Blogumuzu ziyarYt etmYyi unutmayın: utopiaderslik blogspot com

Yüklə 15,57 Mb.

səhifə	43/43
tarix	21.11.2018
ölçüsü	15,57 Mb.
	#84324

1 ... 35 36 37 38 39 40 41 42 43

_{Valyutasız mübadilY – valyutanın iştirakı olmadan hYyata keçirilYn beynYlxalq mübadilY.}

_{Valyuta dYhlizi – dövlYt tYrYfindYn valyuta kursunun dYyişmYsinY icazY verilYn hYdd.}

_{Valyuta opsionu – tYcili birja sazişlYrinin şYrtlYrindYn biri. Bu şYrtY görY, tYrYflYrdYn birinY müYyyYn hüquqlarından istifadY, yaxud imtina etmYk sYlahiyyYti verilir.}

_{Valyuta pariteti – müxtYlif ölkYlYrin valyutaları arasında alıcılıq qabiliyyYti hesabilY müYyyYnlYşdirilmiş nisbYt. Müasir şYraitdY özünün nizamnamYsinY görY ölkYlYr arasında valyuta hesablaşma münasibYtlYri BeynYlxalq Valyuta Fondu tYrYfindYn nizama salınır (bax: valyuta mYzYnnYsi).}

_{Valyuta birjası – xarici valyutaların alqı-satqısını tYşkil edYn, eyni zamanda tYlYb vY tYklifi nYzYrY alaraq onların valyuta mYzYnnYsini müYyyYn edYn tYşkilat.}

_{Valyuta ehtiyatı – ölkYnin MYrkYzi Bankında vY valyuta maliyyY orqanlarında olan qızıl vY xarici valyutaların mYrkYzlYşdirilmiş ehtiyatı.}

_{Valyutanın konversiya edilmY qabiliyyYti – valyutanın müstYqil surYtdY digYr valyutalara dYyişdirilY bilmY qabiliyyYti.}

_{Valyuta mYzYnnYsi – bir ölkYnin pul vahidinin digYr ölkYnin pul vahidilY ifadY edilmYsi. MüxtYlif ölkYlYrin valyutalarının dYyişdirilmYsi nisbYtlYri.}

_{Valyuta siyasYti – valyuta münasibYtlYri sahYsindY MYrkYzi Bankın vY MaliyyY Nazirliyi tYrYfindYn hYyata keçirilYn normativ vY monetar tYdbirlYrin mYcmusu.}

_{Valyuta alverçiliyi – müxtYlif bazarlarda valyuta kursları fYrqindYn istifadY edYrYk valyuta alqı-satqısı yolu ilY gYlir YldY etmYk.}

_{Vaxta qYnaYt qanunu – cYmiyyYtin inkişafının bütün mYrhYlYlYrindY fYaliyyYt göstYrYn ümumi iqtisadi qanunlarından biri. Vaxta qYnaYt dedikdY, makro vY mikro iqtisadiyyat sYviyyYsindY canlı vY maddilYşmiş YmYyY qYnaYt başa düşülür. HYr hansı mYhsulun istehsalına nY qYdYr az vaxt sYrf edilYrsY, YmYk mYhsuldarlığı o qYdYr yüksYlmiş olar.}

_{Vaxt norması – mYhsul (iş) vahidi istehsalına sYrf olunan iş vaxtının elmi Ysaslandırılmış, nizama salınmış hYcmi; adam – saatla (dYqiqY ilY, günlY) müYyyYn edilir.}

_{Vaxtamuzd YmYk haqqı – işçiyY saat, gün, il YrzindYki fYaliyyYtinY görY hesablanan haqqdır; bu formada işçinin YmYk haqqının hYcmi işlYnmiş vaxtın kYmiyyYtindYn, ixtisasından, YmYyinin keyfiyyYtindYn asılı olur.}

_{Vaxt – materiyanın Ysas formalarından biri olub, insan cYmiyyYtinin hYyatında vY elmdY hadisYlYrin ardıcıllığını, onların arasında keçYn müddYti vY proseslYrin başvermY sürYtini tYyin edir.}

