Bor Madeni Kullanım Alanları ve Önemi

Dünyadaki ve Ülkemizdeki Bor Madeni Rezervleri

Rezervler

Bor, yeryüzünde toprak, kayalar ve suda yaygın olarak bulunan bir elementtir. Toprağın bor içeriği ortalama 10-20 ppm (parts per million) olmakla birlikte ABD’nin batı bölgeleri ve Akdeniz’den Kazakistan’a kadar uzanan yörede yüksek konsantrasyonlarda bulunur. Deniz suyunda 0.5-9.6 ppm, tatlı sularda ise 0.01-1.5 ppm aralığındadır. Yüksek konsantrasyonda ve ekonomik boyutlardaki bor yatakları, borun oksijen ile bağlanmış bileşikleri olarak daha çok Türkiye ve ABD’nin kurak, volkanik ve hidrotermal aktivitesinin yüksek olduğu bölgelerde bulunmaktadır.

Dünya Bor Rezervleri

Dünyadaki  önemli  bor yatakları Türkiye,  Rusya ve A.B.D’de  olup dünya ticari  bor rezervleri 4 bölgede toplanmaktadır. Bunlar; ABD Kaliforniya Eyaletinin güneyinde yer alan “Mojave Çölü”, Güney Amerika’da yer alan “And Kemeri”, Türkiye’nin de yer aldığı “Güney-Orta Asya Orojenik Kemeri” ve Doğu Rusya’dır. Türkiye dışında diğer önemli bor   rezervlerinin   bulunduğu  bor   yataklarının   rezerv  dağılımı  farklı kaynaklardan alınan bilgilere göre şöyledir;

Boron (Kramer) Yatakları, Kuzey Amerika: Rio Tinto firması tarafından açık ocak işletmeciliği yöntemi ile işletilen yatağın toplam rezervi firmanın 2012 yılı faaliyet raporundaki verilere göre B₂O₃ bazında 26 milyon tondur.

Fort  Cady Kalsiyum  Bor  Yatağı,  Mojave  Desert,  Kaliforniya:  Fort  Cady Minerals tarafından çözelti madenciliği yöntemi ile işletilen yatak düşük tenörlü ve derinde olması nedeniyle (~410 metre) çıkarılması, işlenmesi zor ve maliyeti de yüksektir. Bu yatakta şu anda üretim yapılmamaktadır.

Death Valley Bor Yatakları/Billie Mine: Yer altı ocak işletmeciliği yöntemi ile işletilen yatak kolemanit, üleksit ve probertit içermektedir. Ancak bu yatakta şu anda üretim yapılmamaktadır.

Sırbistan:  Rio  Tinto  firması  tarafından 2004  yılında  keşfedilen Jadar  Bor Havzasının işletme hakkını 2005 yılında almış olup, havzanın Li₂O içeriği %1,8 ve  B₂O₃    içeriği   ise    %13,1’dir.    Yatak   kolemanit    ve   jadar   minerallerinden oluşmaktadır.

Rio  Tinto  firmasının  2012  yılı  faaliyet  raporuna  göre bu  havzanın tahmini muhtemel rezervi B₂O₃ bazında 19 milyon ton olarak verilmektedir.

Kanada’da yerleşik  Erin Ventures ve Sırbistan’da  yerleşik  JP  PEU firmalarının ortaklaşa geliştirmekte olduğu Sırbistan'ın güneyindeki  Jarandol  havzasında Piskanja bor yatağında yaklaşık 7,5 milyon ton ve Pobrdje yatağında ise %36,39 B₂O₃ değerli 250.000 ton rezerv olduğu tahmin edilmektedir. En çok bulunan bor mineralleri kolemanit, üleksit  ve howlittir (kalsiyum borosilikat hidroksit-Ca₂B₅SiO₉(OH)₅). Firma, Ocak 2013’de çalışmaları tamamladığını ve ruhsat işlemlerine başladığını belirtmiştir.

