Bulchinsa Faayinaansii

Hojjetaan herregaa herrega shallaguun mallateesse baajataaf dhiyeessa. ajajkaffqopheessudabarsa.

Kutaan baajataa baajata ni mallateessa.

I/G kaffaltii mirkaneessuun herregni akka bu’uu hojjetaa herregaatti ni dabarsa.

Abbaan dhimma garaagarumman kaffalamuuf yoo jiraate PV/CPV qophaahuun herregni ni bu`aa.

Kutaa

Baajata

Maallaqa qabduu maallaqaa biraa ykn baankii dhaquun maallaqa baafata.

Hoggana cheeki mallateessuu.

(High level mapping Current expenditure settlement)

2. 
   
   

2.7.3.2. Adeemsa herrega buusuun ittiin raawwatamu

Adeemsi herrega buusuun ittiin raawwatamu IIHBO keessatti ittiin adeemsifamaa jiran yeroo ilaalaman ibsa hojii, walitti dhufeenya (Interface) fi qaama raawwatu haala armaan gadiitiin gabateen kan tarreeffamani dha.

Sadarkaa	Ibsa hojii (Activity)	Walitti dhufeenya (Interface)	Qaama hojii raawwatu (Responsible functional unit)	Yeroo fixuu daqiiqaan
1	Adeemsa herrega buusuun ittiin raawwatamu (Input)			600min /10hrs/.
1.1	Abbaan dhimmaa ragaa herregni ittiin bu’uu guutuun hogganaan isaa dhiyoo mallateessa.	-Hoggantoota mana hojii adda addaa.	-Abbaa dhimma.	60
1.2	Hogganaan dhiyoo gaaffii dhiyaate mallateessa.	-Abbaa dhimma.	- Hoggantoota mana hojii adda addaa.	30
1.3	Hojjetaan herregaa herrega shallaguun ni mallateessaa.	- I/G kaffaltii - I/G herregaa	-Hojjetaa herregaa	120
1.4	I/G baajataa baajata ni mirkaneessaa.	- Abbaa dhimma.	-Kutaa baajataa	30
1.5	I/G kaffaltii mirkaneessuun herregni akka bu’uu hojjetaa herregaatti ni dabarsa.	- I/G kaffaltii -I/G faayinaansii	- Hojjetaa herregaa	60
1.6	Hojjetaan herregaa herregaa ajaja kaffaltii /payment voucher/ ykn ajaja kaffaltii cheekii /Check Payment Voucher/ qopheessuun mallateesse I/G kaffaltii tiif ni dhiyeessa.	- I/G kaffaltii -I/G faayinaansii	- Hojjetaa herregaa	60
1.7	Hoogganaan herrega baankii faayinaansii waliin mallateessuuf aangoo qabu ajaja kaffaltii cheekii /Check Payment Voucher/ fi cheekii ni mallateessa.	- Hojjetaa cheekii /ajaja kaffalti/.	- Hoogganaan herrega baankii faayinaansii waliin mallateessuu.	120
1.8	Abbaan dhimma /users/ Ajaja kaffaltii /payment voucher/ ykn ajaja kaffaltii cheekii /Check Payment Voucher/ fi cheekii mallateessuun hojjetaa herregaa harkaa ni fudhata.	-I/G kaffaltii -I/G faayinaansii	- Hojjetaa cheekii /ajaja kaffalti/.	60
1.9	Abbaan dhimma ajaja kaffaltii kan mallateessef maallaqa qabduu maallaqaa biraa ni fudhata ykn ajaja kaffaltii cheekii fi cheekii mallateessuun fudhate baankii dhaquun maallaqa baafata.	-Baankii	-Qabduu maallaqaa	15/60
1.10	Hojjetaan herregaa sanada herregaa sanada herregaa foormii wal harkaa fuudhiinsaa irratti galmeessee leejara mataa isaa qabachuun gara div. herrega walii galatti ni dabarsa.	-Herrega waliigalaa	- Hojjetaa cheekii /ajaja kaffalti/.	45
	Abbaan dhimma herrega buusuu (Out put).