_{Veksel – borc ödYnişi üçün, müYyyYn olunmuş formada, tYrtib edilmiş öhdYlik sYnYdi. VeksellYr adi vY köçürmY formada mövcuddur.}

_{Vauçer – qiymYtli kağızların bir növü: inzibati-amirlik sistemindYn bazar iqtisadiyyatına keçYn ölkYlYrdY dövlYt mülkiyyYtinin özYllYşdirmY çeki. V. dövlYt Ymlakını Yhali arasında müftY bölüşdürmY qaydası ilY xüsusi YllYrY verilYrkYn vYtYndaşların hYmin Ymlakdan bYrabYr pay almasına şYhadYt edir.}

_{Vençur biznesi – texniki vY texnoloji yeniliklYrin, elmi nailiyyYtlYrin hYlY tYtbiq olunmamış nYticYlYrinin YmYli istifadYsinY yönYlYn biznes növü. V. b. risk tYlYb edYn biznes növüdür.}

_{Vergi – dövlYt tYrYfindYn müYssisYlYrdYn, firmalardan, tYşkilatlardan, vYtYndaşlardan vY s. tutulan mYcburi ödYmYlYr. Verginin mYblYği qanunla müYyyYn edilir.}

_{Vergi sistemi – ölkYdY tutulan vergilYrin, vergiqoymanın forma vY metodları, vergilYrin yığılması vY istifadYsi, habelY vergi orqanlarının mYcmusudur.}

_{Vergitutma bazası – vergitutma obyektlYrinin vergi tutulan hissYsinin kYmiyyYtcY ifadYsi.}

_{Vergitutma obyekti – qanunla müYyyYn edilmiş vergiyY cYlb edilYn bütün obyektlYr.}

_{Vergi dYrYcYsi – vergiqoyma norması, dYrYcYsi. Vergi dYrYcYlYri proporsional, proqressiv, sabit vY s. olur.}

_{- Y -}
_{Yarımfabrikat – YmYk mYhsulu; bir, yaxud bir neçY emal mYrhYlYsi keçdikdYn sonra hazır mYhsula çevrilir.}

_{Yanacaq – energetika kompleksi – yanacaq-energetika ehtiyatlarını istehsal edYn kompleks.}

_{Yarmarka – YmtYY birjasının sadY forması olub, toptansatış ticarYtini hYyata keçirir.}

_{Yaşayış minimumu – insanların hYyat fYaliyyYtinin saxlanması vY iş qüvvYsinin tYkrar olunması üçün zYruri olan minimum yaşayış vasitYlYri. Yaşayış minimumu cYmiyyYtin inkişafının hazırki şYraitindY Yn aşağı ictimai zYruri hYyat sYviyyYsi ilY müYyyYn edilir.}

_{Yoxsulluq – hYr hansı bir ölkYdY Ysaslandırılmış normalar üzrY minimum yaşayış vasitYlYri olmayan cYmiyyYtin müYyyYn tYbYqYsinin iqtisadi vYziyyYtidir.}

_{Yoxsulluğun sYviyyYsi – Yhalinin gYlirinin 50 faizindYn çoxu Yrzaq mYhsullarının alınmasına sYrf edilYrsY, bu, yoxsulluq hesab edilir.}

_{- Z -}

_{Zloti – Polşa Respublikasının pul vahidi (100 qroşa bYrabYrdir).}

_{ZYhmYtsiz gYlirlYr – YsasYn bölgü prinsiplYri ilY ziddiyYt tYşkil edYn gYlirlYr. Onlara YmYk fYaliyyYti ilY YlaqYdar olmayan, YmYk mYsrYflYri ilY ölçüyY gYlmYyYn vY qeyri-qanuni yolla YldY olunan gYlirlYr aid edilir.}

_{ZYruri YmYk – işçinin öz iş qüvvYsini bYrpa etmYk vY ailYsinin tYlYbatını ödYmYk üçün lazım olan mYhsulun istehsalına sYrf etdiyi YmYk.}

_{ZYruri iş vaxtı – ümumi iş vaxtının bir hissYsi olub, iş qüvvYsinin tYkrar istehsalını tYmin edY bilYn zYruri mYhsulun yaradılmasına sYrf olunan vaxt.}

