BöLÜM 1 GİRİŞ

İçeriksel Özellikler Bakımından

Kitap olumlu ifadelere yer veriyor, kötümserlikten uzaktır. Kitaptaki tipler ve konu gerçek hayattandır. Kitabın konusu çocuğun yaşına ve bilgi düzeyine uygun olup, kitap konusu içinde süpriz ve merak öğesi vardır. Bunlara karşılık kitapta gülmece unsuru bulunmamaktadır.

Kitapta kışın gelmesiyle birlikte doğadaki değişimlerden bahsediliyor. Dizinin kahramanı Emre’nin hayvanlara karış olan olumlu tutumu dikkati çekiyor. Arkadaşlarıyla birlikte birbirlerine şiirler, tekerlemeler okuyorlar. Yine kitapta karganın olumsuz davranışı neticesinde başına gelenler anlatılıyor. Bu kitabı okuyan öğrencinin hayvanlara karşı olumlu tavır kazanacağı ileri sürülebilir. Kitapta yer alan kahramanlar Emre, babası, kardan adam, kuşlar, Emre’nin ablası ve arkadaşı Özlem’dir. Sever’in dediği gibi çocuk kitaplarında yer alan kahramanların gerçek ya da gerçeğe uygun olması gerekir. Öğrencinin zihninde bu kahramanlar kolayca şekil alacaktır. Kitabın konusu çocuğun seviyesine ve bilgi düzeyine uygun olup, öğrencinin hayatının içinden olması öğrencinin konuyu rahatlıkla anlamasında etkili olabilir. Kitapta yeni yılda Emre’nin yaptıkları ve başına gelenlerden bahsedilmektedir ve diğer kitaplardan farklı olarak kardan adam, serçe ve karga konuşmaktadır. Kitap bu yönüyle farklılık göstermektedir. Çünkü gerçekte kardan adam, serçe ve karga konuşmadığı hepimizin bildiği gibi çocuklarda bilir.

“Bir çocuk hiçbir zaman bir karga veya bir tilkinin gerçekten konuşacağına inanmaz. Fakat böyle olağanüstülüklere ihtiyacı vardır. Nitekim kendi bebeklerine birer kişilik yakıştıran, onlarla konuşan ve her türlü sahneler düzenleyen bir yavru, yarattığı olaylara inanmış değildir. Yanlış kanılar, boş inançlar, yanlış fikirler, çocuklarda çevrelerinde yetişkin insanlar, taklit edecek, onlardan geçerek meydana gelebilir ki asıl bunlardan çekinmek gerekir. Yoksa hayatın gıdası olan eserlerden değil (İ. Alaettin Gövsa, 1889-1949, Akt. Nas, 2002, s.214).

Yazarında dediği gibi çocuğun bu tür durumlarla karşılaşmasının ona olumsuz bir etkisi yoktur. Aksine çocuk için bu ilgi çekici ve eğlencelidir.
Kitap konusu içinde hafif bir sürpriz öğesi vardır. Önce kitap kapağındaki resimde yer alan hediye kutusu çocuğun ilgisini çekecektir. Karın yağmasıyla birlikte kardan adam yapılması ve kardan adamın konuşması çocuk için birer süprizdir. Devamında kitapta Emre soğukta üşümüş bir serçe buluyor, ona bakıyor, yem veriyor ve onun ağzından bir masal üretiyor. Bu da çocuk için ilgi çekicidir. Kitapta okurun yaşıtının yalnız başına bir kış günü bulduğu serçe ile ilgili masal yazması öğrencinin yazılı ifadesinin gelişimine olumlu etkiler sağlayabilir. Kitap konusu içinde kitabı etkileyecek düzeyde gülmece öğesi olduğu söylenemez. Sadece kitapta bulunan bir tekerleme içinde hafif bir gülmece vardır. Bu da yetersizdir. Kitabın ilk girişinde yeni yıla girilmesiyle birlikte Emre, gökyüzünü inceliyor ve ısrarla karın ne zaman yağacağını merak ediyor. Emre ilk defa karın kendisini ve diğer insanları bu kadar etkilediğine şahit oluyor. Kendi okula gidemiyor ve babası da işine. Emre kış günü hayvanların soğukta nasıl beslendiklerini merak ediyor ve kendi kendine bir çözüm bulup, balkona ekmek kırıntıları atıyor. Bu durum okurların kitabın sonunda ne olacağını merak etmelerini sağlayacağından, kitaba olan ilgiyi arttıracaktır.

