##book id=065//book name= Azərbaycan dili və nitq mədəniyyəti

C) 4, 3, 2, 1

D) 1, 2, 3, 4

E) 1, 3, 4, 2

50. Nitqə verilən tələbləri ardıcıllıqla düzün.

1 - aydınlıq

1 - - zənginlik

3 - orijinallıq

4 - təmizlik

5 - düzgünlük

6 - sadəlik

7 - yığcamlılıq

A) 3, 2, 1, 4, 7, 6, 5

B) 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7

C) 2, 1, 3, 4, 5, 6, 7

D) 1, 7, 4, 5, 2, 6, 3

E) 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1

51. Tabesiz mürəkkəb cümlənin məna əlaqəsinə aid olanları ardıcıl düzün.

1 - zaman

2 - bölüşdürmə

3 - ardıcıllıq

4 - aydınlaşdırma

A) 2, 3, 4, 1

B) 2, 3, 1, 4

C) 1, 4, 2, 3

D) 1, 3, 2, 4

E) 1, 4, 3, 2

52. Cümlənin məqsəd və intonasiyaya görə növlərini sintaktik tələffüz qaydaları əsasında ardıcıl düzün.

1 - nida cümlələrinin tələffüzü

2 - sual cümlələrinin tələffüzü

3 - nəqli cümlələrinin tələffüzü

A) 1, 2, 3

B) 2, 3, 1

C) 3, 2, 1

D) 2, 3, 1

E) 1, 3, 2

53. Mübtəda, tamamlıq, xəbər, təyin budaq cümlələrini ardıcıl düzün.

1 - O insan qalib gəlir ki, mübarizə aparır.

2 - Kim oxuyur, qiymət alır.

3 - kim fəaldır, onu irəli çəkirlər.

4 - Kim bacarıqlıdır, qalib gələn odur.

A) 2, 3, 1, 4

B) 2, 3, 4, 1

C) 1, 4, 2, 3

D) 2, 4, 1, 3

E) 1, 4, 3, 2

54. Tərzi - hərəkət, təyin, zaman budaq cümlələrini ardıcıl düzün.

1 - Biz şəhərə çatmışdıq ki, yağış yağdı.

2 - elə insan var ki, heç nəyi düşünmür.

3 - Şagird elə danışır ki, ağzından od tökülürdü.

A) 2, 3, 1

B) 2, 3, 1

C) 1, 2, 3

D) 3, 2, 1

E) 1, 3, 2

55. Sintaksisin tədqiqat obyektinə aid olanları ardıcıl düzün.

1 - mətn

2 - cümlə

3 - söz birləşməsi

A) 1, 2, 3

B) 2, 3, 1

C) 3, 2, 1

D) 2, 3, 1

E) 1, 3, 2

56. . Məntiqi uyğunluğu tamamla

I – nitqin aydınlığı

II – nitqin təmizliyi

1 - Nitqdə işlənən dil ünsürlərinin müxtəlifliyi, rəngarəngliyi və çoxluğudur.

2 - Dinləyici və oxucunun nitqi asanlıqla anlaması və başa düşməsi

3 - Həm şifahi, həm də yazılı nitqdə qrammatik qaydalara əməl etməkdir.

4 - Ədəbi dil normalarına uyğun gəlməyən dil vahidləri nitqdə işlədilməməlidir.

A) I - 4; II – 1

B) I - 2; II - 1

C) I – 1; II - 4

D) I – 2; II – 4

E) I – 3; II – 4

57. Uyğunluğu tapın.

I – F. Köçərli

II – S. P. Çexov

1 - Sözün zahiri zərif, batini lətif olmalıdır

2 - Sadə və gözəl danışmağı bacarmaq özü bir elmdir

3 - Gözəl danışığa etinasız yanaşan adamlar özlərini insana layiq ola biləcək ən ali, nəcib bir zövqdən məhrum edirlər

4 - Bizim yəqinimizdir ki, dili dolaşıq şəxsin fikri də dolaşıqdır. Doğru və salamat fikirli adamların kəlamı həmişə aydın, açıq və düzgün olur

A) I – 4; II – 3

B) I – 1; II – 3

C) I – 3; II – 1, 4

D) I – 2; II - 3

E) I - 4; II – 1

58. Uyğunluğu müəyyən et.

I – Ey insan, danış, səni tanıyım

II – Hər kəs öz dilinin altında gizlənib. Danışmayınca onun ağıllı və ya ağılsız olması məlum olmur.

III – Sadə və gözəl danışmağı bacarmaq özü bir elmdir və onun xüsusi qanunları var

IV – Sözün zahiri zərif, batili lətif olmalıdır

V – Sözü ən gözəl tərzdə söyləmək lazımdır ki, həm söz anlayan olasan, həm də söz anladasan

1 - “Qobusnamə”

2 - Hz. Əli

3 - Sokrat

4 - Stanislavski

5 - Latın atalar sözü

A) I - 4; II – 1; III – 2; IV – 3; V – 5

B) I – 1; II – 2; III – 3; IV – 4; V – 5

C) I - 2; II – 1; III – 3; IV – 5; V – 4

D) I – 3; II – 2; III - 4; IV – 5; V - 1

E) I – 5; II – 4; III – 3; IV – 2; V – 1

59. Uyğunluğu müəyyən edin:

I – Varlığında danışıq gözəlliyi olmayan adam bu dünyada su və gil palçıq r suvanmış divar sürətinə bənzəyir.

II - Bacardıqca qısa və mənalı danış, əks halda danışmasan yaxşıdır.

III – Ana dili! Nə qədər rəfiq, nə qədər ali, hissiyatı - qəlbiyyə oyandıran bir kəlmə!

IV - Güclü hafizəyə, zəngin nitq mədəniyyətinə, qüvvəli məntiqə sahib olan bu adam!

V - Dil çirklik sevməz, zor və güc də qəbul etməz.

1 - A. Abdullayev

2 - N. Nərimanov

3 - Y. V. Çəmənzəminli

4 - Sahil Təbrizi

5 - M. M. Nəvvab

A) I - 3, II – 1, III – 4, IV - 2, V - 5

B) I - 4, II – 2, III – 3, IV - 1, V - 5

C) I - 4, II – 5, III – 2, IV - 1, V - 3

D) I - 2, II – 1, III – 4, IV - 5, V - 3

E) I - 1, II – 5, III – 4, IV - 2, V - 3