BöLÜM 1 GİRİŞ

B. İçeriksel Özellikler Bakımından

Kitap olumlu ifadelere yer veriyor, kötümserlikten uzaktır. Kitaptaki tipler ve konu gerçek hayattandır. Kitabın konusu çocuğun yaşına ve bilgi düzeyine uygun; kitap konusu içinde süpriz, gülmece ve merak unsurları bulunmamaktadır.

İçeriksel özellikler açısından kitabın genelinde basit fiş cümlelerden başlanmış daha sonra seviyeye uygun olarak konuyu uygun metinler oluşturulmuştur. Bu metinlerde Cumhuriyet Bayramında yapılması gerekenlerden, daha geniş izah etmek gerekirse, genel olarak bayramlarda yapılan davranışlardan bahsedilmektedir. Buna ek olarak Atatürk’ün yaptığı çalışmalardan; hayatına, kişiliğine ait bilgilerden bulunmaktadır. Çocuklar karamsarlıktan kötümserlikten uzak tutulmalıdır(Nas, 2002, s. 59). Bu bahsedilen konular karamsarlıktan, kötümserlikten uzaktır. Yeni okula gelen öğrenci hem yaşı hem de bilgi almaya yatkınlığı düşünüldüğünde; olumlu ifadeler kullanmak çocuk için faydalıdır.

Kitaptaki tipler okuyucuları gibi çocuktur. Yani çocuğun hayatının içinden kendisidir. İyi bir çocuk kitabı herşeyden önce çocuğun dünyasına yönelik olmalı ve onun düşüncelerini, duygularını kaygılarını dile getirmelidir(İprişoğlu,1994,s. 128). Kitabın konusu 7 yaşındaki çocuğunun yaşayacağı bir durumdur. Bu yaşta çocuk okula gider ve okulda bayram törenine katılır.

Kitabın konusu içinde hafif bir süpriz öğesi olmalıdır (Gürkan, 1992, s. 17). Kitapta basit fiş cümlelerinden hareketle konuya uygun metinler oluşturulmuştur. Çocuk, Cumhuriyet Bayramında kendisinin de yaşadığı durumlarla ilgili bilgiler bulmaktadır. Öğrenci, bu kitabı okuduğunda yaşadıklarıyla kitapta geçenler arasında benzerlikler ya da farklılıklar bulacaktır. Halbuki daha önceden açıklandığı üzere sürpriz öğesi çocuğun kitaba olan ilgisini etkilemesine rağmen kitapta bu öğe kullanılmamıştır.

Gülmece (mizah) öğesine yer verilmelidir( Nas, 2002, s. 62). Mizah, çocuk için her dönemde etkili bir araç olmuştur. Çocuk gülmeyi eğlenmeyi ister. Zaman zaman büyüklerinin yaptığı hatalara, öğretmeni ya da anne babasının güler. Yine merak öğesi çocuk üzerinde etkili bir öğedir. Bu kitapta çocuğun ilgisini çekebilecek düzeyde merak unsuru bulunmamaktadır. Kısmen Cumhuriyet bayramından ve kısmen de Atatürk’ten bahsediliyor. Merak öğesi çocuğu kitaba bağlar, çocuk okudukça meraklandıkça okumak ister( Nas, 2002, s. 58).

C. Dil ve Anlatım Özellikleri Bakımından

Dil ve anlatım özellikleri bakımından kullanılan kelimeler ve cümle uzunlukları öğrencinin dil yaşantısına uygun, anlatım akıcı ve canlıdır. Kitapta noktalama, imla ve dilbilgisi açısından herhangi bir hata yoktur. Kitapta diyaloglar ve tekrarlı cümleler yer almakta, seri halinde yayınlanan kitapların cümle uzunlukları öğrencinin okuma seviyesine göre artmaktadır. Bunlara karşılık kitap, belli bir plan çerçevesinde yazılmamış ve olay örgüsüde ilgi çekici değildir.

