BiSMİllahir-rəhmanir-rəHİM

AYƏ 80:

﴿ تَرَى كَثِيرًا مِّنْهُمْ يَتَوَلَّوْنَ الَّذِينَ كَفَرُواْ لَبِئْسَ مَا قَدَّمَتْ لَهُمْ أَنفُسُهُمْ أَن سَخِطَ اللّهُ عَلَيْهِمْ وَفِي الْعَذَابِ هُمْ خَالِدُونَ ﴾

TƏRCÜMƏ:

«Onların çoxunu kafirlərlə (müşriklərlə) dostluq edən görürsən. Doğrudan da nəfsi istəklərinin onlar üçün qarşıya çıxardığı şey pisdir ki, Allah onlara qəzəb etmiş və onlar ilahi əzabda həmişəlikdirlər.»

TƏFSİR:

Bu ayədə onların lənətə düçar olmalarına səbəb olan əməllərinin digər biri bəyan olunmuşdur. Bu da Bəni-İsrailin kafirlərlə dostluq və vilayət yaratmalarıdır. Deməli, kafirlərin vilayətini qəbul etmək Allahın qəzəbinə səbəb olur.

AYƏ 81:

﴿ وَلَوْ كَانُوا يُؤْمِنُونَ بِالله والنَّبِيِّ وَمَا أُنزِلَ إِلَيْهِ مَا اتَّخَذُوهُمْ أَوْلِيَاء وَلَـكِنَّ كَثِيرًا مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ ﴾

TƏRCÜMƏ:

«Əgər onların Allaha və Peyğəmbərə və ona nazil olana imanları olsaydı, onları (müşrikləri) dost tutmazdılar. Lakin onların çoxu itaətsizdirlər.»

TƏFSİR:

Bu ayə bir neçə məna verə bilər. O cümlədən:

1. «Əgər yəhudilər Musaya (ə) və onun Tövratına həqiqi mənada iman gətirsəydilər, heç vaxt müşrikləri özlərinə vəli qərar verməzdilər.»¹

2. «Əgər kafirlər və müşriklər müsəlman olsaydılar, yəhudilər onlarla həmkarlıq etməzdilər». («Əl-mizan» təfsiri)

3. Əgər kitab əhli, yaxud müsəlmanlar Allaha həqiqi iman gətirsəydilər kafirləri özlərinə vəli seçməzdilər. Çünki iman kafirlərin vilayətini qəbul etməklə uyğun gəlmir və bu iş fisq və imansızlıqdır ki, kafirlərlə əlaqədar onların hakimiyyət və istilasının qəbul edilməsinə səbəb olur.

Ümumiyyətlə, hər kəs haqqın mehvərindən xaric olsa, tağutların və kafirlərin şikarı olar.

AYƏ 82:

﴿لَتَجِدَنَّ أَشَدَّ النَّاسِ عَدَاوَةً لِّلَّذِينَ آمَنُواْ الْيَهُودَ وَالَّذِينَ أَشْرَكُواْ وَلَتَجِدَنَّ أَقْرَبَهُمْ مَّوَدَّةً لِّلَّذِينَ آمَنُواْ الَّذِينَ قَالُوَاْ إِنَّا نَصَارَى ذَلِكَ بِأَنَّ مِنْهُمْ قِسِّيسِينَ وَرُهْبَانًا وَأَنَّهُمْ لاَ يَسْتَكْبِرُونَ﴾

TƏRCÜMƏ:

«Şübhəsiz, insanların iman gətirənlərə qarşı düşmənçilikdə ən qatısının yəhudilər və müşriklər olmasını görəcəksən. Onların möminlərlə dostluqda ən yaxın olanlarının isə «biz xaçpərəstlərik» deyənlər olduğunu görərsən. Bu, ona görədir ki, onların bir qismi keşişlər və rahiblərdir və onlar təkəbbürlənmir, özlərini yuxarı tutmurlar.»

TƏFSİR:

Bu ayə Həbəşistanın müsəlmanlarla gözəl rəftar edən məsihi padşahı ilə əlaqədar nazil olmuşdur. Belə ki, besətin beşinci ilində mühacir müsəlmanlar Cəfər ibn Əbu Talibin rəhbərliyi ilə Məkkədən köçərək oraya getdilər və Nəcaşinin himayəsi altında və sığınacağında olub Qüreyş başçıları tərəfindən Həbəşistana göndərilənlərin və müşrik başçılarının əzabından amanda qaldılar. Yəhudilər bu qədər möcüzələri, eləcə də Peyğəmbərin (s) gözəl əxlaqını görməklə ona iman gətirmədilər və müsəlmanların əleyhinə tökülən məkrli tədbirlərdə iştirak edib, əhd-peymanı pozur, fitnə-fəsad törədirdilər. Lakin Həbəşistandakı məsihi ruhanilər «Məryəm» surəsinin ayələrini eşidib ağladılar və müsəlmanları himayə etdilər.

Buna əsasən, yəhudilər İslamın və müsəlmanların ən inadkar və ən qatı düşmənləridir. Onların bu düşmənçiliklərinin dərin tarixi kökləri vardır. Lakin məsihilərin haqq yoldan azmalarına, təslisə – üçlüyə etiqad bəsləməklərinə baxmayaraq nisbətən sağlam ruhiyyəyə malik olduqlarına görə haqqı qəbul etmək üçün daha artıq hazırlığa malikdirlər. Onlar, xüsusilə onların ruhaniləri, məkr və hiylə əhli deyil.

AYƏ 83:

﴿ وَإِذَا سَمِعُواْ مَا أُنزِلَ إِلَى الرَّسُولِ تَرَى أَعْيُنَهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُواْ مِنَ الْحَقِّ يَقُولُونَ رَبَّنَا آمَنَّا فَاكْتُبْنَا مَعَ الشَّاهِدِينَ ﴾

TƏRCÜMƏ:

«Onlar Peyğəmbərə nazil olanı eşidən zaman haqqı tanıdıqları üçün gözlərindən yaş axdığını görərsən. Onlar deyərlər: “Ey Rəbbimiz, iman gətirdik, odur ki, bizi (daim Sənin hüzurunda) şahid olanlardan (və axirət aləminin şahidlərindən) et!”»

TƏFSİR:

Məsihilərin haqqı dinlədikdə sevincdən göz yaşı axıtmalarına iki nümunə göstərmək olar. Onlardan biri Cəfər ibn Əbu Talibin «Məryəm» surəsinin ayələrini Həbəşistanda Nəcaşi üçün oxuduğu zaman, digəri isə məsihilərdən bir qrupunun Cəfərlə birlikdə Mədinəyə gəlib «Yasin» surəsinin ayələrini eşitdikləri zaman baş vermişdi.

Deməli, qəlblərində haqqı qəbul etməyə hazırlığı olanlar haqq kəlmələrini eşitməklə ruhən dəyişilirlər. Lakin buna ləyaqəti olmayanlar ilahi möcüzələri görməklə də təsirlənmirlər.

İnsan ruhən və fitrətən həqiqət aşiqidir. O öz məşuqu ilə vüsala çatdığı zaman sevinc yaşları axıdır. Əlbəttə, iman və təsdiq mərifət və bəsirət əsasında olmalıdır ki, insan yüz illik yolu bir anlığa qət edə bilsin. Hər bir halda iman əhli öz aqibətinin gözəl sona çatması və imanının davam etməsi üçün daim dua etməlidir.