MAVZU YUZASIDAN TAKRORLASH UCHUN SAVOLLAR 1. Pulga bo‘lgan talab va uni baholash deganda nimani tushunasiz?
2. Pul taklifi va uni tartibga solish qanday tarzda amalga oshiriladi?
3. Pul agregatlari va ularning tarkibi nimalardan iborat?
Mavzu: Inflyasiyaga qarshi siyosat va inflyasion targetlashning ahamiyati (4soat) REJA: 1. Inflyasiyaning mohiyati va
oqibatlari.
2. Inflyasiyaning turlari.
3. Inflyasion targetlashning inflyasiyaga qarshi siyosatdagi ahamiyati.
Tayanch so’z va iboralar: Tez sur'atda inflyatsiya, Inflyatsiya,pul muomalasi,past
foiz stavkalari, giperinflyatsiya, uzoq muddatli investitsiyalar,
ochiq inflyatsiya,
muvozanatli
inflyatsiya,
muvozanatsiz
inflyatsiya,
Inflyatsiyaga
qarshi
siyosat,inflyatsiyaga qarshi strategiya,inflyatsiyaga qarshi taktika
"Inflyatsiya" atamasi (lot. Inflatio dan) "shishib ketish" degan ma'noni anglatadi.
Inflyatsiyaning bir nechta ta'riflari mavjud. Keling, ulardan ba'zilarini ko'rib chiqaylik:
Inflyatsiya - pulning qadrsizlanishi, ularning xarid qobiliyatining pasayishi, talab va
taklif o'rtasidagi nomutanosiblik; pulning qadrsizlanishi, tovarlar va xizmatlar narxining
oshishi, aholining real turmush darajasining pasayishi bilan ifodalangan pul muomalasi
kanallarining to'lib toshib ketishi jarayoni. Inflyatsiya - bu aylanma kanallarni to'ldirish
jarayoni pul massasi pul birligining qadrsizlanishiga va tovar narxlarining oshishiga
olib keladigan tovar aylanmasi ehtiyojlaridan ortiq. Inflyatsiyani aniqlashda - bu
murakkab, ko'p omilli jarayon, u o'zini namoyon qilishidan kelib chiqishi kerak
8
. Pul
sohasi, va uning ildizlari (manbalari) davlatning iqtisodiy hayotining buzilishi,
iqtisodiyotning inqiroz holatidan kelib chiqadi. Demak, inflyatsiya pul muomalasi
qonuni talablarining buzilishi bo‘lib, uning natijasi pulning muomalaga haddan tashqari
ko‘p qo‘yilishi bo‘lib, bu umumiy baholarning oshishiga va pulning qadrsizlanishiga
olib keladi. Agar tovarlar massasi pul massasidan oshsa, deflyatsiya iqtisodiyotga
xosdir. Inflyatsiya mulkning haqiqiy qiymatini kam baholanishini, qadrsizlanishning
to'planishi xavfini keltirib chiqaradi. Pul, qisqa muddatli bitimlarning keng
tarqalganligi, korxonalar va aholi daromadlarining qadrsizlanishi. Shu bilan birga,
inflyatsiya eksport qiluvchilar, qarzni indekslanmagan miqdorda to'layotgan qarzdorlar,
to'lovchi banklar uchun foydalidir. Past foiz stavkalari depozitlar bo'yicha, narxlarning
oshishini
hisobga
olmasdan
to'lovlar
darajasini
saqlab
turuvchi
davlatga.
Narxlarning o'sish sur'atlari bo'yicha (ya'ni miqdoriy jihatdan) inflyatsiya quyidagilarga
bo'linadi:
8