Birinci fəsil: İnqilabı, quruluşu və ölkəni müdafiə etməkdə fəhlələrin rolu

İslamda işin məqsədli olması

Burada incə bir məqam vardır. O da budur ki, istər fəhləlik çərçivəsində olan azsaylı işləri, istərsə də təlim və tərbiyə çərçivəsinə aid olan işləri iki yolla görmək olar: biri məqsədli və istiqamətli, biri də məqsədsiz və istiqamətsiz. Fərz edin bir nəfər bir iş seçmək istəyir. Biri var ki, onun üçün hansı işin olması fərq etməsin; o, iş görüb pul qazanmaq istəyir. Biri də var ki, axtarıb bu gün daha lazım, daha faydalı və xalqın daha ehtiyaclı olduğu işi seçir. İkincisi istiqamətli iş olur. Müqəddəs İslam şəriətində işlərin bu istiqamətinə xüsusi diqqət yetirilmişdir. Əlbəttə, mənim məqsədim bu deyil ki, kim iş seçmək istəyirsə, gedib axtarmalı və hansı işin daha lazım olduğunu tapmalıdır. Bu hələlik bizim mövzumuzdakı fərdi qərar və seçim dairəsindən xaricdir. Biz ölkənin və cəmiyyətin ümumi istiqaməti üçün məsləhətlisini düşünmək istəyirik.

İslamda işin istiqamətinə çox diqqət yetirilmişdir. Məsələn, ibadətlərdə deyirlər ki, Allaha yaxınlaşmaq qəsdi etmək lazımdır. Allaha yaxınlaşmaq qəsdi sözügedən istiqamətdir; yəni insan işi Allah üçün görsün və iş Allahın razılığı istiqamətində olsun. İşin zahiri və maddi forması çox da fərqlənməyə bilər, ruhu isə fərqlidir. Məsələn, müqəddəs şəriətdə tövsiyə olunmuş və müstəhəb sayılmışdır ki, cümə günü insan cümə qüslü versin.⁸⁶ İnsan elə bilir ki, cümə qüslünün təyin edilməsi prinsipcə, təmizlikdən ötrüdür. Yəni hər bir insan ən azı həftədə bir dəfə bədənini yusun və beləliklə, İslamda böyük əhəmiyyəti olan təmizlik təmin olunsun. Lakin siz cümə günü bir saat hovuzda çimsəniz, əl-ayağınızı tərpətsəniz, bədəninizi sabunlasanız, lakin cümə qüslü niyyəti etməsəniz, sizə müqəddəs şəriətdə cümə qüslü üçün təyin olunmuş savab verilməyəcək. İşin forması eynidir, yəni yuyunmaqdır. Onun zahiri məqsədi də hər iki yerdə - həm cümə qüslündə, həm də adi çimməkdə təmizlikdir, lakin cümə qüslündə məqsəd və istiqamətdən ibarət olan əlavə bir şey var. İstiqamət nədir? İşi Allah üçün yerinə yetirmək.⁸⁷