BöLÜM 1 GİRİŞ

B. İçeriksel Özellikler Bakımından
Kitap olumlu ifadelere yer veriyor, kötümserlikten uzaktır. Kitaptaki tipler ve konu gerçek hayattandır. Kitabın konusu çocuğun yaşına ve bilgi düzeyine uygundur. Bunlara karşılık kitapta gülmece, merak ve süpriz unsurları bulunmamaktadır.
Kitap Ayla, Oya ve kedi arasında geçmektedir. Oya oyuncak bir bebektir. Ayla dışarı çıkmış eve geri dönmüştür. Döndüğünde Oya’nın uslu bir şekilde onu beklediğini görmüş, bunun yanında, kedinin yaramazlık yaptığı ve başına türlü türlü durumlar geldiğini öğrenmiştir. Kitapta yaramazlık yapmanın olumsuz sonuçları vurgulanıyor. Yine bu yaş çocuğunun beslenmesine yönelik süt içmenin önemi üzerinde duruluyor. Ayrıca kitapta Ayla ile Oya’nın kitap okuması okurlarına olumlu örnek olmalarını sağlayabilir. Bu yaş çocuğu özellikleri kız çocukları bebeklerle oynamayı sever. Bebeğe gerçek bir insanmış gibi davranır. Giysiler diker ve yemek yedirir gibi yaparlar. Bu tür durumlarla bu yaş çocukları karşılaşmıştır. İyi kötü çoğu çocuğun oyuncağı vardır. Öğrenci kitapta yer alan kahramanları tanımakta ve yorum yapmakta güçlük çekmez. Günlük hayatta çocuklar oyuncaklarına bakar ve onlarla oynarlar. Evde bulunan bir hayvan bazen yaramazlıklar yapabilir. Kitabın konusu hayatın içinden gerçek bir durumdur. Bu durum öğrencinin konuyu kolayca kavramasını sağlayabilir.
Kitap konusu içinde öğrenciyi şaşırtacak, hayrete düşürecek, meraklandıracak yahut güldürecek bir durum yoktur. Öğrenci basit bir olayı okur ve geçer.

3. 
   Dil ve Anlatım Özellikleri Bakımından
   

Dil ve anlatım özellikleri bakımından kitap, kullanılan kelimeler, noktalama işaretleri ve imla açısından öğrencinin seviyesine uygundur. Bunlara karşılık kitapta yer alan cümlelerin uzunlukları, dilbilgisi kuralları, tekrarlı cümleler, olay örgüsü ve diyaloglar istenilen düzeyde bulunmamıştır. Ayrıca anlatım akıcı ve canlı değildir.

Alpay’a göre kitabın dilinin öğrenci tarafından bilinmesi öğrencinin kitabı sıkılmadan okuması üzerinde olumlu etkiye sahiptir. Kitapta yer alan kelimelerin öğrencinin yakın çevresine ait anlayabileceği düzeyde olması, öğrencinin kitabı sıkılmadan okumasını sağlayabilir, denilebilir. Kitapta basit, yavan bir anlatım vardır. Sabah evden çıkan Ayla, alış-veriş yapar ve eve döner. Eve döndüğünde oyuncağı Oya’nın uslu bir şekilde onu beklediğini görür ve mutlu olur. Sonra kedisine bakar, kedisi camı kırmış ve Ayla’nın yaptığı örgünün yumağını kendisine dolamıştır. Evdeki olumsuzlukları giderdikten sonra Ayla, Oya’ya örgü örmeyi öğretir, sütünü içirir ve balkonda birlikte, okurları özendirecek şekilde, kitap okurlar. Konunun basit olması anlatımın akıcı ve canlılığını olumsuz yönde etkilemiştir. Kitaptaki cümlelerin bazıları 11 kelimeden oluşmuştur. Bu sayı, bu yaş çocuğu için uygun olmadığından öğrenci cümlenin başı ile sonu arasında bağlantı kurmakta güçlük çekebilir.
Kitapta noktalama işaretlerinden sırasıyla “virgül, nokta, kesme işareti, inceltme işareti” kullanılmıştır. Kullanılan bu noktalama işaretleri yerinde ve doğru kullanılmıştır. Bu durum öğrencinin noktalama işaretlerinin kullanım yerlerini öğrenmesinde etkilidir. Kitapta dilbilgisi açısından, cümleler uzun olduğu için, tek yüklem yerine çoğu cümlenin iki yüklemi olduğu görülmüştür. Bu yaş çocuğu için cümleler kısa ve tek yüklemli, tek özneli olmalıdır. Bundan dolayı öğrenci kitabı okuduğunda eylemin kimin tarafından gerçekleştiğini anlamakta zorlanabilir. Kitapta bir giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinin bulunması yani kitabın planlı yazılması öğrencinin yazıda verilmek istenen fikri anlamasını kolaylaştırabilir. Kitapta diyaloglara yer verilmemiştir. Düz bir anlatım vardır. Olay öğesi ilgi çekici değildir. Çünkü konu basit kalmıştır.