Güney Amerika Bor Yatakları: Söz konusu yatakların en önemli özelliği genelde çok geniş alanlara küçük rezervler halinde yayılmasıdır. Diğer önemli bir özellik ise; bu yatakların  And Dağlarının ortalama 4.000 m.’nin  üzerindeki  yüksek bölgelerinde   yer  alması ve  çalışma mevsiminin   kısa  olmasıdır.   Ayrıca,   bu madenlerin genelde tenörleri düşüktür. Güney Amerika rezervlerinin büyük bir bölümünü üleksit (sodyum kalsiyum borat bazdan) oluşturmaktadır.

Tincalayu, Arjantin: Söz konusu yatak, 300 bin ton B₂O₃ bazında tinkal ve kernit rezervine sahiptir (2007). Yatak, 1.500 m. genişlikte, 500 m. uzunlukta ve 100 m. derinliktedir. Başlıca bor mineralleri; tinkal, üleksit, kolemanit ve kernittir.

Rio Tinto firmasının 2012 yılı faaliyet raporuna göre bu havzadan B₂O₃  bazında 2010 yılında 18 bin ton, 2011 yılında 18 bin ton ve 2012 yılında da 9 bin ton üretim gerçekleştirilmiştir.

Salar de Surire Bor Cevheri Yatağı, Şili:  Arica’nın(Şili) deniz seviyesinden 4.050 m. yükseklikte bulunan yatak 1,5 milyar ton tuvönan (B₂O₃  bazında 30 milyon ton) rezervi ile dünyanın en büyük üleksit yataklarından biridir. Söz konusu  yatak, QuiBorax  tarafından   işletilmekte   olup,    esas  olarak   borik   asit    üretimi gerçekleştirilmektedir.

Salar de Carcote ve Salar de Ascotan, Kuzey Şili: SQM Salar tarafından işletilen Salar de Carcote ve Salar de Ascotan 7 milyon ton B₂O₃ bazında üleksit rezervine sahiptir.

Asya Bor Yatakları: Asya ülkelerindeki bor rezervleri genelde magnezyum borat (Ascharite)  ve sınırlı bölgelerde tinkal ve borosilikattan oluşur.  Bu cevherler, genelde düşük tenörlü  olup rafine  ürün üretiminde teknolojik  zorlukları  olan yapıdadır. Ascharite cevheri özellikle Çin ve Kazakistan’da bulunmakta olup, ortalama B₂O₃ tenörü % 8-10’dur. Çin’de doğal bor yatakları geniş olmasına rağmen, yatakların %90’dan fazlasının tenörü %12 B₂O₃’ün altındadır.

Çin’in  bor  yataklarının  büyük  bir  kısmı  Liaoning  ve  Jilin  Bölgelerinde  yer almaktadır.  Bor yatakları esas olarak Magnezyum borat içeren  ascharite  bazlı metamorfik yataklardır. Qinghai-Tivet platosu yakınlarında yer alan Qinghai’nin bor kaynakları üleksit, hidroborasit ve borakstır. Çin’in metamorfik ve sedimenter yatakları düşük tenörlü ve yüksek saflıktadır. Liaoning’deki ascharite yataklarının çok hızlı tüketildiği ifade edilmektedir.

Qinghai (Çin) bor yatakları 4.000 m. yükseklikte bulunduklarından ve birbiriyle ilişkili   mineral  grupları  içerdiklerinden  (bor,   lityum  ve  potasyum)  Güney Amerika’da yer alan bor yataklarına benzemektedirler.

Hindistan’daki  marjinal  altı  bor  kaynakları  Jammu  ve Kaşmir’de  Jammu  ve Kashmir bölgesinde 74.204 ton bor rezervi bulunmaktadır.

Ayrıca Surendangener bölesinde ve Gujarat ve Nagaur bölgelerinde(sınırında-district) bor oluşumları rapor edilmiştir. Jaipur bölgesindeki Sampar Gölünde (Rajastjhan) %0,5 tenöründe boraks bulunmaktadır.