3. 
   Dil ve Anlatım Özellikleri Bakımından
   

Dil ve anlatım özellikleri bakımından kitap, kullanılan kelimeler, noktalama işaretleri, imla ve dilbilgisi açısından öğrencinin seviyesine uygundur. Kitapta diyaloglar ve tekrarlı cümleler yer almakta, seri halinde yayınlanan kitapların cümle uzunlukları öğrencinin okuma seviyesine göre artmaktadır. Yine kitapta yer alan cümlelerin uzunlukları, olay örgüsü ve plan istenilen düzeyde olup anlatım akıcı ve canlıdır.

Kitapta dil ve anlatım özellikleri bakımından öğrencinin bildiği, kullandığı, yakın çevresinde bulunan kelimeler yer almaktadır. Öğrenci bu kitabı okuduğunda bir iki benzetmeyi anlatmakta güçlük çekebilir. Kitabın sonunda yer alan “Kış” şiirinde “Kurşun kaplı gökyüzü” ifadesi yer almaktadır. Bu yaş çocuğu henüz somut olarak düşündüğü için, gökyüzünün kurşunlarla dolu olduğunun anlatılmaya çalışıldığı düşünecektir. Bu noktada öğretmenin çocuğa asıl anlatılmak istenenin kurşunun renginin gökyüzünün rengine benzetilmek istendiği belirtmesi gerekmektedir. Kitapta öğrencinin yaşında olan bir çocuğun yeni yılda bir kış günü başından geçenler anlatılıyor. Çocuk kitabı bir solukta okuyacaktır. Belki resimlerinden boyutundan, puntosundan rahatsızlık duyacak fakat anlatımın canlılığıyla kitaba bağlanacaktır.
Kitapta yer alan cümlelerin uzunluklarına bakıldığında bir iki istisna haricinde çocuk seviyesine uygundur. Bu yaş çocuğu için uygun olan anlaşılır, kısa cümlelerin kullanılmasıdır. Bu cümle uzunlukları da 5-6 kelimeyi geçmemelidir. Bu kitabın genelinde cümleler 5-6 kelimeden oluşmaktadır. Bir yerde 9 kelime, iki yerde de 8 kelime yer almaktadır. Bu cümlelerde çocuğun anlayabileceği düzeyde basittir. Noktalama işaretleri açısından bakıldığında kitaplar sırasıyla “nokta, virgül, iki nokta, konuşma çizgisi, ünlem, kesme işareti, soru işareti, noktalı virgül, tırnak işareti” yerinde ve doğru kullanılmıştır. Çocuk yazı dilinin kendine özgü kuralları olduğu, konuşmak dilinden farklılığın bu noktalama işaretlerinin her birinin bir anlamı olduğunu kavrayacaktır. İmla açısından bakıldığında kelimelerin hepsinin yazımının doğru olması öğrencinin sesli okuma yaparken kelimeleri doğru seslendirmesinde etkilidir. Kitapta yer alan cümleler genelde kurallı yani yüklemi sonda ve tek yüklemlidir. Bu cümleler kısa olduğu için tek yüklem tek özneden oluşmuştur. Bu durum cümlelerin kolayca okunup anlaşılmasını sağlayabilir. Kitapta yeni yılda bir çocuk karın yağmasını bekliyor ve karın yağmasıyla birlikte çocuğun başından çeşitli olaylar geçiyor. Yazar bunları anlatırken kendi içinde bir sıralanma yapmıştır. Yani kitapta başlangıç, düğüm ve sonuç kısmı yer almaktadır. Yazıda öne çıkan bu planlama öğrencinin konuyu kavramasında ve konuya ilişkin sorulacak sorulara cevap vermesinde etkilidir.
Kitapta diyaloglara sıkça yer verilmiştir. Başlangıç kısmında Emre’nin babasıyla diyalogları ve daha sonra kardan adamla konuşmaları yer almaktadır. Kitabın devam eden sayfalarında ablası ile konuşmaları vardır. Yine hayvanların kendi aralarında konuşmaları ve kitapta en son bölümde Emre’nin arkadaşı ile karşılıklı diyalogları yer almaktadır. Kitapta bu şekilde diyaloglara yer verilmesi kitaba canlılık ayrı bir hareket sağlamıştır.
Dizinin 1,2,3 kitapları fiş cümlelerinden oluşmakta ve kitaplarda 3 ya da 4 kelimelik cümleler yer almaktadır. Daha sonra dizinin 4,5,6,7 ve 8. kitaplarında ise cümle uzunluklarının giderek arttığı görülmektedir. Bu durum da yine öğrencinin okuma seviyesinin yazarlar tarafından dikkate alındığını göstermektedir.
Kitabın başlangıç kısmımda ilgi çekici bir konu yoktur. Daha sonra sayfalarda Emre’nin kardan adamla karşılıklı konuşmaları dikkat çekicidir. Sonraki bölümlerde Emre’nin arkadaşı ile de konuşmaları da bulunmaktadır. Kitapta asıl dikkat çeken nokta Karga ile Serçe’yi Emre’nin konuşturmasıdır. Karga ile Serçe’nin birbirlerine söyledikleri ile okurun çeşitli dersler çıkarması olasıdır. Kitapdaki tekerlemelerde sık sık tekrarlı cümleler ve kelimeler yer almaktadır. Bu yaş çocuğu tekrarlı cümlelerden ve tekerlemelerden çok hoşlanır. Çocuklara okuma yazma öğretilirken tekerlemelerden ve tekrarlı cümlelerden sıkça yararlanılmasının nedeninin bu olduğu ileri sürülebilir.
Bu dizideki kitaplarla ilgili incelenen kitaptan farklı olarak: Kitapların kapak sayfalarının 5. ve 7. kitap haricinde ilgi çekici değildir. Yazı puntoları 1,2,3 kitaplarda 20-24 olup çocuk seviyesine uygundur. Kalan 4,5,6,7 ve 8. kitaplarda ise kabul edilen oranın altına düşüldüğünden çocuğun seviyesine uygun değildir. Kitapların sayfa düzeninde dizinin 1,2,3,4. kitaplarında çocuk için uygun boşluklar bırakılmıştır. Fakat dizinin 5,6,7. ve 8. kitaplarıda ise bu boşluklar yer yer ihlal edilmiştir. Dizinin 1,2,3. kitaplarında yazı resim oranı; yazı %25 resim %75 olup çocuk için uygundur. Dizinin 4,5,6,7,8. kitaplarında ise bu kurala uyulmamıştır. Hatta yazının %75 olduğu sayfalara da rastlanmıştır. Dizinin 1,2,3. kitaplarında anlatım akıcı ve canlı değildir.

