Kişilik Bozukluğu’nda (KB) bu işlevsellik bozulur:
Karikatürize bir hal alan patolojik tutarlılık , değişime
bütünüyle kapalı bir katılığa dönüşmüştür.
Kişi, bireyselliği ve birlikteliği içinde
yaşamın akışına yabancılaşmış;
kendi patolojik şematizasyonunda
donuklaşmıştır.
P A T O L O J İ
Derinliği olan 4-boyutlu bir kişilik yapısı yerine, tek-boyutlu bir karikatürizasyon gelmiştir. Belirli kişilik özelliklerinin aşırı vurgulandığı ve esnemediği kişilik yapısı, şiddetli öznel ve/veya kişilerarası sıkıntılara gebedir.
Derinliği olan 4-boyutlu bir kişilik yapısı yerine, tek-boyutlu bir karikatürizasyon gelmiştir. Belirli kişilik özelliklerinin aşırı vurgulandığı ve esnemediği kişilik yapısı, şiddetli öznel ve/veya kişilerarası sıkıntılara gebedir.
A. Kişinin içinde yaşadığı kültürün beklentilerinden belirgin olarak sapan, sürekli davranış ve iç yaşantı örüntüsü. Bu örüntü, aşağıdaki alanlardan ikisinde (ya da daha fazlasında) kendini belli eder:
A. Kişinin içinde yaşadığı kültürün beklentilerinden belirgin olarak sapan, sürekli davranış ve iç yaşantı örüntüsü. Bu örüntü, aşağıdaki alanlardan ikisinde (ya da daha fazlasında) kendini belli eder:
1) b i l i ş (kognisyon) [yani, kendini, başka insanları ve olayları algılama ve yorumlama yolları]
2) d u y g u l a n ı m (afektivite) [yani, duygusal tepkilerin görülme aralığı, yoğunluğu, değişkenliği ve uygunluğu]
3) k i ş i l e r a r a s ı i ş l e v s e l l i k
4) d ü r t ü k o n t r o l ü
B. Bu sürekli örüntü esneklik göstermez, ve çok çeşitli kişisel ve toplumsal durumları kapsar.
C. Bu sürekli örüntü, klinik açıdan belirgin bir sıkıntıya ya da toplumsal, mesleki alanlarda ya da diğer önemli işlevsellik alanlarında bozulmaya yol açar.
D. Bu örüntü değişmez, uzun bir süredir vardır ve başlangıcı en azından ergenlik ya da genç erişkinlik dönemine uzanır.
E. Başka bir mental bozukluğun görünümü ya da sonucu olarak açıklanamaz.
F. Bu örüntü, bir maddenin (örn. kötüye kullanılabilen bir ilaç ya da tedavi için kullanılan bir ilaç) veya genel tıbbi bir durumun (örn. kafa travması) doğrudan fizyolojik etkilerine bağlı değildir.
ANCAK,
ANCAK,
Ne kadar sorunlu bir doyum-uyum gerilimini taşıyor olursa olsun, Kişilik Bozuklukları esasında kendi içinde tutarlı ve anlamlı çözüm girişimlerinin kurumlaşması ve kemikleşmesidir.
Ne kadar sorunlu bir doyum-uyum gerilimini taşıyor olursa olsun, Kişilik Bozuklukları esasında kendi içinde tutarlı ve anlamlı çözüm girişimlerinin kurumlaşması ve kemikleşmesidir.
Geride yatan bilinçdışı arzu ve korkuların sürüklediği ilişki şemaları, en erken ilişkilerdeki ketleyici ve zorlayıcı yaşantıların damıtılmasıyla yoğunlaşmış ve dogmatize olmuş ürünlerdir.
Kişilik Bozukluğu kurgusu,
özneyi ve dolayısıyla da nesnelerini,
gerçekliğini doğrulayacak
etkileşimlere zorlar.
tekrarlayıcı
uyum ve doyum bozucu
tutum ve davranışlar
ALLOPLASTİSİTE
gerçekçi bir öneri ve talep değildir !
Zira, KB şeması, patojeni dinamosunu kendi içinde taşır, ve rijid kurgusunu hep yeniden oluşturur.
Çevre talebe uygun değişse bile, kişi yine aynı kalacaktır !
