2 - M. Süleymanlı. “Köç”, 3. F. Kərimzadə. “Çaldıran döyüşü”, 4. Ç. Hüseynov. ” Fətəli fəhti”, 5. Elçin . “ Mahmud və Məryəm”, 6. Ə. Nicat. “Qızılbaşlar”, 7. Ə. Cəfərzadə. “Bakı - 1501”, 8. İ. Əfəndiyev. “Geriyə baxma, qoca”
A) I – 1, 3, 6, 7; II – 2, 4, 5, 8
B) I – 1, 3, 4, 5; II – 2, 6, 7, 8
C) I – 5, 6, 7, 8; II – 1, 4, 3, 2
D) I – 1, 2, 7, 8; II – 3, 4, 5, 6
E) I – 2, 3, 4, 5; II – 1, 7, 6, 8
2. Tarixi romanın tipləri və janrları arasında düzgün uyğunluğu müəyyən edən cavab hansıdır?
I. Tarixi - realist roman tipi
II. Tarixi - romantik roman tipi
1 - Epoepiya.
2 - Tarixi –fəlsəfi roman
3 - Tarixi xronika
4 - Tarixi roman (anlayışn dar mənasında )
5 - Tarixi - sosial roman
6 - Tarixi –siyasi roman
7 - Tarixi - etnoqrafik roman
A) I – 1, 6, 7; II – 4, 5, 3, 2
B) I – 1, 3, 4; II – 2, 5, 6, 7
C) I – 2, 5, 6; II – 1, 4, 3, 7
D) I – 3, 2, 5; II – 1, 4, 6, 7
E) I – 1, 5, 6; II – 3, 2, 4, 7
3. Qrafoman düşüncə tərzini simvollaşdran obrazlarla aid olduğu romanların adları arasındakı uyğnluğu düzgün müəyyən edən cərgəni göstərin.
I. “Ölüm hökmü”
II. “Səs” və “Günah duası”
III. ”Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi”
1 - Yazıçı Mürşid Gülcahani, 2. Akademik Balacahunlu, 3. Baş redaktor Muxtar Xudavəndə, 4. Məcid Zeynallı, 5. Cabbar, 6. Nəşriyyat müdiri İslamzadə, 7. Kamal Rəhimov, 8. Səlim Bədbin, 9. Dadaş
A) I - 1, 3, 6, 8; II - 2, 7; III - 4, 5, 9
B) I - 1, 2, 3, 4; II - 7, 8; II - 5, 6, 9
C) I - 3, 4, 8, 9; II - 1, 7; III - 2, 5, 6
D) I - 6, 7, 8, 9; II - 4, 5; III - 1, 2, 3
E) I - 5, 6, 7, 8; II - 3, 4; III - 1, 2, 9
4. Hadisə romanı – psixoloji roman bölgüsü hansı tədqiqatçıya məxsusdur və prinsip etibarı ilə onun bölgüsü aşağıda adları verilən alimlərdən hansının bölgüsü ilə bir - birini tamamlayır? Düzgün cərgəni göstərin.
1 - Leytes
2 Kojınov
1 - Xrapçenko
2 - Zatonski
3 - Varfolomeyev
A) 1, 4
B) 2, 4
C) 1, 3
D) 3, 5
E) 2, 5
5. Mərkəzdənqaçma romanı – mərkəzəqaçma romanı bölgüsü hansı tədqiqatçıya məxsusdur?
A) Zatonski
B) Kojınov
C) Leytes
D) H. Qasımov
E) Y. Axundlu
6. Birbaşa və dolayı təsvir üsulu ilə, eləcə də qarışıq üsulla romanların yaranması mülahizəsi hansı tədqiqatçıya məxsusdur?
A) Leytes
B) Zatonski
C) Varfolomeyev
D) Kojınov
E) H. Qasımov
7. “Xudafərin körpüsü”, “Qızılbaşlar”, “Bakı – 1501” romanlarının müəllifləri kimdir və onlar hansı cərgədə ardıcıllıqla verilmişdir?