A. Kitap Fiziksel Özellikler Bakımından	Cimcime Ayşe Hastalandı
1. Kitabın boyutu çocuk seviyesine uygun	–
2. Kitabın kapak sayfası kalın	X
3. Kitabın kapak sayfası dayanıklı	X
4. Kitabın kapağı ilgi çekici	X
5. Kitabın sayfalarında 1. ve 2. hamur kağıt kullanılmış	X
6. Kitap sayfaları dikişli	–
7. Yazı puntoları seviyeye uygun	X
8. Kitabın sayfa düzeni çocuk için uygun	X
9. Kitabın resimleri canlı	–
10. Kitabın resimleri konuya uygun	X
11. Kitabın sayfa düzeninde resim yazı oranı seviyeye uygun	–
12. Kullanılan renkler göz sağlığı için uygun	X
B. İçeriksel Özellikler Bakımından
1. Olumlu ifadelere yer veriyor, kötümserlikten uzak.	X
2. Kitaptaki tipler gerçek hayata uygun	X
3. Kitabın konusu çocuğun yaşına uygun	X
4. Kitabın konusu gerçek hayattan	X
5. Kitap konusu içinde hafif bir sürpriz öğesi var	–
6. Kitap konusu içinde gülmece öğesi var	–
7. Kitap konusu içinde merak unsuru var	X
8. Kitap öğrencinin bilgi düzeyine uygun	X
C. Dil ve Anlatım Özellikleri Bakımından
1. Kullanılan kelimeler öğrencinin dil yaşantısına uygun	X
2. Anlatım akıcı ve canlı	X
3. Cümle uzunlukları çocuk seviyesine uygun	X
4. Noktalama işaretleri titizlikle kullanılmış	X
5. Kitap imla açısından uygun	X
6. Kitap dilbilgisi açısından uygun	X
7. Kitap belli bir plan çerçevesinde yazılmış	X
8. Diyaloglara yer verilmiş	X
9. Seri halinde yayınlanan kitapların cümle uzunlukları öğrencinin okuma seviyesine göre artıyor (1. kitapla – son kitap arasında)	X
10. Olay örgüsü ilgi çekici	X
11. Tekrarlı cümleler var.	–