A. Kitap Fiziksel Özellikler Bakımından	Tonton Sıpa
1. Kitabın boyutu çocuk seviyesine uygun	X
2. Kitabın kapak sayfası kalın	X
3. Kitabın kapak sayfası dayanıklı	X
4. Kitabın kapağı ilgi çekici	X
5. Kitabın sayfalarında 1. ve 2. hamur kağıt kullanılmış	X
6. Kitap sayfaları dikişli	–
7. Yazı puntoları seviyeye uygun	X
8. Kitabın sayfa düzeni çocuk için uygun	X
9. Kitabın resimleri canlı	X
10. Kitabın resimleri konuya uygun	X
11. Kitabın sayfa düzeninde resim yazı oranı seviyeye uygun	–
12. Kullanılan renkler göz sağlığı için uygun	X
B. İçeriksel Özellikler Bakımından
1. Olumlu ifadelere yer veriyor, kötümserlikten uzak.	X
2. Kitaptaki tipler gerçek hayata uygun	X
3. Kitabın konusu çocuğun yaşına uygun	X
4. Kitabın konusu gerçek hayattan	X
5. Kitap konusu içinde hafif bir sürpriz öğesi var	–
6. Kitap konusu içinde gülmece öğesi var	–
7. Kitap konusu içinde merak unsuru var	–
8. Kitap öğrencinin bilgi düzeyine uygun	X
C. Dil ve Anlatım Özellikleri Bakımından
1. Kullanılan kelimeler öğrencinin dil yaşantısına uygun	X
2. Anlatım akıcı ve canlı	X
3. Cümle uzunlukları çocuk seviyesine uygun	–
4. Noktalama işaretleri titizlikle kullanılmış	X
5. Kitap imla açısından uygun	X
6. Kitap dilbilgisi açısından uygun	X
7. Kitap belli bir plan çerçevesinde yazılmış	X
8. Diyaloglara yer verilmiş	X
9. Seri halinde yayınlanan kitapların cümle uzunlukları öğrencinin okuma seviyesine göre artıyor (1. kitapla – son kitap arasında)
10. Olay örgüsü ilgi çekici	X
11. Tekrarlı cümleler var.	–

Kitabın Adı: Tonton Sıpa

Yayınevi: Arkın

1. 
   Fiziksel Özellikler Bakımından
   

Kitabın sayfa düzeni ve boyutu istenilen özellikte olup, kapak sayfası kalın, dayanıklı ve ilgi çekicidir. Kitabın sayfalarında ikinci hamur kağıt kullanılmış, yazının puntoları öğrenci seviyesine uygun; kitabın resimleri canlı, konuya uygun ve kullanılan renkler de göz sağlığı için istenilen düzeydedir. Kitabın sayfa düzeninde resim-yazı oranı seviyeye uygun olmayıp, sayfaları da dikişli değildir.

