Brikmalar to`g`risida umumiy ma`lumotlar

Rezbali birikmalar konstruksiyalash bo’yicha

Reja:

1. 
   Brikmalar to`g`risida umumiy ma`lumotlar.
   
2. 
   Rezbalarni chizmalarda tasvirlash.
   
3. 
   Shpil’kali brikmalar.
   

Brikmalar to`g`risida umumiy ma`lumotlar.

Har bir mashina, stanok va asbob uskunalar, turli inshoat qismlari, turli detallarni brikmalaridan tashkil topgan bo’lib, qandaydir ish bajaradilar. Lekin detallarning tuzulishlari va bajaradigan vazifalariga qarab brikmalar turlicha bo`ladi. Ishlab chiqarishda yoki inshoat qismlarida ikki detalni bir – biri bilan ajraladigah va ajralmaydigan qilib biriktirish mumkin. Ma’lumot uchun ajralmas birikmalarni ko’rib chiqamiz. Bunday birikmalar ajralish vaqtida, brikma detallari buziladi, yoki sinadi. Bu birikmalarga payvandlangan, kavsharlangan yoki parchinlangan detallar kiradi. Ajraluvchan birikmalar ajralish vaqtida, brikma qismlari buzulmaydi yoki sindirilmaydi.

Bu brikmalar ikki hil bo’ladi: qo’zg’aluvchi va qo’zg’almaydigan brikmalar. Detallari bir – biriga nisbatan siljishi mumkin bo’lgan birikmalar-qo’zg’aluvchi brikma bo’lib, ularga quyidagilar kiradi: shponkali birikmalar va shlistli birikma.

Qo’zg’almaydigan lekin ajraladigan birikma detallarida rezbalar ishlatiladi va ularga quyidagilar kiradi:

1. 
   Boltli birikma.
   
2. 
   Shpilkali birikma.
   
3. 
   Vintli birikma.
   
4. 
   Fitinkali ( muftali ) birikma.
   

Ishlab chiqarishda ko’pgina standart detallar qatori rezbali birikmalardan ham ko’p foydalaniladi. Shuning uchun rezbali birikmalarni chizmasini puxta o’rganish talab qilinadi.

Rezbali brikmalar har –xil turdagi rezbalar yordamida bajariladi. Rezbani tayyorlash quyidagicha bajariladi: tokarlik dastgohining qistirmasiga silindrik o’q o’rnatilib, unga tekis aylanma harakat beriladi. So’ngra rezba o’yuvchi asbob(kesgich)ni yaqinlashtirib, o’qqa (materialga) o’yib kiritiladi. Agar kesgichga tekis ilgarilanma xarakat berilsa, material sirtida rezba deb ataluvchi vint o’ramlari hosil bo’ladi.