Rusya Bor Yatakları: Rusya’nın en önemli bor yatağı, dünyada bilinen 3 önemli datolit  bor  yataklarından  biri  olan  Dalnegorsk (Rusya) yatağı olup  tenörü ortalama % 9 10B₂O₃, toplam rezerv miktarı yaklaşık 230.000.000 ton’dur.

Sonuç olarak, Dünya toplam bor rezervi sıralamasında Türkiye yaklaşık %73’lük pay ile ilk sıradadır. Dünya toplam bor rezervi ve bugünkü tüketim değerleri dikkate alındığında, dünyada çok uzun yıllar bor cevheri sıkıntısı yaşanmayacağı görülmektedir.

Dünya Bor Rezervlerinin Dağılımı (2012)

Türkiye Bor Rezervleri

Türkiye’de bilinen bor yatakları özellikle Kırka/Eskişehir, Bigadiç/Balıkesir, Kestelek/Bursa ve Emet/Kütahya’da bulunmaktadır.Türkiye'de rezerv açısından en çok bulunan bor cevherleri tinkal (Na₂O.2B₂O₃.10H₂O) ve kolemanit (2CaO.3B₂O₃.5H₂O)’tir. Türkiye'de önemli tinkal yatakları Kırka'da kolemanit yatakları ise Emet ve Bigadiç civarında bulunmaktadır. Bunlara ilaveten, Bigadiç’te az miktarda üleksit rezervi mevcut olup Kestelek‘te zaman zaman üleksit yan ürün olarak elde edilmektedir. 

Türkiye Bor Rezervlerinin Dağılımı (Mineral Bazında-2012)

Türkiye’deki Bor Madeni Haritası

 

BOR ÜRETİMİ

 

Dünya fiili bor üretimi 2012 yılında yaklaşık 4 milyon ton (1.9 milyon ton B₂O₃ ) civarında gerçekleşmiştir. Fiili bor üretiminin B₂O₃ bazda bölgesel dağılımı; Türkiye %47,2 pay ile birinci sırada yer alırken, bunu ABD %27,6, Güney Amerika %15,8 ve Asya %9,4 payla takip etmiştir.¹

Dünya Bor Üretiminin Bölgelere Göre Dağılımı (2012)¹

 

  Ülkemizdeki bor cevherleri konsantre (kolemanit, üleksit, tinkal) ve rafine (borik asit, boraks pentahidrat ve boraks dekahidrat) bor ürünlerine dönüştürülerek iç ve dış pazarlara satılmaktadır. Konsantre bor üretimi Emet, Kestelek ve Bigadiç’te yapılırken, rafine ürünler Kırka, Bandırma ve Emet’te yapılmaktadır. Konsantre bor ürünlerinde en fazla üretim kolemanitte olurken, rafine ürünlerde en fazla üretim boraks pentahidrat ve borik asitte olmaktadır. 1998 yılından itibaren öğütülmüş kolemanit, 2006 yılından itibaren bor oksit, 2008 yılından itibaren ise kalsine tinkal üretimine başlanmıştır. Eti-DOT ve çinko borat üretimi için çalışmalar sürdürülmektedir. BOREN tarafından geliştirilen tarımbor-ahşapbor ve çinko borat üretimi ise özel sektör tarafından yapılmaktadır. Eti Maden tarafından üretilen  ürünlerin dağılımı Tablo 2’de, Rafine Ürünlerin dağılımı Tablo 3'de, İhraç edilen bor ürünlerinin dağılımı ise Tablo 4'de verilmektedir.  Eti Maden tarafından yapılan toplam ve yurt içi satışların sektörel dağılımı  Grafik-1 ve Grafik-2 de gösterilmektedir.  