_{ZYruri mYhsul – maddi istehsal işçisinin yeni yaratdığı mYhsulun bir hissYsi. Bundan işçinin hYyatının vY ailYsinin saxlanması üçün istifadY olunur.}

_{İqtisadiyyat üzrY Nobel mükafatı laureatları}

_{1901-ci ildYn başlayaraq verilYn illik beynYlxalq mükafat İsveç mühYndisi - kimyaçısı, ixtiraçı vY sYnayeçi Alfred Bernard Nobelin (21.10.1833-10.12.1896) adınadır. Nobelin vYsiyyYtinY YsasYn onun ölümündYn sonra qalan kapital Nobel fondunu tYşkil etmişdir: YvvYllYr 31 mln. İsveç kronası olan hYmin mYblYğin 12,4%-i (3,74 mln. krona) Bakıdakı «Nobel qardaşları» şirkYtindYn A.NobelY düşYn sYhmin hesabına idi. Mükafatın verilmYsi üçün Nobelin vYsiyyYt etdiyi elmlYrin siyahısında iqtisadiyyat elmlYrinin adı olmamışdır. 1968-ci ildY İsveç DövlYt Bankı özünün 300 illiyi münasibYti ilY İqtisadiyyat elmlYri sahYsindY işlYrY görY Nobel XatirY mükafatını tYsis etmişdir.}

_{Mükafat Nobelin anadan olduğu gündY elan edilir, vYfat etdiyi 10 dekabr günündY isY Stokholumda vY Osloda tYntYnYli mYrasimdY tYqdim olunur.}

_{İqtisadiyyat elmlYri sahYsindY Nobel mükafatı laureatları aşağıdakılardır:}
_{1969-cu il – Yan Tinbergen (Hollandiya), Raqnar Friş (Norveç). İqtisadi proseslYrin tYhlilinin riyazi metodlarının işlYnilmYsinY görY.}

_{1970-ci il – Pol Samuelson (ABŞ). İqtisad elmindY elmi tYhlilin sYviyyYsinin yüksYldilmYsindY töhfYsinY görY.}

_{1971-ci il – Saymon Kuznets (ABŞ). İqtisadi artımın empirik tYdqiqinY görY.}

_{1972-ci il – Kennet Errou – (ABŞ), Conn Hikk (Böyük Britaniya). Ümumi iqtisadi tarazlıq vY rifah nYzYriyyYlYri üzrY YsYrlYrinY görY.}

_{1973-cü il – Vasiliy Leontyev (ABŞ). “XYrclYr-buraxılış” (“SahYlYrarası balans”) metodunun işlYnilmYsi vY iqtisadi problemlYrin tYhlilindY tYtbiqinY görY.}

_{1974-cü il – Fridrix Fon Hayek (Avstriya, ABŞ), Qunnar Myurdal (İsveç). Pul nYzYriyyYsi, konyunktur dYyişikliklYri vY iqtisadi, sosial vY struktur hadisYlYrin qarşılıqlı asılılığının tYhlili sahYsindY işlYrinY görY.}

_{1975-ci il – Leonid Kantoroviç (SSRİ), Tyallinq Kupmans (ABŞ). Resurslardan optimal istifadY nYzYriyyYsinin işlYnilmYsinY görY.}

_{1976-cı il – Milton Fridmen (ABŞ). İstehlak sahYsindY tYdqiqatları, monetar nYzYriyyY vY pul tYdavülü tarixinin işlYnilmYsinY görY.}

_{1977-ci il – Ceyms Mid (Böyük Britaniya), Bertin Ulin (İsveç). BeynYlxalq ticarYt nYzYriyyYsi vY kapitalın hYrYkYti sahYsi üzrY işlYrinY görY.}

_{1978-ci il – Herbert Saymon (ABŞ). İqtisadi tYşkilatlarda strukturun vY qYrarlar qYbul edilmYsi proseslYrinin tYdqiqinY görY.}

_{1979-cu il – Artur Lyuis (ABŞ), Teodor Şults (ABŞ). İnkişaf etmYkdY olan ölkYlYrin problemlYrinin tYdqiqi üzrY işlYrinY görY.}

