iman, insanın saadete kavuşmasının asıl faktörüdür. Ancak bu faktörün etkisinin tam olması, sağlam gıdalarla (salih amel) beslenebilmesine ve zararlı unsurlara karşı ilaçlanıp korunmasına (günah işlemekten sakınmak) bağlı bulunmaktadır.

Farzların terk edilmesi ve haramların işlenmesi imanın köklerini giderek zayıflatmakta ve nihayet kuruyup gitmesine neden olabilmektedir. Dahası, batıl görüş ve inançların aşılanmasıyla "iman"ın niteliği bile büsbütün değiştirilebilmektedir…

Sorular:

1- İmanın, salih ameller üzerindeki etkisini açıklayınız.

2- İyi ve kötü amellerin, imanın güçlenmesi veya zayıflaması üzerindeki etkilerini belirtiniz.

3- İmanla amel arasındaki karşılıklı ilişki ve bunların, insanın saadetiyle olan bağını anlatınız.

[1]- İbrahim, 24-27.

56- BİRKAÇ ÖNEMLİ NOKTA

Giriş

İslâm kültürüyle yeterince aşina olmayan ve insanların yaptığı işleri sathî ve zahirî ölçülerle değerlendirip yapılan iyi bir işin bizzat yapanına ve bu öznenin amaç ve niyetine (başka bir deyişle sadece fiilin değil, failin de iyi olmasına) önem vermeyen veya yapılan bir işin etkinliğini, sadece diğer insanların dünyevî hayatına kazandırabildiği refahla ölçenler, İslâm inançlarını tahlil ve değerlendirme konusunda ciddi hatalara düşüp yanılmakta ya da bunları idrak edip kavrayamamaktadırlar. Bu cümleden olmak üzere imanın salih ameller üzerindeki rolü ve onlarla ilgisi, küfür ve şirkin yıkıcı etkileri; az hacimli ve kısa süreli bazı amellerin, çok hacimli ve uzun vadeli bazı amellerden daha değerli ve üstün olması gibi konuları gereğince kavrayamayıp fikrî yanılgıya düşmekte ve mesela diğer insanların refahına yardımcı olacak araçlar icat eden büyük mucitlerin ya da halkının hürriyeti yolunda mücadele veren hürriyet kahramanlarının; Allah'a ve kıyamet gününe zerrece imanları bulunmamış olsa bile ahirette büyük ve saygın makamlara sahip olmaları gerektiğini zannederler!... Hatta bazen daha da ileri gitmekte ve gerçek saadet için gerekli imanı "insanî değerlere iman" veya "işçilerle emekçi kitlelerinin bu dünyadaki nihaî zaferi" şeklinde tanımlayanlar bile çıkmaktadır. Bundan da öte giderek "tanrı" kavramını "ahlakî ideal"le özdeşleştirip salt değersel bir kavram gibi göstermeye çalışanlar olmaktadır!!

Daha önceki açıklamalarımıza bakarak bu batıl zanların zaaf ve sapma noktaları kolaylıkla tespit edilebilse de; çağımızda bu tür zehirli fikirlerin giderek yaygınlık kazanması ve gelecek nesil için tehlike yaratması ihtimaline binaen bu konuları daha etraflıca açıklamanın yararlı olacağı kanısındayız.

Bu tür konuları gereğince değerlendirebilmek için epey zaman ve hacme ihtiyaç olduğundan, biz konumuzun dışına taşmayacak ve kitabımızın üslubunu değiştirmeyecek şekilde sadece akidevî boyutları dikkate alacak ve en önemli noktaları açıklamakla yetineceğiz.