Tablo 2. Ülkemizde Eti Maden Tarafından Üretilen Ürünlerin Dağılımı

	(Ton)
Ürünler	2007	2008
Tabii  Boratlar	4.407.000	-
Konsantre Boratlar	2.128.000	2.285.000
Rafine Boratlar	1.102.000	1.312.000
Toplam Bor	7.637.000	3.519.000

 
 

Tablo 3. Ülkemizde Eti Maden İşletmeleri tarafından Üretilen Rafine Ürünler

		(Ton/Yıl)
Üretim Yeri	Ürün	Kapasite
Bandıma Bor İşletmesi	Boraks Dekahidrat ve Pentahidrat	200.000 -250.000
	Borik Asit	85.000
	Sodyum Perborat	34.000
	Bor Oksit	2.000
Emet Bor İşletmesi	Borik Asit	120.000
Kırka Bor İşletmesi	Boraks Pentahidrat	600.000
	Kalsine Tinkal	5.000

 


Tablo 4. Ülkemizde Eti Maden İşletmeleri tarafından ihraç edilen Bor Ürünleri 

		(Ton)
Ürün	2007	2008
Tabii Sodyum Boratlar	22.604	22.000
Diğer Tabii Boratlar	347.001	456.632
Borik Asit	181.889	176.753
Sulu Disodyum Tetraborat	560.955	551.966
Susuz Disodyum Tetraborat	21.414	15.510
TOPLAM	1.133.863	1.222.861

Grafik1. Bor Ürünlerinin Toplam Satışlarının sektörel (%) dağılımı.

 Grafik 2. Bor Ürünlerinin Yurt içi Satışlarının sektörel (%) dağılımı. (Eti Maden)

Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü (BOREN )

Boren'in Tarihçesi

Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü (BOREN), Türkiye'de ve dünyada bor ürün ve teknolojilerinin geniş bir şekilde kullanımını, yeni bor ürünlerinin üretimini ve geliştirilmesini teminen değişik alanlarda kullanıcıların araştırmaları için gerekli bilimsel ortamı sağlamak, bor ve ürünlerini kullanan ve/veya bu alanda araştırma yapan kamu ve özel hukuk tüzel kişileri ile işbirliği yaparak bilimsel araştırmaları yapmak, yaptırmak, koordine etmek ve bu araştırmalara katkı sağlamak amacıyla 18.06.2003 tarihli ve 25142 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 4865 sayılı Kanun’la kurulmuştur. Enstitü, T.C. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı'nın ilişkili kuruluşudur.

Enstitü, Enstitü Başkanı ve 1. Dönem Yönetim Kurulu üyelerinin 7 Kasım 2003 tarihinde atanmalarıyla birlikte teşkilatlanmaya başlamış, kuruluş çalışmaları ilk Enstitü Başkanı Erk İNGER’in yarı zamanlı öğretim görevlisi olarak görev yaptığı ODTÜ Uzay ve Havacılık Bölümünün bir odasında yürütülmüştür.

Nisan 2004 tarihinden itibaren ilk hizmet binası olan ODTÜ Merkez laboratuvarının bir bölümünde fiili çalışmalara başlanmıştır. 2007 Ağustos ayına kadar bu binada çalışmalarını sürdüren Enstitü, bu tarihten itibaren halen faaliyetlerine devam ettiği Mülga Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü (EİE) hizmet binasının 10. katına taşınmıştır.

BOREN, Ar-Ge faaliyetlerini  kamu/ özel araştırma kuruluşları, özel şirketler ve üniversiteler aracılığı ile sürdürmektedir. ODTÜ Kimya Mühendisliği Laboratuvarında tahsis edilen mekânda kurulan ve çinko borat ile tarım bor üretimi gerçekleştirilen pilot tesis ile Mülga EİE Genel Müdürlük kampüs alanında yer alan atölye bünyesinde oluşturulan BOREN Ar-Ge Merkezinde ürün geliştirmeye yönelik pilot tesis kurma çalışmaları devam etmektedir.

Enstitü, faaliyetlerine başladığı 2004 yılından itibaren projeler başlatmış ve önemli sayıda projenin de başarılı şekilde tamamlanmasını sağlamıştır. 2004 yılından itibaren Enstitü tarafından 408 adet proje başlatılmış, bu projelerden 128 adedi başarı ile sonuçlandırılmış, 5 adedi iptal edilmiş, 50 adet projenin çalışmaları sürdürülmektedir.

