Budjet tashkilotlarida buxgalteriya hiso
Yüklə 5,11 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Oldingi
tahrirga qarang. 82. Asosiy vositalarning butligi ustidan nazoratni yo‘lga qo‘yish va ularning hisobini tashkil etish uchun har bir obyekt (predmet)ga, kutubxona fondlaridan tashqari, o‘n belgidan iborat inventar raqami beriladi. Bunda, dastlabki uch belgi subschyotni bildiradi, to‘rtinchi va beshinchi belgi — guruhni, qolgan besh belgi esa, predmetning guruhdagi tartib raqamini bildiradi. Guruhlar ajratilmagan subschyotlar bo‘yicha esa, to‘rtinchi va beshinchi belgi “Nol” bilan belgilanadi. Masalan, 0100000001 — inventar raqamida 010 “Turarjoy imoratlar” subschyotini, 001 — obyektning tartib raqamini bildiradi; 0131000001 — inventar raqamida 013 “Mashina va jihozlar” subschyotini, 10- guruh — xo‘jalik inventari, 00001 — predmetning tartib raqamini bildiradi. (82- band O‘zbekiston Respublikasi moliya vazirining 2018-yil 1-martdagi 45- sonli buyrug‘i (ro‘yxat raqami 2169-2, 17.03.2018-y.) tahririda — Qonun hujjatlari ma’lumotlari milliy bazasi, 18.03.2018-y., 10/18/2169-2/0925-son) 83. Barcha asosiy vositalar tashkilot rahbarining buyrug‘i bilan tayinlangan moddiy javobgar shaxslarning mas’ul javobgarligida bo‘lishi kerak. Asosiy vositalarni saqlash uchun moddiy javobgar bo‘lgan shaxslar asosiy vositalarning inventar ro‘yxatini (AV-13 son shakl) (mazkur Yo‘riqnomaning 26-ilovasi ) yuritishi kerak. Moddiy javobgar shaxslar asosiy vositalarning saqlanishini kuzatib boradilar va barcha o‘zgarishlar hisobini yuritadilar. Moddiy javobgar shaxs almashgan taqdirda uning javobgarligida bo‘lgan asosiy vositalarning inventarizatsiyasi o‘tkaziladi va bu haqda qabul qilish — topshirish dalolatnomasi tuziladi. Bu dalolatnoma tashkilot rahbari tomonidan tasdiqlanadi. 84. Boshqa yuridik va jismoniy shaxslardan asosiy vositalar tashkilotga (omborga) kelib tushganda tashkilot rahbari tomonidan tuzilgan doimiy ishlaydigan komissiya (keyingi o‘rinlarda komissiya deb yuritiladi) tomonidan AV-1-son shakldagi budjet tashkilotlarida asosiy vositalarni qabul qilish- topshirish to‘g‘risida dalolatnoma (mazkur Yo‘riqnomaning 27-ilovasi ) ikki nusxada tuziladi. Mazkur dalolatnoma tashkilot rahbari tomonidan tasdiqlanadi va unga ushbu asosiy vositaga tegishli bo‘lgan barcha texnik hujjatlar (pasport, chizmalar va boshqalar) ilova qilinadi. Agarda asosiy vositalar tashkilot ichida bir moddiy javobgar shaxsdan boshqasiga o‘tkazilsa (yoki tashkilotning bir bo‘limidan ikkinchisiga berilsa) u holda AV-2- son shakldagi asosiy vositalarni ichki joydan- joyga ko‘chirish bo‘yicha yuk xati (mazkur Yo‘riqnomaning 28-ilovasi ) to‘ldiriladi. 85. Qo‘shimcha qurilgan, qo‘shimcha asbob-uskunalar bilan jihozlangan, rekonstruksiya yoki modernizatsiya qilingan asosiy vositalar bo‘yicha tugallangan ishlarni qabul qilish AV-3- son shakldagi qo‘shimcha qurilgan, qo‘shimcha asbob-uskunalar bilan jihozlangan, rekonstruksiya yoki modernizatsiya qilingan asosiy vositalarni qabul qilish- topshirish bo‘yicha dalolatnoma (mazkur Yo‘riqnomaning 29-ilovasi ) bilan rasmiylashtiriladi. Ushbu dalolatnoma mazkur ishlarni amalga oshirgan va qabul qilib olgan shaxslar tomonidan imzolanadi. 