Çevre ceza hukuku ders notlari

2. Çevrenin Taksirle Kirletilmesi Suçu

Çevrenin taksirle kirletilmesi suçunun düzenlendiği TCK’nin 182. maddesinde iki fıkra altında şu hükme yer verilmiştir:

“1) Çevreye zarar verecek şekilde, atık veya artıkların toprağa, suya veya havaya verilmesine taksirle neden olan kişi, adlî para cezası ile cezalandırılır. Bu atık veya artıkların, toprakta, suda veya havada kalıcı etki bırakması hâlinde, iki aydan bir yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. (2) İnsan veya hayvanlar açısından tedavisi zor hastalıkların ortaya çıkmasına, üreme yeteneğinin körelmesine, hayvanların veya bitkilerin doğal özelliklerini değiştirmeye neden olabilecek niteliklere sahip olan atık veya artıkların toprağa, suya veya havaya taksirle verilmesine neden olan kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”

182. maddenin metninden de anlaşılacağı üzere, 1. fıkranın 1. cümlesinde çevrenin taksirle kirletilmesi suçu düzenlenmiş iken, 1. fıkranın 2. cümlesi ve 2. fıkrada suçun nitelikli haline yer verilmiştir.

Bunun haricinde, taksirli sorumluluğun kapsam ve unsurlarını belirleyen TCK md. 22’de ise şu düzenlemeye yer verilmiştir:

“(1) Taksirle işlenen fiiller, kanunun açıkça belirttiği hâllerde cezalandırılır. (2) Taksir, dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırılık dolayısıyla, bir davranışın suçun kanunî tanımında belirtilen neticesi öngörülmeyerek gerçekleştirilmesidir. (3) Kişinin öngördüğü neticeyi istememesine karşın, neticenin meydana gelmesi hâlinde bilinçli taksir vardır; bu hâlde taksirli suça ilişkin ceza üçte birden yarısına kadar artırılır. (4) Taksirle işlenen suçtan dolayı verilecek olan ceza failin kusuruna göre belirlenir. (5) Birden fazla kişinin taksirle işlediği suçlarda, herkes kendi kusurundan dolayı sorumlu olur. Her failin cezası kusuruna göre ayrı ayrı belirlenir. (6) Taksirli hareket sonucu neden olunan netice, münhasıran failin kişisel ve ailevî durumu bakımından, artık bir cezanın hükmedilmesini gereksiz kılacak derecede mağdur olmasına yol açmışsa ceza verilmez; bilinçli taksir hâlinde verilecek ceza yarıdan altıda bire kadar indirilebilir.”

Çevrenin taksirle kirletilmesi suçunun maddi unsuru, çevreye zarar verecek şekilde atık veya artıkların suya, havaya veya toprağa verilmesi ile gerçekleşmekte olup ayrıca bir zararın çıkmasına gerek yoktur (somut tehlike suçu).

Suçun manevi unsuru ise taksirdir. Taksirden ne anlaşılması konusunda 22. maddede yer alan ifadeye başvurmak gerekir. Failin öngördüğü neticeyi istememesine karşın, neticenin meydana gelmesi halinde bilinçli taksir söz konusu olacaktır. Bu durumda faile verilecek ceza üçte birden yarısına kadar arttırılır.

Çevrenin taksirle kirletilmesi suçunun nitelikli hali ise, 182. maddenin 1. fıkrasının 2. cümlesinde ve 2. fıkrada düzenlenmiştir. Buna göre, 1. fıkranın 2. cümlesinde dile getirilen nitelikli halin söz konusu olması halinde iki aydan bir yıla kadar hapis cezasına, 2. fıkrada belirtilen nitelikli halin uygulama alanı bulması durumunda ise bir yıldan beş yıla kadar hapis cezasına hükmedilecektir.