Tamamlanan projeler sonunda geliştirilen ürünlerden Tarım Bor, Ahşap Bor, Bor Nitrür, Çinko Borat, elementer bor, Selülozik İzolasyon ve MgB₂ esaslı süperiletken malzenin ticari üretimi yapılmaktadır.  Geliştirilen ürünlerden Borlu Çimento, Sodyum Bor Hidrür, Yakıt Pili, Trimetil Borat, Bor Katkılı Seramik gibi ürünlerin geliştirme süreçleri tamamlanmış, ticari üretimlerinin yapılması için girişimler sürdürülmektedir. Yanma Dayanımı İyileştirilmiş Bor Katkılı Plastikler ve Ahşap Levhalar, Bor Nitrür Yüzey Kaplamalar, Manyetik Alan Ölçüm Sensörleri, Borlu Mıknatıslar, Borlu Süper İletken Malzeme Geliştirilmesi, yüksek saflıkta elementer bor, selülozik izolasyon levhaların laboratuvar ve bazıları için pilot ölçekte üretim çalışmaları sürdürülmektedir.
 

Enstitünün çalışmaları sonucu 14 adet patent başvurusu yapılmış, 1 adet ürün standardı oluşturulmuş ve 2 adet ödül alınmıştır. Patent başvurularından 9 adedi ile ilgili patent belgesi alınmıştır.

Enstitü, görevini sürdürdüğü 10 yıl boyunca 2 adet ulusal bor çalıştayı ve 3 adet uluslararası bor sempozyumu düzenlemenin yanı sıra birçok bilimsel toplantı, kongre ve konferansa da katkı sağlamıştır. 
 

Bor Madeninin Kullanım Alanları

Ekonomik değere sahip olan bor mineralleri, çok yönlü kullanımları açısından belki de dünyanın en ilginç minerallerinden. Değişik yararları ve kullanım alanları, uygarlığın ilk günlerinden bu yana biliniyor. O dönemlerde yaşayan gümüş ve altın kuyumcuları, akışkanlığı arttırdığı için, özellikle boraks adlı bor mineralinden yararlanıyorlarmış. Boraks, kimi özelliklerinin zaman içinde keşfiyle, seramiklerde sır malzemesi olarak, tedavi amaçlı (mik-rop öldürücü) ve temizlik maddesi olarak kullanılmaya başlanmış. Günümüzdeyse boraks, deterjan sanayiinin yanı sıra yaygın olarak yüksek performanslı camların üretiminde kullanılıyor.

Cam Endüstrisinde Kullanımı

Boratların ana kullanım yeri cam endüstrisidir. Bütün dünyada bor kullanımının %42’si cam endüstrisindedir. Bor oksit; borosilikat camlar, tekstil cam elyafı ve yalıtım cam elyafının önemli bir bileşiğidir. Bu üç ürün cam endüstrisinde bor bileşiklerinin ana tüketim yeridir. Düz cam ve konteyner cam gibi birçok üründe az miktarda bor bileşikleri bulunabilir. Bor oksit, susuz boraks, borik asit gibi bor bileşikleri halinde veya boraks ya da kolemanit gibi mineraller şeklinde cama katılır.Bor oksit, çok kuvvetli bir cam yapıcıdır. Diğer bir ifade ile devitrifikasyonunu (kristallenme) önler. Genleşmeyi düşürdüğünden ısıl şoklara dayanımı artırır(Roskill,1999; Smith, 1992).