86. Asosiy vositalar ombordan tashkilot rahbari tomonidan tasdiqlanadigan 434- son shakldagi yuk xati (talabnoma) (mazkur Yo‘riqnomaning 30-ilovasi ) bo‘yicha beriladi. Mazkur yuk xati (talabnoma) ikki nusxada yoziladi. Birinchi nusxasi buxgalteriyaga beriladi, ikkinchi nusxasi esa, mazkur asosiy vositani bergan moddiy-javobgar shaxsda qoladi. 87. Asosiy vositalar quyidagilar natijasida tashkilot balansidan chiqariladi: tugatish; sotish; beg‘araz berish; kamomad yoki yo‘qotishning aniqlanishi; qonunchilikda nazarda tutilgan boshqa hollar. 88. Asosiy vositalar qisman tugatilgan holda uning dastlabki (tiklash) qiymati va jamlangan eskirish summasi tegishligicha obyektning tugatilgan qismining dastlabki (tiklash) qiymati va jamlangan eskirish summasiga kamaytiriladi. Tashkilotlar balansidan asosiy vositalarni hisobdan chiqarish, shuningdek asosiy vositalar va boshqa material qimmatliklarni sotishdan tushgan mablag‘larni taqsimlash tartibi qonunchilikda belgilangan tartibda amalga oshiriladi. 89. Asosiy vositalarni ularning tugatilishi sababli hisobdan chiqarish to‘g‘risida komissiya tomonidan qabul qilingan qaror natijalari mazkur Yo‘riqnomaga 31- ilovaga asosan, budjet tashkilotlarida asosiy vositalarni hisobdan chiqarish to‘g‘risidagi dalolatnoma bilan (AV-4- son shakl, byudj.), shu jumladan, transport vositalari bo‘yicha mazkur Yo‘riqnomaga 32-ilovaga asosan budjet tashkilotlarida transport vositalarini hisobdan chiqarish to‘g‘risidagi dalolatnoma (AV-4a-son shakl, byudj.) bilan, kutubxonadagi mavjud adabiyotlarni hisobdan chiqarish mazkur Yo‘riqnomaning 33- ilovasiga muvofiq budjet tashkilotlari kutubxonasida mavjud bo‘lgan adabiyotlarni hisobdan chiqarish bo‘yicha dalolatnoma (444-son shakl) bilan rasmiylashtiriladi. Ushbu dalolatnomalar komissiya tomonidan ikki nusxada tuziladi va barcha komissiya a’zolari tomonidan imzolanadi. Birinchi nusxasi buxgalteriyaga beriladi, ikkinchi nusxasi asosiy vositalar obyektlarining saqlanishi uchun javobgar bo‘lgan shaxsda qolib, hisobdan chiqarish natijasida qolgan moddiy qimmatliklar yoki temir-tersakni omborga topshirish yoki sotish uchun asos bo‘ladi. Transport vositasini hisobdan chiqarishda buxgalteriyaga dalolatnoma bilan birgalikda O‘zbekiston Respublikasi Ichki ishlar vazirligining Yo‘l harakati xavfsizligi davlat xizmati organlarida hisobdan chiqarilganligini tasdiqlaydigan hujjat ham taqdim qilinadi. Ushbu dalolatnomalar tashkilot rahbari (yoki uning o‘rinbosari) tomonidan tasdiqlanguniga qadar asosiy vositalarni qismlarga bo‘lish va demontaj qilishga yo‘l qo‘yilmaydi. 90. Asosiy vositalarni hisobdan chiqarish va joydan- joyga ko‘chirish operatsiyalarining hisobi 438-son shakldagi jamlanma qaydnomada (9-memorial orderda) olib boriladi. Jamlanma qaydnomaga yozuvlar har bir hujjat bo‘yicha yoziladi. Bunda, “Jami” ustunida (tikqatorida) yoziladigan hisobdan chiqarilgan va joydan-joyga ko‘chirilgan moddiy ashyolar summasi subschyotning debet bo‘yicha summasiga teng bo‘lishi kerak. Oyning oxirida subschyot bo‘yicha natijalar “Bosh-jurnal kitobi”ga yoziladi. 