Kitabın boyutu 16x23 cm. olup bu yaş çocuğun seviyesine uygundur. Bu durum kitaba olan beğenide etkili olabilir. Kitabın kapak sayfası kalın ve dayanıklıdır. Bunun sonucunda kitap birçok okura hizmet verebilir. Kitabın kapağı çocuk için ilgi çekicidir. Renkler canlı ve resim gerçekçidir. Kitap kapağında okurların yaşında iki çocuk ve bir sıpa bulunmaktadır. Çocuklardan kız olan sıpanın sırtını tutmuş gülümseyerek sıpaya bakmaktadır. Sıpada çocuklara gülümsemektedir. Gerek sıpanın çizimi gerekse resimde kullanılan renkler kitabın başlı başına kapak açısından etkili olmasını sağlayabilir. Çocuk kitaplarında 1. ya da 2. hamur kağıt kullanılmalıdır(Nas,2002,s. 56). Kitap sayfalarında kaliteli kağıt kullanılmış olunması sayfaların yıpranmasını engelleyebilir. Kitabın sayfaları zımbalıdır. Zımba, dikişe göre daha dayanıksızdır. Çocuk kitaplarının çoğunda zımbalama usulü kullanılmaktadır. Yazarlar dikişli kitapların çocuk için daha uygun olduğu konusunda hem fikirlerdir.
Kitaptaki yazının punto büyüklüğü 20’dir. Bu punto büyüklüğü öğrencinin harflerin yazılış yönünü kavramasında etkili olabilir. Kitabın sayfa düzeninde yazının sağ ve sol taraflarında uygun boşluklar bırakılmış olunması öğrencinin yazıyı ve resmi ayrı ayrı görmesinde ve yorumlamasında faydalı olabilir. Kitapta silik çıkan, net olmayan resim yoktur. Bu yaş çocuğu için, daha öncede belirtildiği gibi, bir sayfada %75 resim %25 yazı olmalıdır. Bu kitapta ise ölçü biraz kaçırılmış, %90 resim %10 yazıya ayrılmıştır. Resimler her zaman çocuğun ilgisini çekmektedir. Ancak sadece resme ağırlık vermekte doğru değildir.

2. 
   İçeriksel Özellikler Bakımından
   

Kitap olumlu ifadelere yer veriyor, kötümserlikten uzaktır. Kitaptaki tipler ve konu gerçek hayattandır. Kitabın konusu çocuğun yaşına ve bilgi düzeyine uygundur. Bunlara karşılık kitapta gülmece, merak ve süpriz unsurları bulunmamaktadır.

Kitapta sıpanın, atın yardımına koşmasıyla yardımsever olmanın önemi üzerinde duruyor. Ayrıca hayvan sevgisinin önemi de vurgulanıyor. Kitapta yer alan bu iki durum öğrenci için olumlu, örnek davranışlardır. Kitap, Can, Candan, eşek, sıpa ve at arasında geçmektedir. Kitapta yer alan bu tipler çocuğun hayatının içindendir. Öğrenci kitapta yer alan bu kahramanları tanımakta güçlük çekmeyeceği ileri sürülebilir. Kitaplarında çocukların tanıdığı olaylardan seçilmiş durumlar yer almalıdır(Gürkan,1992,s. 18). Kitapta Can ile Candan bir sabah ahırın kapısını açtıklarında eşeğin yeni bir sıpa doğurduğunu görürler. Bu sıpa yavrusunu çok severler, ona bakarlar, onla oyunlar oynarlar ve ona “Tonton Sıpa” ismini koyarlar. Sıpa sevimli olduğu kadar, yardımseverdir de. Sıpa bir gün saman arabasını çekemeyen ata yardımcı olur ve onu yükten kurtarır. Bu olay gerçek hayatta da olabilecek bir durumdur. Tüm bunların yanında kitap konusu içinde sürpriz, merak ve gülmece öğelerinin bulunmaması kitabın olumsuz içeriksel özelliklerindendir.

3. 
   Dil ve Anlatım Özellikleri Bakımından
   

Dil ve anlatım özellikleri bakımından kitap, kullanılan kelimeler, noktalama işaretleri, imla ve dilbilgisi açısından öğrencinin seviyesine uygundur. Yine kitapta diyaloglar, olay örgüsü ve plan istenilen düzeyde olup anlatım akıcı ve canlıdır. Bunlara karşılık kitapta tekrarlı cümleler bulunmayıp, cümle uzunlukları da seviyeye uygun değildir.

