Bütün həyatlarını elmin sirlərinə dərindən yiyələnməmə və bir Vətənsevər kimi yetişməmə həsr etmiş mərhum valideynlərim – Adil Şıxəli oğlu və Sura Səfər qızının əziz xatirələrinə ithaf edirəm

E perzo a coluy chel tien, l’hauemo dado. Data in Lordo, in lo mese de Suual, di quindese.

Əgər sizin gəmilər Provato (Yenqişəhər – B. T.), Kalitra və ya Soldadiyaya (Sudaq – B. T.) yanaşarsa, bu üç şəhər və livan daxilində lazım olan məlzəmələri alarsınızsa, siz, əvvəllər Ramazana ödədiyiniz kimi, mənə də eyni məbləğdə ödəniş etməlisiniz. Əgər onların tacirləri alış-veriş edərlərsə, əldə edilən gəlirdən 3 faiz vergi verməlidirlər. Alış-veriş etməzlərsə, heç bir vergi verilməməlidir. Onlardan heç nə tutlmasın. Kimliyindən asılı olmayaraq, kimsə onlara zərər verməməli və təzyiq etməməlidir. Və əgər kimsə bu fikrə düşərsə, biz buna imkan vermərik. Biz xariciləri müdafiə etməliyik ki, onlar özlərini təhlükəsizlikdə hiss etsinlər və rahat şəkildə ticarətlə məşğul olsunlar.

Bu yarlığa sahib olan və onu göstərənlərə sənəd bizim tərəfimizdən verilmişdir.

Tarix: Şəvval ayının 15-i. Vali qərargahı.

Qeyd:

Təqdim edilən mətnlərdə diqqəti çəkən məqamlardan biri də budur ki, tərcümə zamanı “tartanak” (tərəzi), “yasak” (yasaq), “aylık” (aylıq) və s. kimi təmiz türk sözləri olduğu kimi saxlanılmışdır.

Venesiya kolleksiyasında qorunan və Uluq Ulus dövlətinə aid olan, dövrümüzədək latın və italyan dilinə tərcümədə yetişən 10 sənədin içində Toqay Toqlu Xatunun Venesiya doju Covanni Dolfinoya göndərdiyi yarlığın latıncaya tərcüməsə də yer almaqdadır (Diplomatarium Veneto-Levantinuin, 1899, s 53-54).

Həmin sənədin mətni belədir: