Bolalarni tabiat bilan tanishtirish metodikasi fani

2.5.Qishloq  xo'jalik  ishlari.  lyun  oyida  kunning  jaziramasi  va  havoning  quruq  bo'lishi 

ko'pincha  bir  yillik  o'simliklarning  gullash  davrini  qisqartiradi.  Biroq  o'z  vaqtida  sug'orib  turilsa  va 

oziqlantirilsa,  gullash  davri  birmuncha  uzayadi.  Shuning  uchun  gullarni  (ertalab  va  kechki 

soatlarda) har kuni sug'orib turish kerak. 

Iyun  oyida  va  undan  keyinroq  bog'larda  olma  daraxtlarini  zararlantiradigan  qurt 

kapalaklar  paydo  bo'ladi.  Olmaning  ichi  kapalak  qurti  uchun  ishonchli  uy,  zahiradagi  ozuqa 

manbai  boiib  ham  hisoblanadi.  Qurtlagan  olma  yerga  to'kiladi,  uning  ichida  qurtchalaro'rmalab 

chiqadi.  Daraxt  tanasi  orqali  o'rmalab  chiqib,  yangi  pishgan  olmani  topib,  uning  po'stlog'ini 

kemirib,  ichiga  joylashadi  va  o'sha  yerda  yashay  boshlaydi.  Shuning  uchun  to'kilgan  olmalarni 

tezda terib olish kerak, aks holda qurt yana daraxt ustiga o'rmalab chiqib yangi olmalarni zararlay 

boshlaydi. 

Iyun oyining oxiri va iyul oyining boshlarida kapalaklarning ikkinchi avlodi paydo bo'ladi, 

ular uzum urug'lari bilan ovqatlanadilar. 

Chiqqan  qurt  mevalarning  ustida  ochiq  holda,  mevaning  bir  yerini  chuqurcha  qilib  olib 

yashayveradi. Keyinchalik mevaning yumshoq joyini yeb o'sha joyda yashaydi. Yosh qurtlar bir 

mevadan ikkinchisiga teztez o'tib turadilar va o'z uychalari atrofini  yupqa iplar bilan o'raydilar. 

Qattiq  zararlangan  mevalar  to'kiladi.  Uzumlarning  xomtok  qilinishi  ana  shu  zararkunandalarni 

yo'qotish imkonini beradi. 

Iyun  oyidan  oktyabr  oyigacha  tut  qurtlarini  qirib  tashlashga  kirishish  kerak.  Buning 

uchun tut daraxtlarining tevarakatroflarini qazib, yumshatish lozim. 

Iyun  oyida  bog'larda  ertangi  olma,  shaftoli,  olcha,  gilos  va  o'riklarni  yig'ish  ishlari 

boshlanadi. Polizlarda ertangi pomidor, garmdori va baqlajonlarni yig'ishtirish boshlanadi. Bolalar 

bunday islilarda qatnashadilar. 

---

Yozda havo issiq bo'lgan taqdirda kechki payt daraxtlarga, ko'kat devorlarga suv sepiladi. 

Shuningdek,  daraxt  tanalari  yonlaridan  o'sib  chiqqan  mayda  shoxshabbalar  qirqib  tashlanadi, 

ko'kat devorlar kesib, tekislanadi. Bog'lar va polizlarda hosilni yig'ibterib olish ishlari boshlanadi. 

Avgust  oyi  —  sabzavot  va  mevalarning  g'arq  pishgan  oyidir.  Bu  oyda,  uzum,  shaftoli, 

olxo'ri,  olma  va  boshqa  mevalar  ko'plab  pishib  yetiladi.  Polizlarda  esa  qovuntarvuzlar  mo'lkoi 

bo'lib yetiladi, dalalarda pomidor, baqlajon va bulg'or qalampiri pishadi. Avgust oyida paxta terimi 

va boshqa yig'imterim ishlari boshlanadi. 

Dalalarda  g'o'zalar,  bedalar,  kechki  makkajo'xori  va  qish  uchun  tayyorlanadigan 

kartoshka hamda boshqa sabzavotlarni parvarish qilish ishlari davom etadi. 

Avgust oyida gulzorlarda gullarning urug'larini  yig'ish ishlari  boshlanadi. Bu ishda bolalar 

ham  qatnashadilar.  Yaxshi  rivojlangan,  sog'lom  o'simliklarning  urug'lari  yig'ib  olinadi.  Urug'lik 

uchun  hamisha  dastlab  ochilgan  gullarning  urug'lari  olib  qo'yiladi.  Ularni  kesib  qo'ymaslik 

maqsadida  ilgariroq  birorta  aniq  lenta  bilan  ajratib  belgilab  qo'yiladi.  Bunday  gullarni  yorliqlar 

bilan ham  belgilab qo'yadilar. Bu yorliqlarga o'simlikning nomi, navi, rangi yozib qo'yiladi. 

O'simlik  to'la  pishib  yetilgandan  keyingina,  uning  urug'i  yig'ib  olinadi.  Dekorativ 

o'simliklaming  sarg'aya  boshlashi  yoki  qo'ng'ir  tusga  kirishi  mevasining  pishganligidan  dalolat 

beradi. Gullaming yaxshi urugiaridan bebahra bo'lmaslik uchun ularning pishib yetilishini diqqat 

bilan  kuzatib  borish  kerak,  chunki  ular  pishib  yetilgach,  yerga  to'kilishi  va  shamol  bilan  uchib 

ketishi mumkin. 

Ayniqsa  kapalakgulni,  xinani,  xushbo'y  no'xat,  kartoshkagul,  gladiolus,  floks  singari 

gullarni  kuzatib  borish  kerak.  Ushbu  o'simliklaming  yetilgan  urug'lari  har  tomonga  sochilib 

ketadi.  Ko'pgina  gullarning  umg'lari  uchuvchan  bo'ladi.Gullarning  urug'lari  quyoshli  kunlarda, 

tonggi  shudring  qurigachgina  yig'ishtirib  olinadi.  Agar  yig'ilgan  urugiar  nam  bo'lsa,  ularni 

quritish kerak. 

Ko'k  mevalar  va  urug'larni  turlari  va  navlariga  qarab  dokadan  tikilgan  xaltachalarga 

solinadi. Urug'lar solingan xaltachalar ustiga urug'ning navi, yig'ib olingan yili ko'rsatilgan yorliqlar 

yopishtirilgan  bo'ladi.  Xaltachalar  ichiga  urug'larni  zichlab  joylashtirish  yaramaydi,  chunki  havo 

harorati ko'tarilgan taqdirda urug'lar buzilishi va namligini yo'qotishi mumkin. 

Urug'lar  solingan  xaltachalar  kanop  bilan  bog'lanadi  va  qumq,  shamol  yaxshi  kiradigan 

binoga osib qo'yiladi. 

Avgust va sentyabr oylarida vaqtivaqti bilan o'simliklarni sug'orib turiladi. Ko'pincha bunday ishlarga 

katta yoshdagi bolalar ham jalb qilinadi. Qishloq xo'jalik zararkunandalariga va ko'k o'simliklaming 

kasalliklariga qarshi kurash ishlari olib boriladi .