Kitapta kullanılan kelimeler öğrencinin anlayabileceği düzeydedir. Bu yaş çocuğu okuma yazma öğrenmektedir. Kitapta öğrencinin yaşadığı bir durumdan bahsedilmektedir. Özmen’in de dediği gibi okuyucunun kitapta bulunan sözcüklerin örneklediği olaylarla ilgili yaşantısı olmalıdır. Kitap öncelikle Cumhuriyet bayramıyla ilgili basit fiş cümleleriyle başlıyor. “Cumhuriyet çok yaşa”, “Fener as”, “Bayrak as” gibi. Çocuk bayramda bu davranışları yapıyor ve bunların bire bir nasıl eylemler olduğunu yaşayarak görüyor. Nas’ın da dediği gibi anlatım akıcı ve canlı olmalıdır. Kitabın anlatımı kendi içinde bir üsluba sahip denilebilir. Yazarın kendine göre bir anlatış tarzı vardır. Kitap kısa ve basit cümlelerle başlamakta sonrasında konuya ilişkin seviyeye uygun metinlerke devam etmektedir. Bu anlatış tarzı okuma yazma öğrenmekte olan bir öğrencinin anlayabileceği, üzerinde etkili olabileceği cümlelerle sağlanmıştır. Bu da kitaba hareket, canlılık sağlamaktadır.
Çocuk yayınların da ortalama beş altı kelimeden oluşan ve içinde tek özne tek yüklem bulunan cümlelere yer verilmelidir(Oğuzkan, 2000, s. 370). Kitabın ilk kısımlarında basit, kısa, yalın, anlaşılabilir düzeyde fiş cümleleri yer almaktadır. Öğrenci bu cümleleri rahatça anlayabilir. Bu fiş cümleleri tek yüklem tek özneden oluşmaktadır. Kitabın devam eden sayfalarında ise yine istenilen düzeye uygun dört ya da beş kelimelik cümleler yer almakta ve yine tek yüklem tek özneden oluşmaktadır. Kitapta öğrencini zihnini karıştıracak, anlama güçlüğü çekmesine neden olacak uzunlukta cümleler yoktur. Çocuk yayınlarında yer alan yazıların dil bilgisi bakımından aksak ve yanlış yönleri bulunmamalı, yazımda kesinlikle birlik sağlanmalıdır(Oğuzkan, 2000, s. 364). Kitapta kullanılan cümleler kurallı fiş cümleleridir. İmla açısından fiş cümleleri öğretmenlerin öğrettiği gibidir. Örneğin “l” ve “t” harfleri ilkokuma yazma öğrenimine uygun olarak kuyruklu yazılmıştır.
Oğuzkan’ın dediği gibi noktalama işaretlerinin kullanımında kurallara uyulmalıdır. Çocuğa “nokta” sayesinde cümle kavramını öğretilmektedir. Bu kitapta “nokta, ünlem, kesme işareti, virgül, tırnak işareti” nin kullanım yerlerine ait örneklere yer verilmiştir. Okuma yazma yeni öğrenen bir öğrenci bu kitapta belirtilen noktalama işaretlerinin kullanımını görecek ve öğrenecektir. Genel bir kural olarak çocuk kitaplarında planın son derece basit olmasına çalışılmalıdır(Oğuzkan, 2000, s. 370). Kitaba ilk olarak kısa cümlelerle başlanmış giderek cümle uzunlukları arttırılmıştır. Kitapta, başlangıçta bayramın geldiğinden ve bayramda yapılanlardan bahsedilmektedir. Sonra bayramın adından bu bayramın yapılmasını sağlayan kişiden yani Atatürk’ten söz ediliyor. Kitabın devamında Atatürk’ün yaptığı başarılardan, kişilik özelliklerinden ve son olarakta “Türk” kavramından bahsediliyor. Basitten karmaşığa doğru bir sıra izlenmiş bu da öğrencinin konuyu kolayca kavramasına yardımcı oluyor.
Çocuklar hemen her dönemde okudukları kitaplarda kendi dil yaşantılarına uygun diyalogları görmek istemişlerdir(Önder, 2000, s. 68). Çocuk okurlar genelde diyalogların yer aldığı kitapları okumaktan zevk alırlar. Çocuk diyaloglar sayesinde konuyu, kahramanların özelliklerini daha iyi anlar. Bunlara rağmen kitap, diyaloglarla ilgili olarak yetersiz kalmıştır. Kitapta cümle uzunlukları, başlangıçta iki ya da üç kelimeden giderek, en fazla, beş kelimeden meydana gelmektedir. Bu kitaptaki cümle uzunluklarının öğrencinin okuma seviyesine göre giderek arttığı görülmektedir.
Çocuk kitapları yazarları yazdıkları kitaplarda öğrenciye bir olayın varlığını hissetirmelidirler(Çalık, 2001, s. 18). Kitapta olay örgüsü ilgi çekici değildir. Değişik kişiler istenilen davranışı yapmaktadırlar. Kişiler arası ilişkilerden bahsetmek mümkün değildir. Kitapta tekrarlar, kafiyeler ve çocukların çabucak ezberleyebilecekleri cümlecikler yer almalıdır(Gürkan,1992, s. 18).Kitapta fiş cümlelerinden oluştuğu tekrarlı kelimeler ya da cümleleri bulmak mümkündür. Tekrarlı cümleler her zaman metne ya da kitaba hareketi, canlılığı sağlar. Bu yaş çocuğunun ilgileri düşünüldüğünde bu cümleleri kullanmak doğrudur.

Bu yayınevinde 1. grup kitap türüne ait 10 kitap basılmıştır. Ayrıntılı incelenen kitaptaki resim oranında %75’i bulmak mümkün fakat daha sonra, seri halinde olduğu için, yayınlanan kitaplarda bu oran önce %50 daha sonra %25’e kadar inmiştir. Diğerlerinden farklı olarak dizide yayınlanan son iki kitapta diyaloglara yer verilmiştir.

A. Kitap Fiziksel Özellikler Bakımından	Bizim Bayramımız 23 Nisan
1. Kitabın boyutu çocuk seviyesine uygun	–
2. Kitabın kapak sayfası kalın	X
3. Kitabın kapak sayfası dayanıklı	X
4. Kitabın kapağı ilgi çekici	–
5. Kitabın sayfalarında 1. ve 2. hamur kağıt kullanılmış	X
6. Kitap sayfaları dikişli	–
7. Yazı puntoları seviyeye uygun	–
8. Kitabın sayfa düzeni çocuk için uygun	–
9. Kitabın resimleri canlı	–
10. Kitabın resimleri konuya uygun	X
11. Kitabın sayfa düzeninde resim yazı oranı seviyeye uygun	–
12. Kullanılan renkler göz sağlığı için uygun	X
B. İçeriksel Özellikler Bakımından
1. Olumlu ifadelere yer veriyor, kötümserlikten uzak.	X
2. Kitaptaki tipler gerçek hayata uygun	X
3. Kitabın konusu çocuğun yaşına uygun	X
4. Kitabın konusu gerçek hayattan	X
5. Kitap konusu içinde hafif bir sürpriz öğesi var	–
6. Kitap konusu içinde gülmece öğesi var	–
7. Kitap konusu içinde merak unsuru var	–
8. Kitap öğrencinin bilgi düzeyine uygun	X
C. Dil ve Anlatım Özellikleri Bakımından
1. Kullanılan kelimeler öğrencinin dil yaşantısına uygun	X
2. Anlatım akıcı ve canlı	–
3. Cümle uzunlukları çocuk seviyesine uygun	–
4. Noktalama işaretleri titizlikle kullanılmış	X
5. Kitap imla açısından uygun	X
6. Kitap dilbilgisi açısından uygun	X
7. Kitap belli bir plan çerçevesinde yazılmış	–
8. Diyaloglara yer verilmiş	X
9. Seri halinde yayınlanan kitapların cümle uzunlukları öğrencinin okuma seviyesine göre artıyor (1. kitapla – son kitap arasında)	X
10. Olay örgüsü ilgi çekici	–
11. Tekrarlı cümleler var.	X

Kitabın Adı: Bizim Bayramımız 23 Nisan

Yayınevi: Ünlü

Ünlü Kolay Okuma dizisinden çıkan kitapların isimleri şöyledir: 1. Okula Başlıyorum 2. Cumhuriyet Bayramı ve Atatürk 3. Ben ve Ailem 4. Yılın Bölümleri 5. Çevremizdeki Canlılar 6. Okuma Bayramı 7. Bizim Bayramımız 23 Nisan ve Sağlıklı Büyüyelim. 8. Tatile Girerken’dir. Bu kitap isimleri de yine Hayat Bilgisi dersinin üniteleriyle paralellik göstermektedir.