Yalıtım cam elyafı

Yalıtım cam elyafı, düz camların bileşimi ile aynı bileşimde ve lifli şekilde üretilir. Camı eritmek için borik asit veya bor oksit kaynakları katılır. Cam harmanı, fırında 1450 ºC de eritilir ve paslanmaz çelik bükme makinesinden geçirilir. Borik asit, cam yapıcıdır ve eriyiğin viskozitesini düşürerek lifleşmeye yardımcı olur. Yalıtım cam elyafı üretiminde bor bile>iği olan boraks pentahidrat yaygın olarak kullanılmaktadır Yalıtım cam elyafları, in>aat endüstrisinde, bina yalıtımlarında kullanılarak, rulo halinde duvara veya tavana uygulanır. Boru, kazan ve tank kaplama, yalıtım panelleri otomobiller ve ses yalıtım uygulamalarında kullanılır (Roskill,1999; Lyday,1996) .

Borosilikat

Borosilikat camlar cama bor bileşiklerinin eklenmesiyle üretilir. Borik asit camın ısıl genleşme katsayısını düşürür. Bu yüzden borun ısıya direnci artar. Bor bileşikleri çizilmeye, aside dayanıklılığı artırır. Yansımayı, renk ve parlaklığı artırır. Kimyasallara direnci artırır. Cam tipine göre bor oksit içeriği %0,5 –23 bor oksit arasında değişir. Corning firması Pyrex camda %13,5 bor oksit kullanmaktadır. Bor ilavesi, bor bileşiklerinden borik asit ve bor minerallerinden boraks, kolemanit veya bunların kombinasyonları şeklinde yapılır. Pyrex camlar dondurulabilir, hızla ısıtılabilir özellikteki tava, servis tabağı ve kahve pişiricilerin bünyesinde ve laboratuar camlarının yapımında kullanılır (Bolger,1996). Borosilikat camlar otomobil farları, çamaşır makinasının pencere camı, fırın kapları, mutfak seramikleri ısıya dayanıklı kaplar, endüstriyel cam seramikler, ısıya dirençli transparan camlar ve tüpler, yüksek voltaj izolatörleri, lamba camları ve sinyal camları üretiminde kullanılmaktadır. Borosilikat camlar ve alüminosilikat camlar arasında yer alan alümino borosilikat camların termal genleşme katsayısı yüksektir; ancak bunlar kimyasallara borosilikat camlardan daha iyi dayanırlar. Bu camlar uzay araçlarının camlarında kullanılır (Roskill, 1999; Lyday, 1996).

Tekstil cam elyafı

Tekstil fiber glassın en önemli özellikleri, gerilmelere, darbelere ve kimyasallara yüksek mukavemeti ve hafifliğidir. Bu özelliklerden dolayı tekstil cam elyafı plastik ve kompozitlerde kuvvetlendirici olarak kullanılır. Kolemanit minerali alkali içermez ve bu özelliği nedeniyle düşük alkali borosilikat cam (EPglas) üretiminde tercih edilir. Bor tekstil cam elyafına, kolemanit minerali veya bor bileşiklerinden borik asit olarak eklenir. Modern EPglass % 6 –10 oranında B²O³ içerir. Bor oksit cama kararlılık verir. Borik asit pahalı olduğundan sodyum içermeyen kolemanit mineralinin kullanımı tercih edilmektedir. Düşük alkali camın erimesini zorlaştırır. Bor oksit ise camın erimesini kolaylaştırır. Kolemanit minerali harmana CaO olarak da katkıda bulunur. Böylece kireç katkısı için daha az gereksinme olur. EPglass bot, uçak, otomobil gibi endüstrilerde kullanılmaktadır. EPglass bir kalsiyum alüminosilikat camı olup mekanik, kimyasal ve elektrik özellikleri belirli bir dengeye sahiptir. Bu yüzden EPglas kompozitlerde kullanılmaktadır. Düşük dielektrik özelliklerine sahip yüksek gerilim cam malzemeleri, radar tarafından algılanmadığından gizlilik için değerli bir malzemedir (Roskill,1999; Lyday, 1996).

Seramik Endüstrisinde Kullanım

Seramik sanayisinde bor mineral ve ürünleri çoğunlukla seramik sırı ve porselen emaye yapımında frit üretimi aşamasında kullanılmaktadır.