2.7.4.1. Maappii Adeemsa galmeeffama herregaa Amma Jiru Agarsiisu

Hojjetaan herregaa sanada koodii godhee dabarsuu

Hojjetaan Incoderaa haala gulantaa herregaa tiin gara koompiwutaraatti galchuu.

Hojjetaan herrega olaanaa sirruummaa isaa mirkaneessuun (proof read) taasisuu.

Hojje. herrega olaanaa hiri’ifama duluma meeshaa shallaguun koodii kennuu.

Hojjetaan herrega olaanaa ragaa koompiwutaratti gale baasuun (proof read) gochuu.

Sirreeffama kenname (encoder) koompiwutara galchuu.

I/G herrega waliigalaa raga kompitara galee xiinxaluuf sirreeffama barbaachiisaa taasisuu.

Gabaasa faayinaansii qopheessuu.

Daataa

Inkoodaraa

I/G Herrega waliigalaa

Hojjetaa herrega Olaanaa

Harshamee faayinaansii dabarsuu.

Qabduu harshamee

(Current General Account high level mapping)

Hojjetaa




I/

2.7.4.2. Adeemsa hojii galmeeffama herregaa
Adeemsi hojii herrega waliigalaa yeroo amma jiruuf (current work flow) ittiin raawwatamu IIHBO keessatti ittiin adeemsifamaa jiran,

• 
  Ibsa hojii raawwatamuu (Activity),
  
• 
  Walitti dhufeenya (Interface) fi
  
• 
  Qaama hojii raawwatu yeroo ilaalaman haala armaan gadiitiin gabateen kan tarreeffamani dha.
  

2.7.4.3. Ibsa Hojii fi Yeroo fixuu
Sadarkaa	Ibsa hojii (Activity)	Walitti dhufeenya (Interface)	Qaama hojii raawwatu (Responsible functional unit)	Yeroo fixuu Daqiiqaan
1	Galmeeffama herregaa taasisuu (In put)			6000min /100hr/.
1.1	Hojjetaan herrega waliigalaa sanada herregaa /harshammee darbeef / haala gulantaa herregaa tiin (chart of account) koodii taasisuun gara ‘data encoder ‘ tti ni dabarsa.	-Hojjetaa herrega waliigalaa.	-Hojjetaa data inkodaraa.	180
1.2	Hojjetaan Incoderaa haala gulantaa herregaa tiin gara koompiwutaraatti galchuun sirruummaa isaa ni mirkaneessuun (proof read) hojjetaa herrega olaanaatti ni dabarsu.	- Hojjetaa herrega olaanaa	-Hojjetaa data inkodaraa.	120
1.3	Hojjetaan herrega olaanaa (senior accountant) sirreeffama herregaa hojjetee sirreeffama isaa ni mirkaneessa (proof read) kan mirkanaahee gara koompiwutaraa akka galu ni taasisa.	-Hojjetaa data inkodaraa.	- Hojjetaa herrega olaanaa	180
1.4	Hojjetaan herrega olaanaa (Senior accountant) hiri’ifama duluma meeshaa(deprecation) shallaguun koodii kennee gara hojjetaa ragaa koompiwutara galchuu (encoder) tti ni dabarsa.	-Hojjetaa data inkodaraa.	- Hojjetaa herrega olaanaa	240
1.5	Hojjetaan ragaa koompiwutara galchuu (encoder) ) hiri’ifama duluma meeshaa (depreciation expense) koompiwutara ni galcha.	-I/G herrega waliigalaa	-Hojjetaa data inkodaraa.	300
1.6	Hojjetaan herrega olaanaa (Senior accountant) ragaa koompiwutaratti gale baasuun (print out) gochuun harshamee wajjin akka mirkaneeffamu (proof read) hojjettoota herregaatti ni dabarsa.	-Hojjetaa herrega olaanaa	-Hojjetaa herrega waliigalaa	120
1.7	Sirreeffama kenname hojjetaan ragaa koompiwutara galchuu (encoder) ) koompiwutaratti akka galchuu ni taasifama.	--Hojjetaa herrega olaanaa.	-Inkodaraa	120
1.8	I/G herrega waliigalaa ragaa kompiwutara galee ilaaluun sirreeffama barbaachiisaa taasisuu.	-Inkodara	-I/G herrega waliigalaa	180
1.9	Itti gaafatamaan herrega waliigalaa (ratio analysis) barbaabaachisaa ta`ee hojjetee gara kompiwutaraatti akka galu ni taasisa.			240
1.10	Gabaasa Faayinaansii Dhiheesuu.	-I/G faayinaansii	-I/G herrega waliigalaa	960
1.11	Gabaasa madalli herrega qabeenyaa,idaa fi kaapitalaa(Balance Sheet Statement) waajjiraa H/A/Damee Faayinaansii tiin dhihata.	-I/G faayinaansii	-I/G herrega waliigalaa	480
1.12	Gabaasa bu’aa fi Kisaaraa (Profit & Loss Statement) hojjetamee H/A/Damee Faayinaansii tiin ni dihaata.	-I/G faayinaansii	-I/G herrega waliigalaa	960
1.13	Gabaasa facaatii Mallaqaa (Cash flow Statement) qopha’ee ni dhihata.	- I/G faayinaansii	-I/G kaffaltii	960
1.14	Iskejuliin qabeenya dhaabbataa, qabeenya dhumaa, idaa fi kaffalamaawwanii ni hojjetama.		-I/G faayinaansii	960
	Galmeeffama herregaa raawwachuu (Out put).
	Wal harkaa fuudhiinsa harshamee (Transmitaal form) Input.			270min/ /4.5hrs./
2.1	Formiin harshamee wal harkaa fuudhinsaa ni guutama.		-Hojjetaa herregaa	60
2.2	Hojjetaan herregaa sanada qabduu harshamee bira ni geessaa.		-Hojjetaa herregaa	120
2.3	Qabduun harshamee sanada ni lakkoofitii.	- Hojjetaa herregaa	-Qabduu harshamee	60
2.4	Formii wal harkaa fuudhinsaa mallateessuun sanadni ni dabarfama.	-Hojjetaa herregaa	-Hojjetaa herregaa	30
	Harshamee faayinaansii dabarsuu (Out Put).

