Bu fəsildə Əmirəl-möminin əleyhis-salamın xütbələri, fərmanları seçilib və bura o böyük şəxsiyyətin

كُنتُمْ خَيْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنكَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَلَوْ آمَنَ أَهْلُ الْكِتَابِ لَكَانَ خَيْرًا لَّهُم مِّنْهُمُ الْمُؤْمِنُونَ وَأَكْثَرُهُمُ الْفَاسِقُونَ «Siz, Məhəmmədin əhli-beyti və sizə tabe olanlar insanların ən yaxşısısınız. Qeyb aləmindən çıxmış və seçilmisiniz ki, yaxşı işlər görməyi əmr edib pis əməlləri qadağan edəsiniz və Allaha iman gətirəsiniz. Əgər kitab əhli də sizin kimi iman gətirib sizə tabe olsalar, əlbəttə, onlar üçün küfrdən daha yaxşıdır. Onların da içərisində bəzi iman gətirən şəxslər vardır, lakin çox hissəsi haqq yoldan çıxıb iman gətirməyib.» Qısası, Məhəmməd ailəsindən qeyrisinin ardınca getmək zəlilliyə və azğınlığa səbəb olar.

1 Qoşunun düzüldüyü və həzrət imam Həsən əleyhis-salamı on min nəfərə və Əbu Əyyub Ənsarini başqa on min nəfərə sərkərdə təyin edib, hər bir dəstə üçün başçı seçərək, yüz min nəfər əli qılınclı yığaraq Şama - Müaviyə ilə döyüşə getmək qərarına gəldiyi vaxt.

1 Şeqşeqiyyə dəvənin məst olduğu vaxt ağzından çıxıb səs salan, qoyunun ağ ciyərinə oxşar maddədir.

1 İslam addan, Qur’an dərsdən və iman adətdən başqa bir şey olmayacaq. Allah-təala belə zamanda bəndələrini imtahan edəcək.

2 Deməli, fitnə-fəsada giriftar olsanız, sizə zülm etməyib, həqiqi möminlə zahiri möminin və bəlalara səbr edənlərlə digərlərinin bir-birindən seçilməsi üçün sizləri imtahana çəkmək istəyir.

1 Fitrətinin pisliyindən nicat qabiliyyəti olmayan və heç vəchlə doğru yola gəlməyən Əbu-Cəhl kimiləri nəzərdə tutulur.

1 Fitnəkarların fitnə-fəsaddan əl çəkmələri və haqqın aşkar olması üçün onlarla döyüşərəm, öldürməkdən və öldürülməkdən qorxum yoxdur.

1 Xülasə, sizin zəmanə hakimliyiniz belə olacaq ki, Allah dostlarını və Allahın Rəsulunun sevimli övladını öldürəcəksiniz.

2 Əməlləri sözlərinin əksi olan münafiq və ikiüzlüdən deyil, söylədiklərinə uyğun rəftar edəndən öyüd alın.

1 Çünki sözü ilə əməli bir-birinə uyğun gələnin yaxşı işlərə dəvəti, pis işlərdən çəkindirməsi sözü əməlinin əksinə olandan daha çox təsir göstərir.

2 Peyğəmbər və mə’sum İmamların elm və maarif mənbəyindən bəhrələnmək istəsə, onun üçün heç bir maneə yoxdur.

1 Deməli, yer üzünün əksər ölkələrinin padşah və böyüklərinin qorxusu sizin qüdrət və qılıncınıza görə deyil, İslam dövlətinin əzəmətinə görədir. İndi sizin belə nemətlərə naşükürlük etməyinizin səbəbi nədir?

2 Şam əhli ilahi hökmlərin ziddinə hərəkət edir, Müaviyə itaəti vacib olan İmama düşmən kəsilir və onun əmri ilə müsəlmanların və İslamın pənahında olan əhd-peyman bağlanmış şəxslərin malları qarət edilir. Siz onların qarşısını ala biləcək qədər güclü olsanız da sakit əyləşmisiniz.

1 Din düşmənlərinin söndürmək fikrinə düşdükləri Haqqın nuru və gizlətmək istədikləri elmin həqiqət və sirləri İmamın vasitəsilə aşkar oldu. Deməli, cahilə və nadana üzrxahlıq etməyə yer qalmadı.