1 - F. Kərimzadə
2 - C. Bərgüşad
3 - Ç. Hüseynov
4 - Ə. Cəfərzadə
5 - Ə. Nicat
A) 1, 5, 4
B) 2, 4, 5
C) 1, 3, 4
D) 2, 3, 5
E) 1, 3, 5
8. “Xudafərin körpüsü” romanı (I hissə) və “Çaldıran döyüşü” (II hissə) hansı janrlarda yazılmışdır? Janrların düzgün müəyyənləşdirildiyi cərgəni göstərin.
1 - Tarixi - sosial - psixoloji
2 - Epopeya
3 - Tarixi roman (dar mənada)
4 - Tarixi - fəlsəfi
5 - Tarixi xronika
A) 5, 2
B) 5, 3
C) 3, 2
D) 4, 1
E) 1, 4
9. “Çaldıran döyüşü” romanı hansı janrda yazılmışdır?
A) Tarixi roman (dar mənada)
B) Tarixi xronika
C) Epopeya
D) Tarixi - fəlsəfi
E) Tarixi - sosial - psixoloji
10. “Məsələn, son zamanlar Şah İsmayıl Xətayi haqqında üç roman yaranmışdır. Lakin bu üç roman üst - üstə milli varlığımızın bu böyük nümayəndəsi barədə arzu olunan məlumatı verməyə qadir deyil”. Bu fikrin müəəlifi kimdir?
16. Sazlı Abdulla və Qara Bəşir əhvalatı hansı romanda “süjet üstü süjet” rolunda çıxış edir?
A) “Mahmud və Məryəm”
B) “Fətəli fəthi”
C) “Çaldıran döyüşü”
D) “Köç”
E) “Yasamal gölündə qayıqlar üzürdü”
17. “Mahmud və Məryəm” romanının süjet xəttində yer alan dastanların adlarının düzgün göstərildiyi cərgə hansıdır?
1 - “Abbas və Gülgəz”
2 - “Əsli və Kərəm”
3 - “Qurbani”
4 - “Tahir və Zöhrə”
5 - “Şah İsmayıl”
A) 1, 4
B) 2, 4
C) 1, 2
D) 3, 5
E) 1, 5
18. Hatəm Məliyin hüdudsuz özbaşınalığı haqqında təsvirlər “Mahmud və Məryəm” romanına hansı dastanın motivlərindən istifadə yolu ilə daxil olmuşdur?
A) “Tahir və Zöhrə”
B) “Əsli və Kərəm”
C) “Qurbani”
D) “Abbas və Gülgəz”
E) Romanda belə təsvir yoxdur
19. Şah İsmayıl obrazının tarixi xarakterini təhrif etməsinə görə ən çox tənqid olunan əsər hansıdır?
A) “Bakı – 1501”
B) “Qızılbaşlar”
C) “Xudafərin körpüsü”
D) “Çaldıran döyüşü”
E) “Mahmud və Məryəm”
20. XIX əsr hadisələrinin bədii təcəssümünü verən əsərlər hansı cərgədə düzgün göstərilib?
1 - “Qızılbaşlar”
2 - “Geriyə baxma, qoca”
3 - “Üçatılan”
4 - “Fətəli fəthi”
5 - “Qətl günü”
6 - “Dəli Kür”
A) 2, 4, 6
B) 2, 3, 4
C) 3, 1, 5
D) 1, 5, 6
E) 2, 3, 6
21. “Geriyə baxma, qoca”nın “beş yüz atlı ilə Bərdəni kəsib” “mən Qızıl Ordunu Qarabağa qoymayacağam” deyən qəhrəman və onun haqqında danışan obrazın adlarının düzgün verildiyi cərgə hansıdır?
1 - Qaçaq Xanmurad
2 - Kəhrizli Ayna xanım
3 - Bayram bəy
4 - Yüzbaşı Bəndalı
5 - Kərbəlayi İbixan
A) 2, 3
B) 1, 3
C) 1, 4
D) 4, 5
E) 2, 5
22. “Köç” romanının birinci və üçüncü fəsilləri neçənci zaman kəsiyinin (və yaxud kəsiklərinin) hadisələrini əks etdirir?