Kitabın dili dikkatli seçilmiş, renkli ve özenli bir dil olmalıdır(Gürkan, 1992,s. 18). Bu kitapta kullanılan kelimelerin dili öğrenci yaşantısına uygun, özenlidir. Bu özen anlatımın akıcı ve canlılığını da olumlu etkilemiştir. Kitapta yazarın kendine has bir üslubu vardır. Çocuk kitaplarında yazarlar tarafından dile getirilen bir cümlede 5-6 kelime bulunmasıdır. Bu kitapta cümleler 8-9 kelimeden oluşmuştur. Bu durum öğrencinin süratli sesli okuma yapmasını olumsuz etkileyebilir. Kitapta noktalama işaretlerinden sırasıyla “nokta, konuşma çizgisi, virgül, ünlem, iki nokta, soru işareti, kesme işareti” kullanılmıştır. Bu kadar noktalama işaretinin varlığı öğrencinin sesli okuma yaparken vurgu ve tonlamada istenilen duyguyu vermesinde faydalı olabilir. Kitapta imla açısından herhangi bir hatanın bulunmaması öğrencinin kelimelerin doğru yazılışını öğrenmesini sağladığı gibi ilk sınıflarda yaygınca kullanılan dikte çalışmasını da olumlu etkileyebilir. Kitapta dilbilgisi açısından kurallı cümleler bulunmaktadır. Cümleler tek özne, tek yüklemden oluşmuştur. Bu öğrencinin yapısal anlamda özne ve yüklemin cümlenin neresinde yer aldığını öğrenmesine zemin hazırlayabilir.
Kitap belli bir plan çerçevesinde yazılmıştır. Kitapta giriş, gelişme ve sonuç bölümler yer almaktadır. Bu durum öğrencinin kitabın herhangi bir bölümüyle ilgili sorulara doğru cevaplar vermesinde kolaylık sağlayabilir. Kitabın iki kahramanı olan Can ile Candan karşılıklı konuşmaları kitaba canlılık kazandırmıştır. Kitabın başında eşeğin doğurması ve sevimli bir sıpanın dünyaya gelmesi çocukların ilgisini çekebilir. Sıpayla oynanan oyunlar ve sıpanın yardımseverliği kitabı ilgi çekici duruma getirmiştir.

A. Kitap Fiziksel Özellikler Bakımından	Ayşegül
1. Kitabın boyutu çocuk seviyesine uygun	–
2. Kitabın kapak sayfası kalın	X
3. Kitabın kapak sayfası dayanıklı	X
4. Kitabın kapağı ilgi çekici	X
5. Kitabın sayfalarında 1. ve 2. hamur kağıt kullanılmış	X
6. Kitap sayfaları dikişli	–
7. Yazı puntoları seviyeye uygun	–
8. Kitabın sayfa düzeni çocuk için uygun	X
9. Kitabın resimleri canlı	X
10. Kitabın resimleri konuya uygun	X
11. Kitabın sayfa düzeninde resim yazı oranı seviyeye uygun	–
12. Kullanılan renkler göz sağlığı için uygun	X
B. İçeriksel Özellikler Bakımından
1. Olumlu ifadelere yer veriyor, kötümserlikten uzak.	X
2. Kitaptaki tipler gerçek hayata uygun	X
3. Kitabın konusu çocuğun yaşına uygun	X
4. Kitabın konusu gerçek hayattan	X
5. Kitap konusu içinde hafif bir sürpriz öğesi var	–
6. Kitap konusu içinde gülmece öğesi var	X
7. Kitap konusu içinde merak unsuru var	–
8. Kitap öğrencinin bilgi düzeyine uygun	X
C. Dil ve Anlatım Özellikleri Bakımından
1. Kullanılan kelimeler öğrencinin dil yaşantısına uygun	–
2. Anlatım akıcı ve canlı	X
3. Cümle uzunlukları çocuk seviyesine uygun	–
4. Noktalama işaretleri titizlikle kullanılmış	X
5. Kitap imla açısından uygun	X
6. Kitap dilbilgisi açısından uygun	–
7. Kitap belli bir plan çerçevesinde yazılmış	–
8. Diyaloglara yer verilmiş	X
9. Seri halinde yayınlanan kitapların cümle uzunlukları öğrencinin okuma seviyesine göre artıyor (1. kitapla – son kitap arasında)
10. Olay örgüsü ilgi çekici	–
11. Tekrarlı cümleler var.	–