T.L	Cicata (Input)	Dheerina yaa`iinsa hojii	Yeroo fixuu daqiiqaan/sa`aatiin/	Baasii barbaachiisuu
1	Galii sassabuu	8	780min/13 hr.	3,152.30
2	Kaffaltii faayidaalee raawwachuu	10	600min/10hr.	2,091.34
3	Kaffaltii mindaa raawwachuu	15	11190min/186.5hr.	26,040.00
4	Herrega baankii banuu fi cufuu.	4	450min/7.5hr.	1,742.50
5	Dabarsa maallaqa piroojektotaa (Transfers).	9	1680min/28hr.	6,029.74
6	Madaalsisa herrega baankii(Bank reconciliation).	7	3840min/64hr.	13,384.54
7	Herrega buusuu (over settlement)	10	600min/10hr.	2,090.34
8	Galmeeffama herrega raawwachuu	14	6000min/100hr.	12,600.00
9	Wal harkaa fuudhiinsa harshameewwanii	4	270min/4.5hr.	1,260.00
	Ida’ama	81	25410min/423.5hrs.	68,391.76

2.7.5 Cicata (Input),dheerina yaa`iinsa hoji (Process) fi yeroo

• 
  Waliigala yaa`iinsa hojii faayinaansii
  

2.8. Garaagarummaa Fedhii fi Raawwii A/H/ Faayinaansii

(Corporate Finance gap analysis)

Garaagarummaan fedhii fi raawwii faayinaansii IIHBO qabu fudhachuun ilaaluun fedhii Maammiltootaa fi Dhimmamtootaa giddugaleessaa godhachuun gaaffilee qaamoota adda addaa mana hojii keenyaa fi tajaajilamtootaa dhiyeessuun (Interview) fi muuxxannoo gaarii fudhachuun (bench mark) hojiimaata faayinaansii IIHBO JBAH`n fooyyeessuuf muuxxannoo raawwii gaarii JBAH kan qaban jechuun fudhachuun kan ilaallee,

