Caiz: 6 Câlut: 7

E

Ebabil:

Sözlükte, "Kuş sürüsü, sürü­ler, bölükler, dağ kırlangıcı" gibi an­lamlara gelir. Bu terim, fil sûresinde geçmektedir. "Kâbeyi yıkmaya giden ve büyük bir ordu hazırlayan Yemen Kralı Ebrehe ve askerlerini taş yağmu­runa tutan kuşlar. Ebabil kuşlarının attığı taşlann hem yakıcı, hem de öldü­rücü özellikleri vardır.

Yüce Rabbimiz fil sûresinde şöyle buyuruyor:

"Görmedin mi, Rabbin fil sahiple­rine ne yaptı? Onların tuzaklarını boşa çıkarmadı mı? üzerlerine sürü sürü kuşlar gönder di. Onlara çamur­dan sertleşmiş taşlar atıyorlardı. Ni­hâyet onları (kurt tarafından) yenil­miş ekin yaprağı gibi yaptı." ¹⁷⁷

Ebced:

Arap alfabesindeki harflerin akılda tutulabilmesini sağlamak için oluşturulan sekiz kelimeden ilkidir. Diğer kelimeler, hevvez, huttiy, kelemen, se'fes, karateş, sehaz ve dazığ'dır. Arap alfabesinde bu sıra bugüne kadar koruna gelmiştir. Ebced kelimelerinin anlamı ve sırasıyla ilgili birbirinden farklı pek çok görüş ileri sürülmüştür. Mesela ebcedin ilk altı kelimesinin Hz. Şuayb (a.s)'ın kavminden helak edilen altı askerin ismi olduğu, veya bu harfle­rin altı şeytanın adına göre düzenlen­diği ya da haftanın günlerinin adı oldu­ğu ve harflerin buna göre sıralandığı gibi iddialar ortaya atılmış olmakla bir­likte bunların gerçekle bir ilgisinin olmadığı bilinmemektedir. Öte yandan ebced sırasını oluşturan harflerden her birine l'den 1000'e kadar bir rakam değeri verilerek bir sayı sembolizmi oluşturulmuş ye buna da ebced hesabı denilmiştir. Bu sistemin de vahiyle ilgi­li olduğu yolunda iddialar bulunmakla birlikte, harflere rakam değeri verilerek oluşturulan sayı sistemi çivi yazısının kullanıldığı döneme kadar inen bir tari­he sahiptir. Mesela eski ön Asya dille­rinden Akadca ve Asurca da sayı değerli harflerin kullanıldığı bilinmek­tedir.

İslam tarihinde ise ilk defa yahudiler tarafından ebced hesabı yapıldığı bili­niyor. Bir grup yahudi Peygamber Efendimize gelerek Kur'an-ı Kerim'deki elif, lam, mim harflerinin ebced siste­mindeki değerlerine göre ¹⁷⁸İslam dininin ömrünün toplam 70 veya 71 yıl olacağını ileri sürmüşlerdir. Peygamber Efendimiz ve Ashabı Kiram, bu komik hesaba gül­müş ve onlara aynı hesabı yine Kur'an-ı Kerim'de geçen diğer huruf-i mukattalar ile mesela kef, he, ye, ayn, sad gibi harflerle yapmalarını söylemişlerdir. Yahudiler buna göre de hesap yapmaya kalkışmış, fakat işin içinden çıkamayarak rezil bir şekilde oradan uzak­laşmak zorunda kalmışlardı. Buna rağmen İslam tarihi boyunca birçok kişi ve topluluk, tamamen İsrailiyattan kay­naklanan iddialara dayanarak Kur'an-ı Kerim'in çeşitli âyetlerinde ebced he­sapları yoluyla efsunculuk, muskacılık yapmaya, bu tür yanlış inanışlarla şifa bulmaya çalışmıştır. Oysa hem Resûlullah, hem de Ashap ve daha sonra gelen İslam büyükleri böyle bir yola başvurmayı bırakın, rakamlara dayana­rak birşeyler ummanın küfüre bile yol açebileceğini belirtmişlerdir. Nitekim İslanft tarihindeki sapık akımlardan biri olan Hurufilik, ebced hesabı işini, Kur'an ile fal bakmaya kadar götürmüş­tür.

Bununla birlikte ebced hesabının, İran ve eski Türk edebiyatında tarih düşürmede kullanıldığı da görülmek­tedir.