91. Asosiy vositalarning analitik hisobi AV-6-son shakldagi va AV-8-son shakldagi inventar kartochkalarda yuritiladi. Kartochkalar har bir inventar obyekt (predmet) bo‘yicha yuritiladi. Bir turdagi predmetlar AV-9-son shakldagi kartochkalarda hisobga olinadi. AV-6, AV-8 va AV-9-son shakldagi inventar kartochkalari AV-10-son shakldagi asosiy vositalar hisobi bo‘yicha inventar kartochkalar ro‘yxatida xatlashdan o‘tkaziladi. Ushbu ro‘yxat bir nusxada yuritiladi. Undagi yozuvlar asosiy vositalarni guruhlarga bo‘lib, kartochkalar ochilgan yilni ko‘rsatib amalga oshiriladi. Har bir guruh uchun tegishli miqdorda sahifa ajratiladi. Raqamlash har bir guruh bo‘yicha 1 dan boshlanadi. Asosiy vositalar hisobdan chiqarilganda va joydan- joyga ko‘chirilganda xatlash ro‘yxatining “Izoh” grafasida memorial orderning sanasi (kun, oy, yil) hamda raqami ko‘rsatiladi. Inventar kartochkalar kartotekalarda saqlanadi. Ular tegishli subschyotlar va guruhlar bo‘yicha hamda o‘z ichida moddiy javobgar shaxslarga bo‘lingan holda joylashtiriladi. 92. AV-6-son shakldagi inventar kartochka turarjoy imoratlar (010 subschyot), noturar joy imoratlar (011 subschyot), inshootlar (012 subschyot), mashina va jihozlar (013 subschyot), transport vositalari (015 subschyot)ni hisobga olish uchun mo‘ljallangan. Inventar kartochkalarni yuritishdan maqsad asosiy vositalarning barcha tavsifini va ulardagi o‘zgarishlarni aks ettirishdan iborat. Inventar kartochka buxgalteriyada har bir alohida obyekt uchun ochiladi va asosiy vositalarni qabul qilish-topshirish dalolatnomasi, mazkur obyekt uchun tayyorlovchi zavodning pasportl ari, texnik va boshqa hujjatlari asosida to‘ldiriladi. Asosiy vositalar obyektiga ilova qilinadigan hujjatlarga muvofiq inventar kartochkada obyektning belgilari, ya’ni, obyektning inventar raqami, chizmasi, loyihasi, modeli, xili, markasi, zavod (yoki boshqa) raqami, chiqarilgan (tayyorlangan) sanasi, qabul qilish dalolatnomasining sanasi va raqami, dastlabki (tiklash) qiymati, xarid va qayta baholash hujjatlari bo‘yicha eskirishi to‘g‘risidagi ma’lumotlar ko‘rsatiladi. Asbob-uskunalar, priborlar, hisoblash texnikasi, muzey qimmatliklari va boshqalar tarkibida qimmatbaho metallar bor bo‘lsa, tarkibida qimmatbaho metall bor bo‘lgan detallar ro‘yxati, pasportda ko‘rsatilgan detallarning nomi va metall og‘irligi ko‘rsatiladi. Inventar kartochkaning orqa tomonida asosiy vositalarning kelib tushishi (obyektni qabul qilish- topshirish dalolatnomasi asosida), joyining o‘zgartirilishi (asosiy vositalar obyektining ichki joylashishi joyini o‘zgartirish yukxati asosida), obyektlarning hisobdan chiqarilishi (asosiy vositalar obyektini (avtotransport vositalaridan tashqari) hisobdan chiqarish to‘g‘risidagi dalolatnoma yoki avtotransport vositalarini hisobdan chiqarish to‘g‘risidagi dalolatnoma asosida asosiy vositalar obyektining chiqib ketishida yoki hisobdan chiqarilishida) to‘g‘risidagi ma’lumotlar, obyektning o‘ziga xos qisqacha tavsifi, uni tashkil qiluvchi predmetlar ro‘yxati va uning asosiy sifat hamda miqdor ko‘rsatkichlari, shuningdek dalolatnomalar va ilova qilinadigan texnik hujjatlar ma’lumotlari asosida eng kerakli taqab qurilgan binolari, moslamalari va jihozlari keltiriladi. 