2 Həzrət Peyğəmbər qiyamətə qədər olan həyatın bütün hallarını bəşərin ehtiyacı olduğu şeyləri elə bəyan etmişdi ki, sanki qiyamət qopur. Deməli, başqa bir peyğəmbərin ortaya çıxaraq xeyir və fəsad yolunu bəyan etməsini gözləməyə söz yeri qalmır.

3 Bəziləriniz ölülər kimi heç nəyi başa düşmür və düşmənin qabağını almır, canı olan, yəni, ağlı olan bəziləriniz isə başa düşürsünüz, lakin dünyapərəst olduğunuzdan döyüşə getmirsiniz.

1 Onlar üçün suyu, bitkisi olan məsləhətli bir yer seçməli, öyüd və nəsihətdə xəyanət etməməlidir. الرَّآئِدُ لا يَكْذِبُ أَهْلَهُ yəni, - rəhbər öz ardıcıllarına yalan deməz - misalında olduğu kimi. Qısası, burada olanlar eşitdiyi bu elmləri və xəbərləri olmayanlara doğru-dürüst çatdırsınlar.

1 Çünki onların ibadət və itaəti Allahı tanımaları və məlumatları qədərdir; məlumat artdığına görə ibadət və itaət də artar.

1 Bilə-bilə günah və itaətsizlik edib Allahın göstərişlərinə əhəmiyyət verməyərək onun ziddinə hərəkət edib. Bunun özü günahların ən böyüyüdür.

1 İmkanlını yoxsula, asayişi çətinliyə, həyatı ölümə, sağlığı xəstəliyə çevirir və ya həmişəlik səadəti və əbədi cənnəti əldə etməyə mane olur.

1 İlahi, Əli əleyhis-salamın haqqına xatir bütün çətinlik və gərginliklərdə işlərimizin sonuna qədər bizə kömək ol, bizimlə Öz fəzl və kərəminlə rəftar et. وكُنِ اللَّهُمَّ بِعِزَّتِكَ لِى فِى كُلِّ الْأَحْوَالِ رَؤُوفاً وَ عَلَىَّ فِى جِمِيعِ الأُمورِ عَطُوفاً إِلَهِى وَ رَبِّى مَنْ لِى غَيْرُكَ İlahi, Öz izzətinə xatir bütün hallarda mənimlə mehribanlıqla və bütün işlərdə mərhəmətlə rəftar et. İlahi və Rəbbim, mənim Səndən qeyri kimim var?

1 Yaradılmışlardan biri olan ölüm mələyini əlamətlərindən başqa cür tanımaq mümkün olmadığı kimi. Şübhəsiz ki, dərkedilmədən uca və bütün məxluqların yaradıcısı olan Allah-təalanın zatının əslini də başa düşmək olmaz.

2 Əksinə, dünyanı onlar üçün açmış və bol nemətlər bəxş etmişdir. Bunun özü dünyanın zəlillik və alçaqlığının sübutudur. Çünki neməti dostlardan alıb düşmənlərə bəxş etmək yaraşan bir iş deyil.

1 Bir-birinizin eybini üzünə deməməyinizin səbəbi Allahdan qorxu deyil, öz eybinizin faş olmaq qorxusudur. Buna görə də öyüd-nəsihət və islah etmək niyyətilə üzünə demir, Allahdan qorxmayaraq fəsad məqsədilə onun arxasınca danışırsınız.

2 Məqsəd budur ki, həm rahatlıq, həm də çətinlik vaxtı Allaha şükr etmək lazımdır. Bəlaya görə həmd nemətlərin həmdindən daha üstündür. Çünki fani və məhv olacaq dünya nemətlərinin artmasına, bolluğuna gətirib çıxaran nemət həmdindən fərqli olaraq bəlaya, çətinliyə görə həmd daima qalan axirət əta və bəxşişlərinə səbəb olur.

1 Bu iki şəhadətə imana görə səhlənkarlıq edilmiş bəzi əməllərdən keçiləcək.

1 Belə ki, hər bir canlı tezliklə öləcək, ölən isə heç vaxt geri dönməyəcək. Buna görə də diri ölüyə çox yaxın, ölü isə diridən çox uzaqdır.

