Birlashgan millatlar tashkiloti va zamonaviy

BMTning yangi tuzilmalari 
Birlashgan Millatlar Tashkiloti Bosh kotibi K.Annan taklifi bilan 2005 yilda 
nizolar oqibatlarini bartaraf etish, ularning sabablarini bartaraf etish va tinch hayot 
tarzini targ‘ib etish, mamlakatlarga ko‘maklashish maqsadida Tinchlikni o‘rnatish 
komissiyasi tashkil etildi. Bir yil o‘tgach, konflikt yuzaga kelgan mamlakatlarga 
resurslarni tezlik bilan taqsimlash uchun Birlashgan Millatlar Tashkilotining Tinchlik 
qurish jamg‘armasi tashkil etildi. 
Qo‘shma Shtatlar Tinchlik o‘rnatish komissiyasini tuzish bo‘yicha 
muzokaralarda bu g‘oyani qo‘llab quvvatladi va ushbu tuzilma BMT Xavfsizlik 
Kengashi nazorati ostida maslahat organi sifatida tashkil etildi. Rivojlanayotgan 
mamlakatlar Tinchlik o‘rnatish komissiyasini Bosh Assambleya nazorati ostidagi 
ishchi tuzilmaga aylantirish istagida edi. Shunday qilib, Bosh Assambleyasi va 
Xavfsizlik Kengashi vakolatlariga nisbatan g‘arb davlatlari va rivojlanayatgan 

---

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 2 | ISSUE 1 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
737 
w
www.oriens.uz
January 
2022
 
davlatlar o‘rtasida "arqon tortish" jarayoni boshlandi. Tinchlik o‘rnatish komissiyasi 
Xavfsizlik Kengashi tarkibida qoldi.
Bugungi kunda Tinchlik o‘rnatish komissiyasi moliyaviy resurslarning 
yetishmasligi, faoliyatining aniq yo‘nalishlarini belgilash, mehnat taqsimotida 
muvofiqlashtirishdagi qiyinchiliklarni boshdan kechirmoqda. Liberiya va Serra 
Leonedagi barqarorlik Komissiyaning samarali faoliyatiga misol bo‘la oladi. 
Gvineya-Bisauda, Markaziy Afrika Respublikasida, Janubiy Sudanda istalgan 
natijalarga erisha olmadi.
2006 yilda Inson Huquqlari Kengashi tuzildi, unga tegishli mamlakatlarda inson 
huquqlariga rioya etilishini monitoring qilishning ob’ektiv mexanizmi sifatida 
Universal davriy sharhning yangi funksiyalari berildi. Oldindan mavjud bo‘lgan 
Inson huquqlari bo‘yicha komissiya AQShning tanqidlari ostida qoldi. Bu Isroilga 
qarshi rezolyusiyalar va uning a’zolik maqomi bilan bog‘liq edi, kichik Jorj Bush 
ma’muriyatining fikriga ko‘ra, bu organni butunlay obro‘sizlantiradi. Inson huquqlari 
bo‘yicha kengashni tashkil etish to‘g‘risidagi rezolyusiya loyihasining yakuniy matni 
Qo‘shma Shtatlar kutganiga zid bo‘lgani uchun ular ushbu tuzilmaga a’zo bo‘lishdan 
bosh tortgan edilar. Prezident B. Obama ma’muriyati Inson huquqlari bo‘yicha 
kengashga qaytib, o‘z siyosatida "strategik ko‘p tomonlama" va "prinsipial ishtirok 
etish" yondashuvlarini e’lon qildi [10]. 
Biroq, Vashingtonga ko‘ra, Kuba va Eron kabi nodemokratik davlatlar Inson 
Huquqlari Kengashida mavjudligi noroziliklarni keltirib chiqardi. Da’volar, 
shuningdek, Isroilni tanqid qilishga bag‘ishlangan ko‘plab maxsus sessiyalarga 
tegishli. Qo‘shma Shtatlar Eron va Suriyani Inson huquqlari bo‘yicha kengashga 
kirmasligi uchun harakat qildi. Ular Inson Huquqlari Kengashidagi vaziyatni o‘z 
foydasiga o‘zgartirishga muvaffaq bo‘lishdi: Isroilga e’tibor darajasini pasaytirish va 
Kengash ishining boshida bekor qilingan Erondagi inson huquqlari bilan bog‘liq 
vaziyatni qayta ko‘rib chiqishni tiklash; Suriyada maxsus tergov komissiyasini tashkil 
etish; Shimoliy Koreya va Belarus bo‘yicha maxsus ma’ruzachilar lavozimini 
yaratish; Shimoliy Koreyadagi inson huquqlari masalasini Xavfsizlik Kengashida 
muhokama qilish imkoniyati;. 
Birlashgan Millatlar Tashkilotining inson huquqlari bo‘yicha tuzilmasi o‘z 
nomini o‘zgartirib, avvalgidek muammolarga duch keldi, ya’ni davlatlar guruhlari 
manfaatlarining qutblanishi va u yerda ko‘rib chiqilayotgan masalalarning 
siyosiylashuvi. Masalan, Ukraina, Suriya, Myanma, Shimoliy Koreya bo‘yicha 
muhokamalar qizg‘in va umumiy yondashuvlar mavjud emas. 2008 yil, Kengash 
ishining boshlang‘ich davrining o‘zida uning faoliyatidagi muammolarni muhokama 

---