Caner akkaya

Danimarka

Dünyanın ilk ipotek bankası 1797 yılında Danimarka’da kurulmuştur. Bu bankanın kurulmasının nedeni de 1795 yılında Kopenhag’da yaşanan büyük yangın sonrasında pek çok kişinin evsiz kalmasıdır.

Danimarka’da mortgage sistemine ilişkin borçlanma enstrümanı “New Realkreditobligationer” olarak tanımlanmaktadır. Bu ülkede ipotek kredi kurumları borçlanma enstrümanı ihraç eden kurumların başında yer almaktadır. Teminatlı varlıkların bankaların bilançosunda yer aldığı Danimarka’da konut değerinin yaklaşık %80’i tutarında kredi verilebilmektedir.

Danimarka’da mortgage sisteminin yürütülmesi aşamasında “The Finansalsynet” olarak bilinen kurum özel denetleyici kurum olarak işlev görmektedir.

Morgage sisteminin başarıyla uygulamasında Danimarka’da mortgage bonolarının egemenliği en önemli unsur olarak değerlendirilebilir. Sistem o kadar başarılı uygulanmaktadır ki adeta her verilen kredinin karşılığında, bir bono piyasa da kendine yer bulmuştur denilebilir. Mortgage kredileri ve bu kredilerin geri ödemeleri bonoların ikinci piyasada dolaşımını daha da kuvvetlendirmektedir. Sistemde meydana gelebilecek eksikliklerin ve hataların kapatılmasında hukuki işlemler son derece etkin bir konumdadır. Hukuki alt yapı çok gelişmiş olduğundan mortgage uygulamalarında hukuksal boşluklara müsaade edilmemektedir.

Danimarka’da kredi başvurusu, kredinin verilmesi ve diğer hizmetlerin hepsi mortgage kredisini pazarlayan banka veya finansal kuruluş aracılığıyla tek merkezden icra edilebilmektedir. Böylelikle, hem krediyi talep edenler hem de sermaye piyasalarında mortgage bonolarını talep edenler gereksiz bürokratik formaliterle uğraşmamaktadırlar. Danimarka’da mevcut mortgage bonolarının hacmi Almanya’dan sonra Avrupa’da ikinci durumdadır. Danimarka ekonomisinin kendine özgü koşulları nedeniyle mortgage sistemiyle ilişkili olabilecek risklerin çoğunu bu ülkede görmek veya tahmin etmek mümkün değildir. Danimarka’da mortgage kredisi verilirken tek bir risk bulunmaktadır ki o da dünyanın neresine giderseniz gidin hep karşılaşılabilecek olan kredi riskidir. Ne kur riski, ne faiz riski, ne de diğer risklerin hiç birisi Danimarka’da risk olarak görülmemektedir³⁸.

3. 
   JAPONYA
   

Sermaye piyasalarının çok önemli boyutlara ulaştığı Japonya’da beklenenin aksine önemli bir menkul kıymetleştirme görülmemiştir. Bunun en önemli sebebi bankaların geleneksel müşteri ve banka ilişkisini kaybetmek istememeleridir. Ayrıca ipoteğe dayalı menkul kıymetlerin hukuki statüsü de belirsizliğini korumaktadır. Çünkü halihazırda, Japon Kanunlarına göre ipoteğe dayalı menkul kıymetler “menkul kıymet” olarak kabul edilmemektedir.

4. 
   KANADA
   

Kanada’da ABD benzeri hükümet destekli ipoteğe dayalı menkul kıymet ihraçları gerçekleştirilmektedir. 1994 yılı başında, toplam 300 milyar Kanada Doları civarındaki ipotek kredilerinin % 5’lik bir kısmı (15 milyar Kanada doları) menkul kıymetleştirilmiştir³⁹.

Kanada’da ipoteğe dayalı menkul kıymet piyasasının ABD’ne benzer bir büyüme gerçekleştirememesinin sebepleri olarak değişken oranlı ipotek kredilerinin yaygınlığı, ülke çapında işlem yapan bankaların sayısının az olması, bankaların mali bünyelerinin menkul kıymetleştirmeye ihtiyaç göstermeyecek kadar güçlü olması ve menkul kıymet piyasasının ABD’ne kıyasla daha küçük ve bankalar ağırlıklı olması gibi sebepler gösterilmektedir.

5.