Ebed :

Sözlükte, "Sonu olmayan şey, düşünce ve tekamül ile sonu kavramla-mayan müddet, zaman" gibi anlamlara gelir. Terim olarak, "istikbal yönünden varlığın sonsuz olarak devam edip git­mesidir. Ebedi ise, "asla sona ermeyen, yok olmayan ve istikbalde daima varolan şey" demektir.

Ebrar:

Özü sözü doğru olanlar, hayır sahipleri, iyiler, dinin emirlerine ve yasaklarına hakkıyla uyanlar anlam­larına gelen ebrar kelimesi Kur'an-ı Kerim'in 76. suresine (Dehr veya İnsan suresi de denir) isim olmuştur. Kelime­nin ifade ettiği 'samimi müminler' be­lirttiğimiz surede bu şekilde geçmek­tedir: "Şüphesiz samimi mü'minler (ebrar) cennette, Kâfur katılmış bir ka­dehten içerler. Bu, Allah'ın kullarının içecekleri ve istedikleri yerden fışkırtacakları bir pınardır. (O samimi mü'min­ler) adaklannı yerine getirirler, şerri yaygın olan bir günden korkarlar. Ken­dilerinin de yemeğe ihtiyaç ve istekleri olduğu halde onu, yoksula, yetime ve esire yedirirler. Ve şöyle derler: 'Biz sizi ancak Allah rızası için doyuruyo­ruz. Sizden ne bir karşılık, ne de bir teşekkür bekliyoruz. Çünkü biz, asık suratlı ve katı bir günde Allah'ın azabından korkarız.' Allah da onları o günün şiddetinden korur. Yüzlerine güzellik verir. Kalblerini sevinçle dol­durur. Onların sabırlarının mükafatı cennet ve ipekten elbiselerdir. Onlar cennette koltuklanna yaslanırlar. Ora­da ne güneşin sıcaklığını ne de soğuğun şiddetini görürler." ¹⁷⁹

Ebrehe:

Sevgili Peygamberimiz (s.a.s) Efendimizin doğumundan 52 gün önce askerleri ile birlikte Kabe'yi yıkmaya giden, Kabe'ye kısa bir mesa­fede Ebabil kuşlarının istilasına uğra­yan Habeş ordu kumandanının adı" dır.

Habeş Hükümdarı, Yemen'e Ebrehe adında bir vali tayin etmişti. Ebrehe hıristiyandı. Birgün hac mevsiminde arapların Kabe'yi ziyaret etmek için hazırlandıklarını görünce:

“Bu ev (Ka'be) neden yapılmıştır?” diye sordu.

“Taştan!” dediler.

“Ne ile örtülmüştür?”

Ebrehe Hz. İsa adına yemin ederek:

"Ben size Ka'beden daha gösterişli­sini yaptıracağım,” dedi veKayser'ebir mektup gönderdi, kendisinden yardım istedi. Kayser, Ebrehe'ye maharetli us­talar, cam ve su mermerleri gönderdi. Ebrehe su mermerlerinden yaptırdığı kiliseyi altın ve gümüşlerle süsledi. Kapılarını altınlevhalarlakaplattı. Kili­seyi tamamladı.

Ebrehe Habeş hükümdarına bîr mek­tup gönderdi. Mektubunda şöyle diyor­du:

Hükümdarım! Ben senin için San'a-da muhteşem bir kilise yaptırdım. Ne yapıp yapıp arapların haccını buraya çevireceğim.

Bu "maksatla her tarafa çağırıcılar gönderdi. Ve arapları kiliseyi ziyarete davet etti. Hıristiyanlığı benimseyen arap kabilelerinden bazı kimseler, gelip kiliseyi ziyaret ettiler, hatta içinde iba­det etmeye bile başladılar.

Nüfeyl adında bir adam, gece kilise­nin duvarını pislikle kirletip kaçtı.

Bunu duyan Ebrehe çok kızdı.Ve Ka’beyi yıkacağına dair yemin etti. Aynı zamanda Habeş hükümdanna çeşitli hediyelerle birlikte bir mektup gönderdi ve büyük birfıl yollamasını istedi.

Necaşi, büyük ve çok kuvvetli bir fil gönderdi.

Fil geldikten sonra Ebrehe büyük bir ordu ile Mekke'ye yürüdü.

Ancak bu hırsı ve kötü emeli kendisi­nin büyük bir felakete uğramasına ve sonundahelak olmasına sebep oldu.

Bombardıman uçaklarını andıran Ebabil kuşlarının saldırısına uğradılar ve askerleriyle birlikte helak oldular.¹⁸⁰