• 
  Interpiraayizii Ijaarsa Hojiiwwan Bishaanii(WWCE),
  
• 
  Abbaa Taayitaa Daandiiwwan Itoophiyaa fi
  
• 
  Interpiraayizii Ijaarsa Daandiiwwan Finfinnee (AARA) yoo ta`uu, raawwii IIHBO jiru fudhachuun dhimmootni wal bira qabuun akka ka`uumsaatti ilaalaman,
  
• 
  Irraa dedeebi’insa hojii ( Hand offs & steps),
  
• 
  Hojicharraa yeroo turmaatii inni fudhatu (Cycle time),
  
• 
  Baasii hojichii fudhatu ( Cost),
  
• 
  Rakkolee qulqulina hojii( Quality),
  
• 
  Itti quufinsa dhabiinsa maamilootaa (Customer Dissatisfaction) fi
  

Baayi`ina cicitinssa hojii adeemsii hojii faayinaansii qabu fudhatamuun gabatee armaan gadii irraatti garaagarummaan jiru hojjetameera.

1. 
   Garaagarummaa raawwii Muuxxannoo raawwii gaarii waliin (Gap Analysis)
   

Lakk	Hojii Hojjetamu (Activities)	Safartuulee (Measurements)	IIHBO	WWCE	ERA	AARA	Garaaga. GAP	Yaada maaxxannoo Ilaalame waliin
1.	Galii Sassabuu	Irraa dedebi’insa ( Steps)	8	4	2	4	6	MG
		Yeroo turmaatnii hojii fudhatu (Cycle time)	780min /13 hrs/	180min	360min	160min	620min
		Baasii (Cost)	3,152.73
		Rakkolee qulqulinaa ( Quality)	Gidugale.
		Ittii quufinsa dhabinssa maamiloota (Customers Dissatisfactin)	% 75
2.	Herrega baankii Banuu	Irraa dedebi’insa ( Steps)	4	3	3	2	2	MG
		Yeroo turmaatnii hojii fudhatu (Cycle time)	450min /7.5 hrs/	120min	120min	150min	330min
		Baasii (Cost)	1,742.50
		Rakkolee qulqulinaa ( Quality)	Gidugale
		Ittii quufinsa dhabinssa maamiloota	% 50
3.	Kaffaltii adda addaa raawwachuu.	Irraa dedebi’insa ( Steps)	10	4	4	4	6	MG
		Yeroo turmaatnii hojii fudhatu (Cycle time)	600min /10 hrs/.	180min	120min	60min	540min
		Baasii (Cost)	2,091.34
		Rakkolee qulqulinaa ( Quality)	Olaanaa
		Ittii quufinsa dhabinssa maamiloota (Customers Dissatisfactin)	% 50
4.	Kaffaltii mindaa hojjettootaa	Irraa dedebi’insa ( Steps)	15	4	5	5	11	MG
		Yeroo turmaatnii hojii fudhatu (Cycle time)	11190min /186.5 hrs/.	1440min	3000min	2000min	9750min
		Baasii (Cost)	26,040
		Rakkolee qulqulinaa ( Quality)	Olaanaa
		Ittii quufinsa dhabinssa maamiloota (Customers Dissatisfactin)	% 80
5.	Dabarsa maallaqaa piroojektotaa (Transfers).	Irraa dedebi’insa ( Steps)	9	2	2	4	7	MG
		Yeroo turmaatnii hojii fudhatu ( Cycle time)	1680min /28 hrs/.	240min	240min	980min	1440min
		Baasii (Cost)	6,029.74
		Rakkolee qulqulinaa ( Quality)	Gidugale.
		Ittii quufinsa dhabinssa maamiloota.	% 50
6.	Madaalsisa herrega baankii (Bank reconciliation).	Irraa dedebi’insa ( Steps)	7	4	4	4	3	MG
		Yeroo turmaatnii hojii fudhatu ( Cycle time)	3840min 64hrs	1440min	1200min	1200min	2640min
		Baasii (Cost)	13,384.54
		Rakkolee qulqulinaa ( Quality)	Olaanaa
		Ittii quufinsa dhabinssa maamiloota (Customer Dissatisfaction).	% 60
7.	Herrega dursaan fudhatame buusuu (Over settlement).	Irraa dedebi’insa ( Steps)	10	3	4	3	7	MG
		Yeroo turmaatnii hojii fudhatu (Cycle time)	600min /10hrs/.	120min	180min	120min	480min
		Baasii (Cost)	2,091.34
		Rakkolee Qulqulinaa ( Quality)	Olaanaa
		Ittii quufinsa dhabinssa maamiloota (Customers Dissatisfactin)	% 50
8.	Galmeeffama herrega raawwachuu Gabaasa faayinaansii qopheessuu.	Irraa dedebi’insa ( Steps)	14	4	4	4	10	MG
		Yeroo turmaatnii hojii fudhatu ( Cycle time)	6000min /100hrs/.	1440min	2020	1920min	4560min
		Baasii (Cost)	12,600
		Rakkolee qulqulinaa ( Quality)	Olaanaa
		Ittii quufinsa dhabinssa maamiloota (Customers Dissatisfactin)	% 50
9.	Wal harkaa Fuudhiinsa Harshamee	Irraa dedebi’insa ( Steps)	4	3	3	2	2	MG
		Yeroo turmaatnii hojii fudhatu (Cycle time)	270min 9hrs	120mn	120min	90min	180min
		Baasii (Cost)	1,260
		Rakkolee qulqulinaa (Quality)	Gidugale.
		Ittii quufinsa dhabinssa maamiloota (Customers Dissatisfactin)	% 50