KB kriterleri: Süreklilik, Rijidite, Genelgeçerlik, Erken Başlangıç
KB kriterleri: Süreklilik, Rijidite, Genelgeçerlik, Erken Başlangıç
Anlık kesit tanısı değil, zaman içinde süreç tanısı konmalıdır.
Egosintonisite, sorunların nitelik ve şiddetini sislendirir: Bilgi toplamada kaynak çeşitliliği gereklidir.
Savunma düzenekleri, nesne ilişkileri ve psiko-sosyal gelişimi değerlendirmek için psikodinamik temel bilgi ve deneyim şarttır.
Açık uçlu / yönlendirmeyen görüşme tekniği esas olsa da, yarı yapılandırılmış görüşme form ve ölçeklerine de başvurulmalıdır.
Projektif testler temel dinamikler hakkında önemli ipuçları verir.
Eksen-I, Eksen-II ve Eksen-III Bozuklukları ayrıştırılmalıdır.
Tanı koymada, hasta ile ilişkinin dinamikleri çok önemlidir.
Kültürel / sınıfsal genellemelerin kolaycılığından kaçınmalıdır.
Organisite taraması: Nöropsikolojik batarya, EEG, BT, MR, PET, SPECT vb.
Organisite taraması: Nöropsikolojik batarya, EEG, BT, MR, PET, SPECT vb.
Projektif testler: Rorschach, TAT, DAP / HTP vb.
Sorgulama formları: MMPI-PD, SCID-II (Structured Clinical Interview for DSM-III-R Personality Disorders Revised) , DIPD (Diagnostic Interview for Personality Disorders), DIB-R (Diagnostic Interview for Borderline Patients - Revised), TCI (Temperament and Character Inventory) vb.
Obsesif-Kompulsif KB…...rijid, ısrarlı tutum güvensizlik ve kuşkudan gelmez
Kaçıngan KB ..….………….….güvensizlik, küçük düşme korkusuna bağlıdır
Genel Tıbbi bir Duruma Bağlı Kişilik Değişikliği, Paranoid Tip
Kronik Madde Kullanımı ile birlikte gelişebilen semptomlar (örn. Başka Türlü Adlandırılamayan Kokainle İlişkili Bozukluk)
Fiziksel eksikliklerin (örn. işitme kaybı) gelişmesine eşlikçi paranoid özellikler
Yabancı sosyokültürel çevrede yalnız veya azınlıkta olma (örn. mültecilik)
A. Aşağıdakilerden dördünün (ya da daha fazlasının) olması ile belirli, genç erişkinlik döneminde başlayan ve değişik koşullar altında ortaya çıkan, sürekli, toplumsal ilişkilerden kopma ve başkalarıyla birlikte olunan ortamlarda duyguların anlatımında kısıtlılık örüntüsü:
A. Aşağıdakilerden dördünün (ya da daha fazlasının) olması ile belirli, genç erişkinlik döneminde başlayan ve değişik koşullar altında ortaya çıkan, sürekli, toplumsal ilişkilerden kopma ve başkalarıyla birlikte olunan ortamlarda duyguların anlatımında kısıtlılık örüntüsü:
(1) ailenin bir parçası olamadığı gibi, yakın ilişkilere girmeyi istemez; yakın ilişkilere girmekten zevk almaz
(2) hemen her zaman tek bir etkinlikte bulunmayı yeğler
(3) başka biriyle cinsel deneyim yaşamaya karşı ilgisi varsa bile çok azdır
(4) alsa bile çok az etkinlikten zevk alır
(5) birinci derece akrabaları dışında yakın arkadaşları ya da sırdaşları yoktur
(6) başkalarından övgü ya da eleştirilere karşı ilgisiz görünür
(7) duygusal soğukluk, kopukluk ya da tekdüze bir duygulanımgösterir
B. Sadece Şizofreni, Psikotik Özellikler Gösteren bir Duygudurum Bozukluğu, başka bir Psikotik Bozukluk ya da bir Yaygın Gelişimsel Bozukluğun gidişi sırasında ortaya çıkmamaktadır ve genel tıbbi durumun doğrudan fizyolojik etkilerine bağlı değildir.
Not : Şizofreninin başlangıcından önce tanı ölçütleri karşılanıyorsa, "Premorbid“ sözcüğünü ekleyiniz. örn. “Şizoid Kişilik Bozukluğu (Premorbid)“