93. AV-8-son shakl inventar kartochka boshqa asosiy vositalarni (019 subschyot) hisobga olish uchun xizmat qiladi. Kartochka qabul qilish dalolatnomala ri asosida (xarid qilish hujjatlari bo‘yicha) ochiladi va unda boshqa asosiy vositalarning, jumladan hayvonlarning yoshi, rangi (tusi), tamg‘asi, oti va h.k. ko‘rsatilgan holda o‘ziga xos tavsifi keltiriladi. Ko‘p yillik o‘simliklar turi, o‘tqazilgan birliklar soni va maydoni ko‘rsatilgan holda inventar obyektlari bo‘yicha hisobga olinadi. 94. AV-9-son shakldagi inventar kartochka aynan bir xil ishlab chiqarish ahamiyatiga, texnik tavsifga ega bo‘lgan asosiy vositalar obyektlarining bir xil guruhlari: kutub xona fondlari va sahnaga qo‘yish vositalarini hisobga olish uchun mo‘ljallangan. Kartochkadagi yozuvlar miqdor va summa ifodasida yozib boriladi. Inventar kartochka asosiy vositalar obyektlari guruhlarini qabul qilish-topshirish dalolatnomasi, asosiy vosit alar obyektlarining ichki joylashish joyini o‘zgartirish yukxati asosida ochiladi va har bir moddiy javobgar shaxs bo‘yicha yuritiladi. Obyektlarni hisobdan chiqarish hisobdan chiqarish to‘g‘risidagi dalolatnoma asosida amalga oshiriladi. Kutubxona fondlari uchun bitta inventar kartochka ochiladi. Unda hisob umumiy qiymati bo‘yicha faqat pul ifodasida yuritiladi. Sahnaga qo‘yish vositalari hisobi soni va obyektlarning qiymati bo‘yicha inventar kartochkalarda yuritiladi. 95. 01 “Asosiy vositalar” schyotining debet tomonida asosiy vositalarning kirimi (dastlabki qiymatining oshishi), kredit tomonida esa, asosiy vositalarning hisobdan chiqarilishi (dastlabki qiymatining kamayishi) aks ettiriladi. 96. Sotib olingan asosiy vositalarning qiymati (sotib olish narxi, shuningdek, yetkazib berish va boshqa qo‘shimcha xarajatlar) hisobda 072 “Asosiy vositalarga boshqa xarajatlar” subschyotining debetiga va 15 “Turli debitor va kreditorlar bilan hisob-kitoblar” va boshqa schyotlarning tegishli subschyotlari kreditiga yoziladi. Asosiy vositaning dastlabki qiymati bo‘yicha kirim qilinishi esa, 01 “Asosiy vositalar” schyotining tegishli subschyotlari debetiga va 072 “Asosiy vositalarga boshqa xarajatlar” subschyotining kreditiga yoziladi. 97. Boshqa yuridik va jismoniy shaxs lardan beg‘araz olingan asosiy vositalar buxgalteriya hisobiga kirim qilish vaqtida belgilangan tartibda aniqlangan joriy bozor qiymati bo‘yicha 072 “Asosiy vositalarga boshqa xarajatlar” subschyotining debetiga va 262 “Budjet tashkilotini rivojlantirish jamg‘armasi mablag‘lari bo‘yicha daromadlar” subschyotining kreditiga yoziladi. Agarda, ushbu asosiy vosita bo‘yicha yetkazib berish va ishchi holatga keltirish bilan bog‘liq boshqa xarajatlar amalga oshirilsa, u holda ushbu xarajatlar mazkur asosiy vositan ing dastlabki qiymatini oshiradi va hisobda 072 “Asosiy vositalarga boshqa xarajatlar” subschyotining debetiga va amalga oshirilgan operatsiyaning mazmunidan kelib chiqqan holda 15 “Turli debitor va kreditorlar bilan hisob- kitoblar” yoki boshqa tegishli schyotlarning subschyotlari kreditiga yoziladi. Asosiy vositaning dastlabki qiymati bo‘yicha kirim qilinishi 01 “Asosiy vositalar” schyotining tegishli subschyotlari debetiga va 072 “Asosiy vositalarga boshqa xarajatlar” subschyotining kreditiga yoziladi. 98 . Tashkilotning o‘zi tomonidan, shuningdek, pudrat shartnomasiga asosan qurilgan asosiy vosita obyektlarining kirim qilinishi 01 “Asosiy vositalar” schyotining tegishli subschyotlari debetida va 071 “Tugallanmagan qurilish” subschyotining kreditida aks ettiriladi. 