Yaadachiisa

• 
  MG. Muuxxannoo raawwii gaariitii Gadii
  

2.9. Bu’uuraa Ka`uumsa Adeemsa Faayinaansii (Base Line Data)

2.9.1 Gaaffilee Bu’uuraa Ka`uumsa Adeemsa faayinaansii (Base Line Data)

Safartuu	Sadarkaa raawwii adeemsa hojii amma jiruu
Yeroo fixuu	-Yaa`iinsii hojii faayinaansii jalqabaa kaasee hanga dhumaatti yeroon fixuu ji`aatti daqiiqaa 25410 ykn sa`aatii 60.07 guyyaan 7.5 fixa. Kunis kan agarsiisu adeemsi jiru baayi`ee irraa dedeebii kan qabuuf yeroo kan fudhatu ta`uu agarsiisa.
Qulqulina	Adeemsii hojii faayinaansii dedeebii baayi`ee keessa kan darbuu, gabaasa faayinaansii komii irraa bilisa ta`eef amanamaa (reliable), ifaa fi haala hojiirraa ooluu danda`uun tajaajilli kennamu itti quufinsa fayyadamtoota/maamiloota/ gad waan ta`eef hojiin qulqullina barbaadamu gad ta`uu agarsiisa.
Baasii	Qulqullina hojii fi fedhii tajaajilamtootaa guutuu irratti raawwiin jiru gad aanaa ta`uus baasiin jiru guddaa ta`uu ilaaluun ni danda`ama. Adeemsa hojii faayinaansii keessatti baasiin jiru ji`aatti gara Qr. 68,391.76 kan tilmaamamu dha.
Ittii quufiinsa maamilootaa	Itti quufinsa maamilootaa ilaalchisee ragaan maamiloota irraa kan walitti qabame yoo ta`uu raga argameen tajaajila kennamu irratti % 50 kan ta`aan qofaan tajaajila kennamu irratti fedhiin isaanii guutamuun kan nuuf ibsan yoo ta`uu, tajaajilli kennamu fedhii maamilootaa sirritti kan hin deebifine ta`uun hubachuuf danda`ameera.