A) Üçüncü
B) Birinci və üçüncü
C) İkinci
D) Birinci və ikinci
E) İkinci və üçüncü
23. “Bunlardı hökümət olmaq istəyən? Hökümət quracaqlar, çarıqlı hökümət? ”, “qaçıb sürgündən, qırmızılara qoşulub”. Müxtəlif xarakterli obrazların dilindən səslənən bu fikirlər “Köç” romanındakı hansı zaman kəsiyinə işarədir?
A) Üçüncü
B) İkinci
C) Birinci
D) Birinci və ikinci
E) İkinci və üçüncü
24. “Mahmud və Məryəm” romanında Ziyad xan onu öldürən adama son məqamda nə deyir?
A) Mənim canımı qurtardın.
B) Sən xalqa xəyanət etdin.
C) Ah, xain!
D) Sən də belə öləcəksən!
E) Sən taxtda otura bilməyəcəksən.
25. Orta əsrlərdə dini fanatizmin milli - tarixi inkişafa müqavimətini ifadə edən Azər - Aysu faciəsi hansı romanın kompozisiya sistemində yer alır?
A) “Mahmud və Məryəm”
B) “Qızılbaşlar”
C) “Bakı - 1501”
D) “Xudafərin körpüsü”
E) “Çaldıran döyüşü”
26. “Mahmud və Məryəm”romanındakı Ceyran T. Əlişanoğlunun fikrincə hansı keyfiyyəti simvollaşdırır?
27. “Əxlaq pozulubsa, o səltənəti heç nə saxlaya bilməz”. Bu sözləri “Çaldıran döyüşü” romanında Şah İsmayıl hansı hökmdarın hərəkətlərinə münasıbət məqamında söyləyir?
A) Hüseyn Bəyqara
B) İldırım Bəyazid
C) Şeybani xan
D) Sultan Səlim
E) Sultan Mahmud
28. “İdeya, mövzu, xarakter, süjet, dil məsələlərindəki aparıcı birlik yazıçının bədii əsərlərində ideya - bədii özünəməxsusluq yaradır ki, bu da yazıçı üslubu adlanır”. Üslubun bu tərifi kimə məxsusdur?
A) Timofeyev
B) Vinoqradov
C) Sidorov
D) Xrapçenko
E) Noviçenko
29. Üslubu bədii əsərin dil xüsusiyyətləri, bədii nitqin ifadə imkanları ilə məhdudlaşdıran tədqiqatçı kimdir?
A) Vinaqrodov
B) Pospelov
C) Timofeyev
D) Sidorov
E) Elsberq
30. 80 - ci illərə qədər (xüsusən 60 - 70 - ci illərin) Azərbaycan bədii nəsrinin üslub təmayülləri hansılar idi?
E) müəllif demək istədiyini hazır ideya şəklində qəhrəmanın nitqinə ötürmür
35. Hansı romanı tarixi - sosial - fəlsəfi əsər kimi qiymətləndirmək olar?
A) “Mahmud və Məryəm”
B) “Xudafərin körpüsü”
C) “Qızılbaşlar”
D) “Ölüm hökmü”
E) “Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi”
36. Hansı xüsusiyyət “Fətəli fəthi” romanına aid deyil?
A) Roman epopeya hesab oluna bilər
B) Romanda hadisə təsviri yox, tarixi hadisələrin təhlili əsas götürülüb
C) Romanda Rusiyanın Azərbaycana olan müstəmləkəçilik marağı həqiqətlərə uyğun əks olunub
D) Müəllif heç bir tarixi hadisəni epik təhkiyə yolu ilə romana gətirməmişdir
E) Romanda taleyi sona qədər izlənilən bir obraz var
37. Hansı əsərin dilində əcnəbi sözlərə, xüsusən rus dili sözlərinə çox rast gəlinir?
A) “Fətəli fəthi”
B) “Ağ dərə”
C) “Mahmud və Məryəm”
D) “Dolça”
E) “Azıxa doğru”
38. Tənqidçi A. Hüseynov hansı əsərləri “eyni mühitin adamlarına və təxminən eyni dövrün hadisələrinə həsr olunmuş əsərlər” hesab edir?
A) “Geriyə baxma, qoca” və “Üçatılan”
B) “Xudafərin körpüsü” və “Çaldıran döyüşü”
C) “Xudafərin körpüsü” və “Qızılbaşlar”
D) “Qızılbaşlar” və “Bakı - 1501”
E) “Xudafərin körpüsü” və “Bakı - 1501”
39. “Çaldıran döyüşü” romanına aid edilə bilməyən cəhətlər hansı cərgədə düzgün verilib?
1 - Buradakı təsvirlər epoxal xarakterlidir
2 - Roman “tale romanı” kimi yazılıb
3 - Romanın ideya - estetik yükü hökmdar və xalq, hökmdar və dövlət probleminin şərhi ilə bağlıdır
4 - Romanda kompozisiya mərkəzəqaçma prinsipi əsasında yaranıb
5 - Romanda heç bir tarixi hadisənin, döyüşün təfsilatlı təsviri yoxdur
6 - Romanın komzosiyaslı mərkəzdənqaçma prinsipi əsasında qurulub
A) 1, 6
B) 1, 2
C) 2, 3
D) 4, 5
E) 5, 6
40. Hansı roman retrospektiv süjet əsasında qurulmuşdur?
A) “Geriyə baxma, qoca”
B) “İdeal”
C) “Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi”
D) “Mahmud və Məryəm”
E) “Səs”
41. Hansı romanın süjet xəttində “Tahir və Zöhrə” dastaından gələn epizod və obrazlar müəyyən yer tutur?
A) “Mahmud və Məryəm”
B) “Ağ dərə”
C) “Yarımçıq əlyazma”
D) “Azıxa doğru”
E) “Geriyə baxma, qoca”
42. F. Kərimzadə “Xudafərin körpüsü” romanında Şah İsmayılın obraznı müvəffəqiyyətlə yaradıb”. Bu qənaətin müəllifi olan tənqidçi:
A) Q. Xəlilov
B) V. Yusifli
C) T. Salamoğlu
D) T. Əlişanoğlu
E) Anar
43. Elçinin “Mahmud və Məryəm” romanındakı Ziyad xan oğlunun gözlərindəki “təmizlik” və “şəffaflığ”ı görəndən sonra narahat hisslər keçirir. Göstərilənlərdən hansı yaşantı Ziyad xana aid deyil?
A) Göz yaşı tökərək ağlayır.
B) Gecələr yuxusu ərşə çəkilir.
C) Özünü və ətrafdakı adamları təhlil edir.
D) “Ürəkdə danışıq”ları artır.
E) Əməllərindəki çirkinlikləri etiraf edir.
44. Söhbət Elçinin “Mahmud və Məryəm” romanından gedir. Cümləni tamamlayın: Dastandan fərqli olaraq Sofi romanda . . . .
A) Mahmuda xəyanət edir.
B) Mahmuda axıra qədər sadiq qalır.
C) Mahmudu öldürür.
D) Mahmudu Süleyman paşaya təhvil verir.
E) Mahmudu Məryəmlə qovuşdurur.
45. “. . . Şah İsmayıl - haqqında “trilogiya” yaradılan yeganə tarixi şəxsiyyət deyildir. Mirzə Şəfi haqqında da müəlliflər “triosu” tarixi əsər yaratmışdır”. Bu fikrin müəllifi hansı tədqiqatçıdır?
A) V. Quliyev
B) A. Hüseynov
C) Elçin
D) B. Nəbiyev
E) Y. Axundov
46. Xüsusən romanın “Şirvan” fəslində Şah İsmayılın bir sərkərdə kimi təbiəti çox zəif verilmişdir. Söhbət hansı romandan gedir?
A) Ə. Nicat. “Qızılbaşlar”
B) Ə. Cəfərzadə. “Bakı - 1501”
C) F. Kərimzadə. “Xudafərin körpüsü”
D) Elçin. “Mahmud və Məryəm”
E) F. Kərimzadə. “Çaldıran döyüşü”
47. Tarixi hadisələrin ardıcıl yox, fraqmentlər şəklində təqdimi, bir çox tarixi hadisələrin təfərrüatına varılmaması yazıçının əsas məqsədinin İsmayıl obrazı ilə birbaşa əlaqələndiyini göstərir. Bu fikri hansı romana aid etmək olmaz?