99. Tugatilishi munosabati bilan asosiy vositalarning dastlabki (tiklanish) qiymatini hisobdan chiqarilishi 01 schyotning tegishli subschyotlari kreditiga, qoldiq qiymatining hisobdan chiqarilishi asosiy vositaning kirim qilish manbasidan kelib chiqqan holda haqiqiy xarajatlarni hisobga oluvchi 231, 241, 251, 261 yoki 271 subschyotlarning debetiga, hisoblangan eskirish summasining hisobdan chiqarilishi esa, 02 schyotning tegishli subschyotlari debetiga yozish yo‘li bilan aks ettiriladi. Asosiy vositalarning tugatilishi munosabati bilan keyinchalik foydalanishga yaroqli bo‘lgan tovar-moddiy zaxiralarni kirim qilinishi tovar-moddiy zaxiralarning hisobga oluvchi subschyotlarning debetida va tovar-moddiy zaxiralar summasini mazkur asosiy vositaning qoldiq qiymati doirasida 231, 241, 251, 261 yoki 271 subschyotlarning kreditida (uni kirim qilish manbasidan kelib chiqqan holda), qoldiq qiymatidan oshgan summa esa, 272 “Boshqa budjetdan tashqari daromadlar” subschyotning kreditida aks ettiriladi. 100. Tashkilotlarda asosiy vositalarning sotilishi hisobda quyidagicha aks ettiriladi: 1) bino va inshootlar (chet elda joylashganlaridan tashqari); asosiy vositalarning dastlabki (tiklanish) qiymatini hisobdan chiqarilishi 01 schyotning tegishli subschyotlari kreditida, qoldiq qiymatining hisobdan chiqarilishi asosiy vositaning kirim qilish manbasidan kelib chiqqan holda haqiqiy xarajatlarni hisobga oluvchi 231, 241, 251, 261 yoki 271 subschyotlarning debetiga, hisoblangan eskirish summasining hisobdan chiqarilishi esa, 02-schyotning tegishli subschyotlari debetiga yozish yo‘li bilan aks ettiriladi; 2) qolgan asosiy vositalar (chet elda joylashganlaridan tashqari): dastlabki (tiklanish) qiymatining hisobdan chiqarilishi 01 schyotning tegishli subschyotlari kreditida va 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining debetida, hisoblangan eskirish summasining hisobdan chiqarilishi esa, 02 schyotning tegishli subschyotlari debetida va 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining kreditida aks ettiriladi; asosiy vositalarning sotish qiymati 15 schyotning tegishli subschyotlari debetida va 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining kreditida, bir vaqtning o‘zida tegishli budjet daromadiga hisoblangan summa 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining debetida va 160 “Budjetga to‘lovlar bo‘yicha budjet bilan hisob- kitoblar” subschyotining kreditida aks ettiriladi; pul mablag‘larining kelib tushishi 15 schyotning tegishli subschyotlarining kreditida va 113 “Boshqa budjetdan tashqari mablag‘lar” subschyotining debetida, budjetga hisoblangan summalarning o‘tkazib berilishi esa, 113 “Boshqa budjetdan tashqari mablag‘lar” subschyotining kreditida va 160 “Budjetga to‘lovlar bo‘yicha budjet bilan hisob- kitoblar” subschyotining debetida aks ettiriladi; asosiy vositalarning sotilishidan ko‘rilgan ijobiy moliyaviy natija (daromad) 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining debetida va 272 “Boshqa budjetdan tashqari daromadlar” subschyotining kreditida, salbiy moliyaviy natija (zarar) esa, asosiy vositaning kirim qilish manbasidan kelib chiqqan holda haqiqiy xarajatlarni hisobga oluvchi 231, 241, 251, 261 yoki 271 subschyotlarning debetida va 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining kreditida aks ettiriladi. 3) chet elda joylashgan tashkilotlarning asosiy vositalari (bino va inshootlardan tashqari): dastlabki (tiklanish) qiymatining hisobdan chiqarilishi 01 schyotning tegishli subschyotlari kreditida va 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining debetida, hisoblangan eskirish summasining hisobdan chiqarilishi esa, 02 schyotning tegishli subschyotlari debetida va 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining kreditida aks ettiriladi; asosiy vositalarning sotish qiymati 15 schyotning tegishli subschyotlari debetida va 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining kreditida aks ettiriladi; pul mablag‘larining kelib tushishi 15 schyotning tegishli subschyotlarining kreditida va 113 “Boshqa budjetdan tashqari mablag‘lar” subschyotining debetida aks ettiriladi; asosiy vositalarni sotish natijalari bo‘yicha ijobiy moliyaviy natija (daromad) 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining debetida va 272 “Boshqa budjetdan tashqari daromadlar” subschyotining kreditida, salbiy moliyaviy natija (zarar) esa, asosiy vositaning kirim qilish manbasidan kelib chiqqan holda haqiqiy xarajatlarni hisobga oluvchi 231, 241, 251, 261 yoki 271 subschyotlarning debetida va 201 “Asosiy vositalar va boshqa aktivlar realizatsiyasi” subschyotining kreditida aks ettiriladi. 101. Tashkilotlar tomonidan asosiy vositalar beg‘araz berilganda uning dastlabki (tiklanish) qiymatining hisobdan chiqarilishi 01 schyotning tegishli subschyotlari kreditida, qoldiq qiymatining hisobdan chiqarilishi kirim qilish manbasidan kelib chiqqan holda haqiqiy xarajatlarni hisobga oluvchi 231, 241, 251, 261 yoki 271 subschyotlarning debetida, hisoblangan eskirish summasining hisobdan chiqarilishi esa, 02 schyotning tegishli subschyotlari debetida aks ettiriladi. 102. Inventarizatsiya jarayonida aniqlangan hisobga olinmagan asosiy vositalar, ortiqcha chiqish aniqlangan sanadagi aynan shunga o‘xshash asosiy vositalarning bozor qiymati bo‘yicha ularning haqiqiy ahvolini hisobga olgan holda baholanadi (ortiqcha chiqish sabablari va aybdor shaxslar keyinchalik aniqlanadi), belgilangan tartibda tashkilot hisobiga qabul qilinadi hamda buxgalteriya hisobida 01 “Asosiy vositalar” schyotining tegishli subschyotlari debetida va 273 “Inventarizatsiya natijasida ortiqcha chiqqan mol- mulklar” subschyotining kreditida aks ettiriladi. 103. Inventarizatsiya natijasida aniqlangan kamomadning aniq aybdori topilmagan yoki moddiy- javobgar shaxslardan undirib olish imkoni bo‘lmagan hollarda, kam chiqqan asosiy vositalarni hisobdan chiqarilishidan ko‘rilgan zarar tashkilot hisobiga olib boriladi va buxgalteriya hisobida uning dastlabki (tiklanish) qiymatini hisobdan chiqarilishi 01 schyotning tegishli subschyotlari kreditida, qoldiq qiymatining hisobdan chiqarilishi kirim qilish manbasidan kelib chiqqan holda haqiqiy xarajatlarni hisobga oluvchi 231, 241, 251, 261 yoki 271 subschyotlarning debetida, hisoblangan eskirish summasining hisobdan chiqarilishi esa, 02-schyotning tegishli subschyotlari debetida aks ettiriladi. 104. Moddiy javobgar shaxs (yoki boshqa xodim) aybdor deb tan olingan va agarda asosiy vosita budjet mablag‘lari hisobidan xarid qilingan bo‘lsa yoki xarid qilingan manbasini aniqlashning imkoni bo‘lmasa, aybdor shaxsdan undiriladigan summa qonunchilikda belgilangan tartibda tegishli budjet daromadiga o‘tkazib beriladi va buxgalteriya hisobida quyidagicha aks ettiriladi: kam chiqqan asosiy vositaning dastlabki (tiklanish) qiymatini hisobdan chiqarilishi 01 schyotning tegishli subschyotlari kreditida, qoldiq qiymatining hisobdan chiqarilishi kirim qilish manbasidan kelib chiqqan holda haqiqiy xarajatlarni hisobga oluvchi 231, 241, 251, 261 yoki 271 subschyotlarning debetida, hisoblangan eskirish summasining hisobdan chiqarilishi esa, 02 schyotning tegishli subschyotlari debetida aks ettiriladi; aybdor shaxsdan undiriladigan summaning budjet daromadlariga hisoblanishi 170 “Kamomadlarga doir hisob-kitoblar” subschyotining debetida va 160 “Budjetga to‘lovlar bo‘yicha budjet bilan hisob-kitoblar” subschyotining kreditida; aybdor shaxs tomonidan tashkilot kassa siga kamomad summasining to‘lanishi 120 “Milliy valyutadagi naqd pul mablag‘lari” subschyotining debetida va 170 “Kamomadlarga doir hisob-kitoblar” subschyotining kreditida; kamomad summasining hisobvaraqqa kirim qilinishi 113 “Boshqa budjetdan tashqari ma blag‘lar” subschyotining debetida va 120 “Milliy valyutadagi naqd pul mablag‘lari” subschyotining kreditida; mablag‘larning budjet daromadiga o‘tkazib berilishi 160 “Budjetga to‘lovlar bo‘yicha budjet bilan hisob-kitoblar” subschyotining debetida va 113 “Boshqa budjetdan tashqari mablag‘lar” subschyotining kreditida aks ettiriladi. 105. Moddiy javobgar shaxs (yoki boshqa xodim) aybdor deb tan olingan holda (agarda asosiy vosita budjetdan tashqari mablag‘lar hisobidan xarid qilingan bo‘lsa), aybdor shaxsdan undiriladigan summa tashkilotning budjetdan tashqari mablag‘lar bo‘yicha hisobvarag‘iga kirim qilinadi va buxgalteriya hisobida quyidagicha aks ettiriladi: kam chiqqan asosiy vositaning dastlabki (tiklanish) qiymatining hisobdan chiqarilishi 01 schyotning tegishli subschyotlari kreditida, qoldiq qiymatining hisobdan chiqarilishi 170 “Kamomadlarga doir hisob-kitoblar” subschyotining debetida, hisoblangan eskirish summasining hisobdan chiqarilishi esa, 02 schyotning tegishli subschyotlari debetida aks ettiriladi. Agarda, mazkur asosiy vositaning qoldiq qiymati va moddiy javobgar shaxs hisobiga olib borilgan summa o‘rtasida farq mavjud bo‘lsa, ushbu farq summa 170 subschyotning debetida (yoki kreditida) va 272 “Boshqa budjetdan tashqari daromadlar” subschyotining kreditida (yoki asosiy vositaning kirim qilish manbasidan kelib chiqqan holda haqiqiy xarajatlarni hisobga oluvchi 231, 241, 251, 261 yoki 271 subschyotlarning debetida) aks ettiriladi; aybdor shaxs tomonidan kamomad summasining to‘lanishi tegishli pul mablag‘larini hisobga oluvchi subschyotlarning debetida va 170 subschyotning kreditida aks ettiriladi. 