Sır Ve Emaye

Sır ve emaye, sabit bir alt tabaka üzerinde erimiş ince bir cam kaplamadır. Sır ve emaye hammaddeleri pişirme sıcaklığında erimeli ve cam oluşturmalıdır. Boratlar cam yapıcıdır. Bu yüzden devitrifikasyonu(kristallenme) önler. Boratların erime noktası 741 ºCdir. Erime noktası silikadan düşük olduğundan düşük sıcaklıkta cam yapabilir. Böylece az bir miktar bor katkısı düşük sıcaklıkta cam oluşumunu sağlar. Borosilikat camlar kimyasal şoklara dayanıklıdır. Bu yüzden yüksek sıcaklık seramiklerinde değerlidir. Az bir miktar bor katkısı, eriyiğin viskozitesini azaltırken akıcılığını artırır. Böylece düzgün yüzey oluşur. Boratlar termal genleşme katsayısını düşürerek bünye ile cam tabaka arasında iyi bir uyum sağlar. Böylece yüzey termal şoklara dayanıklı hale gelir (Bayça, 2001; Stefanov, 1988).

Seramik Sırları

Boratların sırda kullanımı suda çözünürlüğüne göre değişir. Suda yüksek oranda çözünen bor minerali boraks ve bor bileşiklerinden borik asit, boraks pentahidrat gibi maddelerdir. Suda çözünen boratların sır hammaddesi olarak kullanılması durumunda bu maddeler fritleştirilmelidir. Fritleştirme, sır hammaddelerinin eritilerek suda çözünmeyen inert (kimyasal olarak aktif olmayan) bir cama dönüştürülmesi işlemidir. Özellikle yer ve duvar seramiklerinde büyük miktarda frit kullanılmaktadır. Düşük sıcaklık sırlarında bor oksit kaynakları (boraks ve borik asit) suda eriyen özellikte olduğundan frit yapılarak kullanılır. Yüksek sıcaklık sırlarında hammaddeler, frit yapılmadan kullanıldığından suda çözünmeyen mineraller veya oksitler tercih edilir. Kolemanit minerali, B²O³kaynağı olup suda çözünmez, bu yüzden bazı sırlarda çok popüler hale gelmiştir. Boratlar sırın kırınım indisini artırır. Parlaklığı artırarak sırın viskozitesini ve yüzey gerilimini düşürür. Sırın olgunlaşmasını hızlandırır ve düzgün bir yüzey oluşturur. Borat ilavesi mekanik dayanımı ve çizilmeye dayanımı artırır, kimyasallara ve su şoklarına dayanıklılık sağlar.

Emaye

Emayeler, metallerin kaplanmasında kullanılır. Metallerin emaye ile kaplanması alt tabakayı kimyasal olarak inert (kimyasal olarak olarak aktif olmayan) , ısıya dirençli hale getirir ve dekoratif görünüm sağlar. Boraks, silika ve soda ile emaye friti oluşturulur. Modern fritler %25 bor oksit içerebilir. Borik asidin eklenmesi sırın daha düşük sıcaklıkta alt tabakaya kaplanmasını ve yapışmasını sağlar.

Emaye fritleri, metallerin değişik bir kaplama uygulamasıdır. Fırın ve çamaşır makinası gibi beyaz eşyalar, alttaki metal yüzeyi korozyondan korumak ve dekoratif görünüm vermek için emaye ile kaplanır. Emaye fritleri hammadde harmanının eritilmesiyle yapılır. Burada elde edilen cam üründeki hammaddeler kuvars (saf silisyumdioksit kristallerinin genel adı), feldspat (eritici özelliği olan mineral türü) ve borakstır. Emaye friti püskürtme, daldırma veya elektrostatik püskürtme ile uygulanır. Bor oksit, boraks, boraks dekahidrat veya boraks pentahidrat olarak hammaddeye %17P32 B²O³katılır. Bazı durumlarda bor oksit susuz boraks veya borik asit olarak katılır.