1 Heyvanların və bütün canlıların aclığı, susuzluğu və çətinlikləri Allah-təala üçün əhəmiyyətli olduğuna görə İmam əleyhis-salam yağış diləyərkən onları vasitə etmişdir.

1 Vəzəhə ərəbcə sidik və peyinin qarışması nəticəsində qoyunun quyruğunun altında bağlanıb quruyan qartmağa deyilir. İmam əleyhis-salam öz səhabələrindən incidiyinə görə bu cümləni buyurmuş, Həccacın gəlişini istəməklə qeybdən bu heyrətamiz xəbərə işarə etmişdir. Ancaq camaat «vəzəhə»nin nə olduğunu, Həzrətin kimi nəzərdə tutduğunu başa düşməmişdir. Yalnız Həccacın peyin qurdundan kiçik, ərəbcə «xunfəsa» adlı heyvanla olan əhvalatı, Həccacın «xunfəsa» adlandırılması və «vəzəhə» sözünün dillərə düşməsindən sonra İmamın məqsədini başa düşdülər. İbn Meysəm Bəhrani rəhmətullah «Nəhcül-Bəlağənin şərhi» kitabında bu barədə yazır: «Bir gün Həccac öz səccadəsində namaz qılırdı. Bu vaxt bir xunfəsa ona tərəf yaxınlaşdıqda dedi: «Onu məndən uzaqlaşdırın. O, şeytanın peyinindən bağlanan qartmaqdır». Belə rəvayət olunur ki, o, «bu heyvanın Allahın yaratdığı məxluq olmasını güman edənləri Allah öldürsün» sözlərini də işlətmişdir. «Kimin məxluqudur?» deyə soruşduqda isə «şeytanın peyinidir» deyə cavab vermişdir.

1 Qur’ani-Kərimin İbrahim surəsinin 45-ci ayəsində də belə buyurulur: «وَسَكَنتُمْ فِي مَسَـاكِنِ الَّذِينَ ظَلَمُواْ أَنفُسَهُمْ وَتَبَيَّنَ لَكُمْ كَيْفَ فَعَلْنَا بِهِمْ وَضَرَبْنَا لَكُمُ الأَمْثَالَ» «Siz özlərinə zülm edənlərin, «ilahi göstərişə uyğun rəftar etməyənlərin» yurdlarında sakin oldunuz, onların başına nələr gətirdiyimiz və necə həlak etdiyimiz də sizə bəlli oldu. Bu barədə sizin üçün məsəllər də çəkdik ki, ibrət alasınız».

1 Hər kim bu gün iş görməyib vaxtı fövtə versə, sabah iş qarşısında daha aciz qalacaq və onun düzəlməsinə ümid daha da azalacaq. Belə isə Allah, Peyğəmbər və İmamların göstərişlərinə əməl edin ki, bəlkə sabah sizləri ölüm haqladı və fürsət əlinizdən çıxdı.

2 Dünyada yaxşı ada və axirətdə savaba səbəb olan yaxşı əməllər, Allah yolunda əliaçıqlıq və bəxşiş başqasına miras qoyulan var-dövlətdən daha yaxşıdır. Çünki camaat arasında yaxşı ad çıxarmaq ona səbəb olar ki, qohum və yad onun adı gələndə bağışlanmasını diləsin. İrs isə yalnız çatdığı kimsəyə səmərə verər. İyirmi üçüncü xütbədə وَ لِسانُ الصِّدْقِ يَجْعَلَهُ اللهُ لِلْمَرْءِ فِى النَّاسِ خَيْرٌ لَّهُ مِنَ الْمالِ يُوَرِّثُهُ غَيْرَهُ cümləsinin şərhində bu mövzu daha geniş izah edilmişdir.

1 Yoldaşım, köməyim olmadan və siz razılaşmadan sizin üçün xeyirli, məsləhət olan Şam əhli ilə döyüşməyi necə əmr edə bilərdim?

2 Bu bir zərbül-məsəldir. İnsanın düşmənə meyl və rəğbət bəsləyən kimsədən kömək istədiyi vaxt işlədilir: Atalar sözü orijinalda belədir: