CəMİYYƏt və tarix ustad Şəhid Mütəhhəri

«...Köpük heç bir şey olmadığı üçün uçub gedər. İnsanlara fayda verən bir şey isə yer üzündə qalar...» (Rəd 17-ci ayə).

Deyilənlərə görə, haqq ilə batilin mübarizəsində haqq qalib gələcək:

«Xeyr, Biz batili haqla (küfrü imanla) rədd edərik və o, batili yox edər. Batil də dərhal heç olar.» (Ənbiya, 18-ci ayə).

«Şübhəsiz ki, Biz öz peyğəmbərlərimizə və iman gətirənlərə həm dünyada və həm də şahidlərin şəhadət verəcəyi gündə (qiyamət günündə) yardım edəcəyik.

Deyərlər, Tanrı peyğəmbərləri himayə edir:

And olsun ki, peyğəmbər bəndələrimiz haqqında əvvəlcədən (lövhi məhfuzda) bu sözümüz deyilmişdir: «Onlar mütləq qalib gələcəklər...».» ¹

Ancaq yuxarıdakı söylənilənlərə əsasən, bu prinsiplər şübhə altına alınır. Həmin iddiaya görə, peyğəmbərlər, rəsullar və tarixin digər islahatçıları bəraət almaqla bərabər, peyğəmbərlərin Tanrısı da şübhə altına alınır.

Burada bir çətinlik yaranır. Bir tərəfdən Quran, dünyanın ümumi axarına nikbinliklə baxır. Quran israr edir ki, haqq, varlıq və insaniyyətin ictimai həyat mehvəri olmalıdır. İlahi hikmət də öz xüsusi prinsipləri əsasında elan edir ki, həmişə xeyir şər üzərində və haqq batil üzərində qələbə qazanır. Şər və batil məcazi varlıqdırlar.

Digər tərəfdən, keçmiş və indiki tarixin mütaliə və müşahidəsi, indiki nizama qarşı bədbinlik yaradır və belə bir təsəvvür oyadır ki, tarixi başdan-ayağa faciə, zülmkarlıq, istismar və s. hesab edənlərin nəzəriyyəsi heç də səhv deyildir.

Bəs nə etməli? Biz, varlıq və insanın ictimai sistemini anlamaqda səhv edirikmi? Yaxud bunda deyil, Quranın hədəf və məqsədlərini anlamaqda səhv edirik və belə fikirləşirik ki, Quranın varlığa və tarixə baxışı müsbətdir? Yaxud da, bunların heç birində səhv etmirik və bu nöqsan və uyğunsuzluq, Quranla reallıq arasında mövcuddur və həll oluna bilməz?

Biz bu şübhəni varlıq sisteminə aid olduğu qədər, «İlahi ədalət» kitabında yazmış və Allahın köməyi ilə həll etmişik. Ancaq, tarixin axarına və bəşərin ictimai həyatına aid olanları isə, gələcək bəhslərdən birində, «Haqq ilə batilin mübarizəsi» adı ilə bəyan edəcəyik və Allahın köməyi ilə bu şübhənin həlli üçün öz nəzərimizi bəyan edəcəyik. Əgər mütəxəssislər bu barədə, öz nəzərlərini dəlillər əsasında bəyan etsələr, biz çox sevinərik.