A) F. Kərimzadə. “Xudafərin körpüsü”
B) Ə. Nicat. “Qızılbaşlar”
C) F. Kərimzadə. “Çaldıran döyüşü”
D) Ə. Cəfərzadə. “Bakı - 1501”
E) K. Abdulla. “Yarımçıq əlyazma”
48. Azərbaycan xanlarının düşmənə qarşı fədakarcasına mübarizə aparan Cavad xana kömək etməmələrini böyük tarixi səhvlər kimi dəyərləndirən əsərlərin adları hansı cərgədə düzgün verilib?
1 - İ. Əfəndiyev. “Sevgililərin cəhənnəmdə vüsalı”
2 - İ. Əfəndiyev. “Hökmdar və qızı”
3 - İ. Əfəndiyev. “Geriyə baxma, qoca”
4 - F. Kərimzadə. “Çaldıran döyüşü”
5 - Anar. “Səhra yuxuları”
6 - Ç. Hüseynov. “Fətəli fəthi”
A) 2, 6
B) 1, 3
C) 2, 3
D) 5, 6
E) 4, 6
49. “Geriyə baxma, qoca” romanındakı hansı xətt Sovet rejiminin gəlişindən sonrakı Azərbaycan həqiqətlərini daha realist əks etdirir?
50. Hansı romanı tarixi - etnoqrafik roman kimi səciyyələndirmək olar?
A) “Köç”
B) “Günah duası”
C) “Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi”
D) “Dalanda”
E) “Böyük dayaq”
51. “Çaldıran döyüşü” romanı ilə bağlı deyilənlərdən düzgün olanlar hansı cərgədə verilib?
1 - hadisə təsvirləri xronoloji prinsipə əsaslanıb
2 - hadisə təsvirləri qəhrəmanın xarakterini hərtərəfli açmağa tabe tutulub
3 - roman “tale romanı” kimi yazılıb
4 - romanda tarixi hadisələr yox, daha çox hökmdarların xarakteri bədii təhlilin mərkəzində durur
5 - “Vətəni qoruyarlar, vətən olar” fikri bu romanda səslənib
6 - Romanın süjeti mərkəzdən qaçma prinsipi əsasında qurulub.
A) 2, 3, 4, 5
B) 1, 2, 3, 4
C) 3, 4, 5, 6
D) 1, 2, 5, 6
E) 1, 4, 5, 6
52. Bu romanda real zaman qatı ilə yanaşı əfsanəvi zaman qatı da var. Söhbət hansı romandan gedir?
A) “Geriyə baxma, qoca”
B) “Söyüdlü arx”
C) “Beşmərtəbəli evin altıncı mərtəbəsi”
D) “Səs”
E) “Çaldıran döyüşü”
53. Ramiz Rövşənin çap olunmuş şeir kitablarının adları hansı cərgədə xronoloji ardıcıllıqla verilmişdir?
1 - “ Nəfəs ”
2 - “ Gedək biz olmayan yerə ”
3 - “ Kəpənək qanadları” ( Yüz bir nəğmə )
4 - “ Göy üzü daş saxlamaz “
5 - “ Yağışlı nəğmə ”
A) 5, 4, 3, 2, 1
B) 1, 2, 3, 4, 5
C) 1, 2, 5, 4, 3
D) 5, 4, 3, 1, 2
E) 3, 4, 1, 2, 5
54. İ. Əfəndiyevin aşadıda adları çəkilən dramlarının yazılış xronologiyasına görə ardıcıllığı hansı cərgədə düzgün verilmişdir?
1 - “ Hökmdar və qızı ”
2 - “ Mahnı dağlarda qaldı ”
3 - “ Xurşudbanu Natəvan ”
4 - “ Billur sarayda ”
A) 1, 2, 3, 4
B) 2, 3, 4, 1
C) 2, 3, 1, 4
D) 1, 3, 4, 2
E) 3, 2, 1, 4
55. Aşağıda Ş. İ. Xətai haqqında yazılmış romanların kitab halında ilk dəfə çap olunmasına görə xronoloji ardıcıllığının düzgün göstərildiyi cərgəni müəyyənləşdirin.