106. Agarda asosiy vosita budjet va budjetdan tashqari mablag‘lar hisobiga sotib olingan bo‘lsa, aybdor shaxsdan undiriladigan summa asosiy vosita qiymatidagi budjet va budjetdan tashqari mablag‘larning ulushiga mos ravishda taqsimlanib, mablag‘ning tegishli qismi budjet daromadiga o‘tkazib beriladi, qolgan qismi tashkilotning budjetdan tashqari mablag‘lar bo‘yicha hisobvarag‘iga kirim qilinadi. Ushbu mabl ag‘lar to‘lig‘icha tashkilotning moddiy-texnika bazasini mustahkamlashga sarflanadi. 107. Agarda aniqlangan kamomad o‘rniga moddiy javobgar shaxsning tashkilot ixtiyoriga bergan asosiy vositasi kamomad chiqqan asosiy vosita qiymatiga teng yoki kam bo‘lsa, ushbu asosiy vosita belgilangan tartibda bozor qiymatida kirim qilinadi, yetishmaydigan qismi esa, moddiy javobgar shaxs tomonidan pul mablag‘larini kiritish bilan qoplanadi va buxgalteriya hisobida mazkur Yo‘riqnomada belgilangan tartibda aks ettiriladi. 108. Asosiy vositalarni chet el valyutasi hisobiga sotib olinishida sotib olinayotgan asosiy vositalarning qiymati operatsiya sodir etilgan (bojxona yuk deklaratsiyasini to‘ldirish yoki yetkazib berilganligini tasdiqlovchi tegishli hujjatlar rasmiylashtirilgan) sanadagi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki kursi bo‘yicha chet el valyutasini so‘mga hisoblab o‘tkazish yo‘li bilan belgilanadi. 109. Tashkilotlar tomonidan vaqtincha foydalanilmayotgan binolarni va davlatning boshqa mol-mulklarini boshqa tashkilotlarga ijaraga berish, shuningdek, ijaradan tushgan mablag‘larni hisobda aks ettirish qonunchilikka muvofiq tartibga solinadi. Ijaraga berilgan asosiy vositalar ijaraga beruvchi tashkilotlarda balansdan (hisobdan) chiqarilmaydi, ijaraga oluvchilarda esa , mazkur asosiy vositalar 01 “Ijaraga olingan asosiy vositalar” nomli balansdan tashqari schyotda hisobga olinadi. 110. Asosiy fondlarni qayta baholash qonunchilikka muvofiq amalga oshiriladi. Asosiy vositalarni qayta baholash — asosiy vositalar obyektlarining tiklash qiymatini hozirgi bozor narxlari darajasiga moslash maqsadida ularni vaqti-vaqti bilan aniqlashtirishdir. Asosiy vositalar qayta baholash natijasida hisob va hisobotda joriy qiymat bo‘yicha aks ettiriladi. Asosiy vositalarning boshlang‘ich (tiklash) qiymati qayta baholangan hollarda qayta baholash o‘tkazilgan sanadagi ularning jamlangan eskirishi asosiy vositalarning dastlabki (tiklanish) qiymati o‘zgarishining tegishli indekslariga tuzatiladi hamda keyingi hisoblanadigan eskirish qayta baholangan qiymati hisobidan amalga oshiriladi. 111. Qayta baholash natijasida asosiy vositalar qiymatining oshishi 01 schyotning tegishli subschyotlari debetida, hisoblangan eskirish summasining oshishi 02 schyotning tegishli subschyotlari kreditida va moliyaviy natijalarning oshishi mazkur asosiy vositaning kirim qilish manbasidan kelib chiqqan holda, 28 schyotning yakuniy moliyaviy natijalarni hisobga oluvchi tegishli subschyotlari kreditida aks ettiriladi. Qayta baholash natijasida asosiy vositalar qiymatining kamayishi 01 schyotning tegishli subschyotlari kreditida, hisoblangan eskirish summasining kamayishi 02 schyotning tegishli subschyotlari debetida va moliyaviy natijalarning kamayishi esa, mazkur asosiy vositaning kirim qilish manbasidan kelib chiqqan holda, 28-schyotning yakuniy moliyaviy natijalarni hisobga oluvchi tegishli subschyotlari debetida aks ettiriladi. Yüklə 5,11 Kb. Dostları ilə paylaş:
|