| «Bəşəri sudan yaradan Odur. Həmin insanları, nəsil və qohumluq əlaqələri üzrə bölən də Odur.»
Bu ayədə, insanları bir-biri ilə birləşdirən və onların bir-birindən fərqlənməsinin əsası olan nəsil və qohumluq əlaqələrini ön plana çəkərək, onu ümumi hədəfə çatmaq üçün bəşərin fitrətində yerləşdirilmiş bir labüdlük kimi tanıtdırır.
Züxruf surəsinin 32-ci ayəsində buyurulur:
«Rəbbinin rəhmətini bölüşdürdülərmi? Biz onların arasında artıq, dünya həyatının güzəran nemətlərini bölüşdürmüşük. Biri digərinə muzdla iş gördürsün deyə, onlara verdiyimiz məqamlarla birini o birindən üstün tutmuşuq. Rəbbinin rəhməti isə, onların yığdığı dünya malından daha yaxşıdır.»
Biz tohid bəhslərində (tohidi-dünyagörüşü bölməsində) bu ayənin mənaları haqqında bəhs etmişik və onu bir daha burada təkrar etmirik. Xülasə olaraq deyirik ki, ayədə insanların imkan və istedad baxımından eyni yaradılmadığı aşkar şəkildə göstərilmişdir. Əgər bu cür yaradılsaydılar, hamı eyni şeyə malik olar və birində olmayan başqalarında da olmazdı. Buna uyğun olaraq, heç bir həmkarlığa, qarşılıqlı yardıma və əlaqəyə ehtiyac qalmazdı. Tanrı insanları istedad, əqli, ruhi və fiziki imkanlar cəhətindən müxtəlif və fərqli yaradıb. Bəzilərinə, nemətlərdən bəhrələnməkdə başqasına nisbət üstünlük verib. Onlara isə, öz növbəsində sair nemətlərdən bəhrələnməkdə üstünlük verib. Bu yolla da, təbii olaraq hamını, bir-birindən asılı vəziyyətə salıb ki, bir-birinə ehtiyacları olsun. Beləliklə də, ictimai həyatın yaranması üçün şərait yaradıb. Bu ayə insanın ictimai həyatının təbii bir şey olduğunu təsdiq edir. Yəni ictimai həyat nə qarşılıqlı razılaşmadır, nə icbaridir və nə də vacib.
Dostları ilə paylaş: |