_{1980-ci il – Lourens Kleyn (ABŞ). İqtisadi modellYrin yaradılması vY onların iqtisadi siyasYt vY dövri dYyişikliklYrin tYhlilindY tYtbiqi üzrY işlYrinY görY.}

_{1981-ci il – Ceyms Tobin (ABŞ). MaliyyY bazarlarının istehlak, istehsal, mYşğulluq vY qiymYtlYrlY YlaqYlYrinin tYdqiqinY görY.}

_{1982-ci il – Corc Stiqler (ABŞ). SYnaye strukturlarının öyrYnilmYsi, bazarların fYaliyyYtinin tYhlili vY iqtisadiyyatın dövlYt tYnzimlYnmYsinin rolunun tYhlilinY görY.}

_{1983-cü il – Jerar Debre (ABŞ). Ümumi iqtisadi tarazlıq nYzYriyyYsi üzrY işlYrinY görY.}

_{1984-cü il – Riçard Stoun (Böyük Britaniya). Milli hesablar sisteminin yaradılması vY statistik ölçmYlYrY görY.}

_{1985-ci il – Franko Modilyani (ABŞ). MaliyyY siyasYti problemlYrinin tYdqiqi üzrY işlYrinY görY.}

_{1986-cı il – Ceyms Byukenen (ABŞ). QYrarlar qYbulu nYzYriyyYsinin saziş vY konstitusion Ysaslarının tYhlili üzrY işlYrinY görY.}

_{1987-ci il – Robert Solou (ABŞ). İqtisadi artım nYzYriyyYsi sahYsindY fundamental tYdqiqatlarına görY.}

_{1988-ci il – Moris Alle (Fransa). İqtisadi tarazlıq nYzYriyyYsi, iqtisadi artımın, investisiyaların vY faiz dYrYcYlYrinin qarşılıqlı YlaqYsi üzrY tYdqiqatlarına görY.}

_{1989-cu il – Tryuqve Haavelmo (Norveç). İqtisadi tYhlil nYzYriyyYsinY töhfYsinY görY.}

_{1990-cı il – Harri Markovits, Merton Miller, Uilyam Şarp (hamısı ABŞ). Resursların bölgüsündY hYlledici rol oynayan müasir maliyyY bazarları nYzYriyyYsinin işlYnilmYsinY görY.}

_{1991-ci il – Ronald Kouz (ABŞ). İnstitutsional strukturda vY iqtisadiyyatın fYaliyyYtindY ictimai (transaksiya) xYrclYri vY mülkiyyYt hüquqlarının mahiyyYtinin açılmasına, müYyyYnlYşdirilmYsinY görY.}

_{1992-ci il – Harri Bekker (ABŞ). Makroiqtisadi tYhlilin tYtbiqi sahYsinin genişlYndirilmYsi vY insan kapitalı nYzYriyyYsinin işlYnilmYsinY görY.}

_{1993-cü il – Duqlas Nort, Robert Fogel (hYr ikisi ABŞ). İqtisadi tarix sahYsindY yeni istiqamYt kimi iqtisadi statistikadan istifadY olunmasına görY.}

_{1994-cü il – Con Xarsani, Con Neş (hYr ikisi ABŞ), Reynhard Zelten (AFR). Oyun nYzYriyyYsinin iqtisadi proseslYrY tYtbiqinY görY.}

_{1995-ci il – Robert Lukas (ABŞ). SYmYrYli gözlYmYlYr nYzYriyyYsinin işlYnilmYsi vY tYtbiqi, onun iqtisadi siyasYtin işlYnilmYsindY istifadYsinY görY.}

_{1996-cı il – Uilyam Vikri (ABŞ), Ceyms Mirrlis (Böyük Britaniya). İqtisadiyyatda kafi olmayan vY tYzadlı informasiya şYraitindY stimullar nYzYriyyYsinin işlYnilmYsinY görY.}

_{1997-ci il – Robert Merton vY Mayron Skoulz (ABŞ). sasında bütün maliyyY bazarlarının fYaliyyYti qurulmuş törYmY qiymYtli kağızların dYyYrinin qiymYtlYndirilmYsi düsturunun işlYnilmYsinY görY.}

_{1998-ci il – Amartia Sen (Hindistan). halinin rifah halının iqtisadi tYhlilinY verdiyi töhfYyY görY.}

_{1999-cu il – Robert Mendell. Açıq bazar iqtisadiyyatlı ölkYlYrdY pul vY maliyyY siyasYti sahYsindY tYdqiqatlarına görY.}

_{2000-ci il – Makseden Devid. Ev tYsYrrüfatı istehlakının hYllinin ekonometrik tYhlilinY görY.}

_{2001-ci il – Spons Maykl. Assimetrik informasiyalı bazarların tYhlili sahYsindYki xidmYtlYrinY görY.}

_{2002-ci il – Smit Vernon. İqtisadi tYhlil aparan zaman laboratoriya sınaqları tYtbiq etdiyinY görY. Daniyel Kaneman. Psixologiyada tYtbiq edilYn metodların iqtisadi tYdqiqatlarda istifadY edilmYsinY hYsr olunmuş işlYrinY görY.}

_{2003-cü il – Enql Robert, Qrencer Klayv. MüvYqqYti iqtisadi tsikllYrin tYhlili metodlarına görY, hansıki, ÜDM-in, qiymYtin, sYhmlYrY qiymYtin qoyulmasını vY s. inkişafını müYyyYn etmYyY imkan verir.}

_{2004-cü il–Finn Kidland (Norveç), Edvard Preskott (ABŞ). Dinamik makroiqtisadiyyatda zaman amilinin iqtisadi siyasYtY tYsirinin öyrYnilmYsinY verdiklYri töhfY vY işgüzar dövrlYrin hYrYkYtverici qüvvYlYrinin tYdqiqatına görY.}

_{2005-ci il – Robert Aumann (İsrail), Tomas Şellinq (ABŞ). Bizim münaqişYnin mahiyyYti anlayışımızın dYrinlYşdirilmYsi vY oyunlar nYzYriyyYsinin analizi yolu ilY YmYkdaşlığa doğru.}

_{2006-cı il – Edmund Felps (ABŞ). Makroiqtisadi siyasYtdY qısa vY uzunmüddYtli effektlYr arasında qarşılıqlı YlaqYnin tYdqiqinY görY.}

_{2007-ci il – Leonid Qirvits, Erik Meskin, Rodjer Mayerson (ABŞ). Optimal mexanizmlYr nYzYriyyYsinin Ysaslarının yaradılmasına görY.}

1 Борисов Е.В.Экономическая теория. М.-2002 с.8-9.

1 «Игтисади инсан моделляри». Чепурин М.И. вя Киселйованын редактяси иля йазылмыш «Курс экономической теории» дярслийиндян эютцрцлмцшдцр. Киров, «АЪА», 2002.сящ. 18-25.

1 Азярбайъан статистик эюстяриъиляри 2007. сящ.109

1 Мювзуну даща дяриндян юйрянмяк цчцн Теймур Вялийевин «Инфраструктурлар: мащиййяти, тяснифаты вя ящямиййяти», Бакы, 2000-ъи илдя няшр олунмуш китабына мцраъият етмяк олар.

1 Борисов Е.Ф. Экономическая теория. М., 2002. с.362.

1 Борисов Е.Ф. Экономическая теория. М., 2002, с.367.

1 ¹ Классик нязяриййяйя эюря тядавцл цчцн лазым олан пулун мигдары наьд пула сатылаъаг ямтяялярин гиймятляри ъяминин ейни адлы пул ващидинин дювриййя сцрятиня нисбяти иля мцяййян олунур вя бу формула иля ифадя олунур

М= Яг

Дс

1 Флип Котлер «Маркетингин ясаслары». Бакы, «Ерэцн» - 1993, сящ.10.

1 К.Макконнелл, С.Брйу. «Економикс»., М. 1992. сящ.94-101.

Yüklə 15,57 Mb.

Dostları ilə paylaş:

1 ... 35 36 37 38 39 40 41 42 43